samenvatting vakstudie 2 Nederlands: jeugdliteratuur

De zin of onzin van
jeugdliteratuur
De doelen en functies van jeugdliteratuur

Ontspannende functies
 pure ontspanning

 in de zetel, op de trein, in de hangmat, onder tafel …

 jeugdliteratuur in verlichting -> opvoedend bedoeld

 louter ontspannend is ze nooit

 zelfs striplectuur werkt socialiserend en didactisch

esthetische funtie
 voor de pracht van het geschreven

 lettende op schrijfstijl, spanningsboog, uitwerking van de personages …

 wint de laatste decennia aan belang

 De auteur wendt zich tot literatuur

 Taal is rijker
 Meer plotwendingen
 Verhaal loopt niet noodzakelijk voorspelbaar af
 Auteur werpt zich op als taalvirtuoos
 Kiest zijn vertelperspectieven zorgvuldig
 Zorgt voor verwevenheid van thema’s, motieven en herhalingen die de lezer kan
ontdekken



KRITIEK: jongeren worden teveel als jongvolwassenen gezien
en schrijvers houden rekening dat de volwassene meeleest.

 Auteur ziet lezer niet als leespubliek dat wil ontspannen maar ook als kritische lezer die
openstaat voor artistieke ervaringen
 Het esthetische wordt aan het didactische gekoppeld
 Ze vormen een eerste kennismaking met literaire procedés en kunstvormen en
voeden zo op tot esthetisch-bewuste lezers.

Creatieve functie
 voor het creatieve, het uitdedoosgehalte

 schrijfstijl, personages, motieven …

 wereld met eigen verbeelding om verhaal vorm te geven



1

, bv: Alice in Wonderland, De Kleine Prins
didactisch-informatieve functie
 om iets bij te leren

 over de middeleeuwen, andere culturen …

 grens realiteit en fictie wordt vaag

 kruistocht in spijkerbroek (Thea Beckman)


therapeutische functie
 om eigen problemen/worstelingen te verwerken (bibliotherapy)

 seksualiteit, gescheiden ouders, bedrog …

 maken bepaalde taboe-onderwerpen bespreekbaar

 bv Mijn tante is een Grindewal (Anne Provoost)
 SMS (Tjibbe Veldkamp)
 Bijna alle boeken van Dirk Bracke

Escapistische functie
 even vluchten naar elders

 naar Narnia, Hogwarts, Battle School, Camp Halfblood …

 bv soaps

 bv herkenbare wereld creëren met andere problemen

 kleine grens escapistische en ontspannde functie

 Reis om de wereld in 80 dagen (Jules Verne)
stabiliserende / destabiliserende functie
 voor de bevestiging of omverwerping

 normen en waarden, eigen gedachtegoed …
 stabiliserende/ socialiserende dimensie
 bieden oriëntatie in leven
 geven normen en waarden door
 verklaring eigen cultuur en andere culturen
 uitleg emoties
 leren nieuwe woorden
 destabiliserende dimensie
 jeugdboeken kunnen mensbeelden en wereldvisies doen wankelen, andere
samenleving ontwerken
 vb: De tranen van de moordenaar (Anne-Laure Bondoux)




2

, Werken met literaire competentie
= Helpt leerling bij de juiste boeken te zetten



Theo Witte
 6 competentieprofielen
 Baseert zich op het “kunnen” van de leerling
 Hij omschrijft per vaardigheidsniveau het leesprofiel van de leerling en geeft vb

Zeer beperkte literaire competentie : belevend lezen : niveau 1
Profiel

 Zeer beperkte literaire competentie
 Weinig ervaring met lezen fictie
 Moeite met lezen
 Moeilijk om over hun leeservaringen en smaak te communiceren
 Afwijzend tegenover literatuur -> inhoud te ver van hun bed
 Er moet spanning en drama zijn

Literatuur

 Boeken zijn eenvoudig geschreven in alledaagse taal

Het verrotte leven van Floortje Bloem (Yvonne Keuls)
Spijt (Carry Slee)
Koning van Katoren (Jan Terlouw)
Opdrachten

Ze kunnen hun voorkeur onder woorden brengen



Beperkte literaire competentie: herkennend lezen: niveau 2
Profiel

 Wel ervaring met lezen van fictie, nauwelijks met literaire romans voor volwassenen
 Kunnen verslag uitbrengen over hun persoonlijke leeservaring en hun smaak
 Ze zijn bereid om zich in te zetten voor literatuur, maar niet groot
 Leeshouding: interesse in herkenbare situaties, gebeurtenissen en emoties
 Literatuur moet realistisch zijn

Literatuur

 Alledaagse taal
 Eenvoudige structuur
 Sluiten aan bij belevingswereld
 Verhaal: dramatisch, af en toe onderbroken door gedachten en beschrijvingen
 Meestal gesloten einde




3