Gezondheidspsychologie
Inleiding in de gezondheidspsychologie
Wat is gezondheidspsychologie
- Preventie en behandeling ziekte
- Oorzaken en correlaties gezondheid, ziekte en disfunctioneren
- Verbeteren gezondheidszorg + beleid
Voeding en gezondheidsrisico’s
- Voeding en hartaandoeningen
▪ Directie relatie: voeding en hartaandoening
▪ Indirecte relatie: fout eetpatroon kan obesitas veroorzaken
- Voeding en cholesterol
▪ ↑ HDL = goed
▪ ↑ LDL = slecht
Bewegen en gezondheidsrisico’s
- Voordeel voor psychische gezondheid
▪ Minder angst en betere eigenwaarde
Eetstoornissen
Kenmerken
AN BN Binge
Angst Controle verlies
= =
Zelfbeeld ↓ Vreetbuien
Normaal m Overgewicht
Weinig voedsel ≠ ≠
Compenseren Niet compenseren
Orthorexia
- Obsessie gezond eten, vermijd ongezond
- Macrobiotische, rauwe groenten en fruit
- Perfect gezond
- Pathologisch gefixeerd op gezonde voeding
- Drang om niet ziek te worden
Co-morbiditeit
Eetstoornissen en problematiek:
- Depressie
- Angst
- Dwanggedachten
- Nachtmerries
- Alcohol en drugsgebruik
- Psychos
1
, Anorexia nervosa (A.N.) Boulimia nervosa (B.N) Binge eating disorder (BED)
Lichamelijke symptomen
Gewichtsafname (20% - 40%) Gewichtsschommeling Risico hart-, vaatziekten
Stop groei en puberteitsontwikkeling Belemmering groei, puberteit Maag-, darmklachten
Droge huid, dor haar, haaruitval Erosie tandglazuur Gewrichtsproblemen
Koude voeten, handen Maag-, slokdarm-, darmbeschadiging Diabetes
Hormonale stoornis Menstruatie verstoord Gebitsproblemen
Vermoeidheid Concentratiestoornissen
Botontkalking
Gedragsproblemen
Voedsel weigeren Gewicht obsessie Gewichtsobsessie
Calorie-obsessie Besef abnormaal eetpatroon Negatieve gevoelens
Traag eten Stemmingsschommeling Gestoorde, (-) lichaamsbeleving
Isoleren Gestoord, (-) lichaamsbeleving
Conflicten aan tafel Perfectionisme
Purgeren (braken, laxeermiddelen)
Psychische aspecten
Gestoord lichaamsbeeld Eetaanvallen Eetaanvallen
Moeite eigen mening Braken/laxeermiddelen Geen compensatiegedrag (vasten,
Faalangstig Schaamtegevoelens lijnen)
Labiele stemming Eenzaamheid Piekeren eten, gewicht, lichaam
2
, Oorzaken, verklaringsmodellen en ontwikkeling
Oorzaken en verklaringsmodellen
Trans-diagnostische benadering = Eén diagnose die over gaat naar de andere
Anorexia nervosa (A.N.) Boulimia nervosa (B.N.)
Biologische factoren
Voorkomen ééneiige tweeling = 50% Voorkomen ééneiige tweeling = 35%
Familiale factoren
Bescheiden/aanzienlijke rol
Mogelijk rol bij etiologie (genen)
Maatschappelijke factoren
Veranderde waarde en normen
Druk om slank te zijn
Opvoedingsfactoren
Toename chirurgische ingrepen
Belang aan prestatie en competitie
Fotoshop, sociale media
Risico factoren
- Geslacht
▪ 95% = vrouw
▪ Binge eating ≠ verschil
- Diabetes mellitus
▪ Angst om dik te worden = minder insuline
- Vegetarisme
▪ Onderhoudende factor
Verklaringsmodellen
- Angstmodel
▪ Uithongeren braken
- Verslavingsmodel
▪ Verlies van zelfcontrole
- Cognitief model
▪ Geen probleem oplossen, perfectionisme…
3
Inleiding in de gezondheidspsychologie
Wat is gezondheidspsychologie
- Preventie en behandeling ziekte
- Oorzaken en correlaties gezondheid, ziekte en disfunctioneren
- Verbeteren gezondheidszorg + beleid
Voeding en gezondheidsrisico’s
- Voeding en hartaandoeningen
▪ Directie relatie: voeding en hartaandoening
▪ Indirecte relatie: fout eetpatroon kan obesitas veroorzaken
- Voeding en cholesterol
▪ ↑ HDL = goed
▪ ↑ LDL = slecht
Bewegen en gezondheidsrisico’s
- Voordeel voor psychische gezondheid
▪ Minder angst en betere eigenwaarde
Eetstoornissen
Kenmerken
AN BN Binge
Angst Controle verlies
= =
Zelfbeeld ↓ Vreetbuien
Normaal m Overgewicht
Weinig voedsel ≠ ≠
Compenseren Niet compenseren
Orthorexia
- Obsessie gezond eten, vermijd ongezond
- Macrobiotische, rauwe groenten en fruit
- Perfect gezond
- Pathologisch gefixeerd op gezonde voeding
- Drang om niet ziek te worden
Co-morbiditeit
Eetstoornissen en problematiek:
- Depressie
- Angst
- Dwanggedachten
- Nachtmerries
- Alcohol en drugsgebruik
- Psychos
1
, Anorexia nervosa (A.N.) Boulimia nervosa (B.N) Binge eating disorder (BED)
Lichamelijke symptomen
Gewichtsafname (20% - 40%) Gewichtsschommeling Risico hart-, vaatziekten
Stop groei en puberteitsontwikkeling Belemmering groei, puberteit Maag-, darmklachten
Droge huid, dor haar, haaruitval Erosie tandglazuur Gewrichtsproblemen
Koude voeten, handen Maag-, slokdarm-, darmbeschadiging Diabetes
Hormonale stoornis Menstruatie verstoord Gebitsproblemen
Vermoeidheid Concentratiestoornissen
Botontkalking
Gedragsproblemen
Voedsel weigeren Gewicht obsessie Gewichtsobsessie
Calorie-obsessie Besef abnormaal eetpatroon Negatieve gevoelens
Traag eten Stemmingsschommeling Gestoorde, (-) lichaamsbeleving
Isoleren Gestoord, (-) lichaamsbeleving
Conflicten aan tafel Perfectionisme
Purgeren (braken, laxeermiddelen)
Psychische aspecten
Gestoord lichaamsbeeld Eetaanvallen Eetaanvallen
Moeite eigen mening Braken/laxeermiddelen Geen compensatiegedrag (vasten,
Faalangstig Schaamtegevoelens lijnen)
Labiele stemming Eenzaamheid Piekeren eten, gewicht, lichaam
2
, Oorzaken, verklaringsmodellen en ontwikkeling
Oorzaken en verklaringsmodellen
Trans-diagnostische benadering = Eén diagnose die over gaat naar de andere
Anorexia nervosa (A.N.) Boulimia nervosa (B.N.)
Biologische factoren
Voorkomen ééneiige tweeling = 50% Voorkomen ééneiige tweeling = 35%
Familiale factoren
Bescheiden/aanzienlijke rol
Mogelijk rol bij etiologie (genen)
Maatschappelijke factoren
Veranderde waarde en normen
Druk om slank te zijn
Opvoedingsfactoren
Toename chirurgische ingrepen
Belang aan prestatie en competitie
Fotoshop, sociale media
Risico factoren
- Geslacht
▪ 95% = vrouw
▪ Binge eating ≠ verschil
- Diabetes mellitus
▪ Angst om dik te worden = minder insuline
- Vegetarisme
▪ Onderhoudende factor
Verklaringsmodellen
- Angstmodel
▪ Uithongeren braken
- Verslavingsmodel
▪ Verlies van zelfcontrole
- Cognitief model
▪ Geen probleem oplossen, perfectionisme…
3
