Recht voor klinische psychologen
en orthopedagogen
Inhoud
Algemene introductie.............................................................................................................................2
Inleiding tot het Recht............................................................................................................................4
1. Begrip en Indeling...........................................................................................................................4
2. Staatsstructuur en bronnen: Staatsstructuur.................................................................................5
3. Gerechtelijke organisatie: Organisatie hoven en rechtbanken.....................................................12
4. Gerechtelijke organisatie: Principes, Actoren, Procedure............................................................15
Persoon, Familie & Recht.....................................................................................................................18
Statuut van de minderjarige, kinderen en ouders............................................................................18
Hoofdstuk 1. Handelingsonbekwaamheid minderjarige...............................................................19
Hoofdstuk 2. Ouderlijke rechten en plichten................................................................................22
Hoofdstuk 3. Voogdij....................................................................................................................29
Hoofdstuk 4. Recht op persoonlijk contact met minderjarige......................................................31
Partnerschap: tweerelaties – huwelijk en samenwoning.................................................................32
Inleiding........................................................................................................................................32
Huwelijk........................................................................................................................................33
Wettelijke samenwoning..............................................................................................................38
Feitelijke samenwoning................................................................................................................40
Welzijnsrecht........................................................................................................................................42
Jeugdhulprecht.................................................................................................................................42
Overzicht......................................................................................................................................42
Ontstaansgeschiedenis IJH – decreet integrale jeugdhulp............................................................42
Toepassingsgebied........................................................................................................................43
Vrijwillige jeugdhulp.....................................................................................................................44
Gemandateerde jeugdhulp...........................................................................................................48
Gerechtelijke jeugdhulp................................................................................................................50
Jeugddelinquentierecht....................................................................................................................53
Omvang jeugddelinquentie..........................................................................................................53
Jeugddelinquentiesystemen.........................................................................................................55
Jeugddelinquentierecht in België / Vlaanderen............................................................................57
Pagina 1 van 116
, Forensische hulpverlening en internering........................................................................................64
Forensische hulpverlening............................................................................................................64
Interneringswet............................................................................................................................69
Beroepsgeheim.................................................................................................................................77
Context.........................................................................................................................................77
Wettelijke bepaling.......................................................................................................................78
Schema’s.......................................................................................................................................79
Beroepsgeheim vs. andere geheimhoudingsplichten...................................................................85
Besluit...........................................................................................................................................85
Gezondheidsrecht................................................................................................................................86
Recht voor klinische psychologen en klinisch orthopedagogen........................................................86
Rechten en plichten van patiënten...................................................................................................94
Kwaliteit van gezondheidszorg.......................................................................................................101
Schadevergoeding in de gezondheidszorg......................................................................................108
Voorbeeld examenvragen:.................................................................................................................115
Algemene introductie
Overzicht
Situering en doelstellingen van het vak
Inhoud
Onderwijsaanpak
Cursusmateriaal
Evaluatie
Situering en doelstellingen
Confrontatie met juridische vragen in de praktijk, bv.
o Wie oefent het ouderlijk gezag uit over een minderjarige wiens ouders gescheiden
zijn?
o Mag/moet je informatie over een patiënt/cliënt meedelen aan andere zorgverleners?
o (In hoeverre) ben je aansprakelijk ingeval een behandeling schade heeft berokkend
aan een patiënt/cliënt?
Juridische basiskennis en basisinzichten verwerven
Met het oog op toekomstig beroep als klinisch psycholoog of orthopedagoog
Inhoud
Algemene inleiding tot het recht
Focus op drie relevante rechtsdomeinen
o Familierecht
o Welzijnsrecht
Pagina 2 van 116
, o Gezondheidsrecht
Evaluatie
Schriftelijk openboekexamen on campus
Toegelaten materiaal bij ‘open boek’:
o Reader (met markeringen, post-its, notities)
o PowerPoints (met markeringen, post-its, notities)
o Voorbeeldvragen en modelantwoorden (met markeringen, post-its, notities)
o Aanvullende teksten (met markeringen, post-its, notities)
o Lesnotities (met markeringen, post-its)
Leerstof
o Onderdeel inleiding tot het recht (weblectures)
Geen specifieke vragen op examen
Functioneel te hanteren
o Onderdelen familie-, welzijns- en gezondheidsrecht
Alles wat tijdens de colleges werd behandeld
Alle teksten uit de Reader, tenzij anders aangegeven door de docent en zo
meegedeeld via Toledo
Reader kan helpen om datgene wat behandeld is in de colleges, beter te
begrijpen
Die teksten op voorhand lezen, zal erg helpen
Open vragen
o Inzichtsvragen
o Argumentatievragen
o Reflectievragen
o Casussen
Verwijzing naar relevante wetsbepalingen niet vereist, tenzij expliciet gevraagd
Voorbeeldvragen en modelantwoorden op Toledo
Pagina 3 van 116
, Inleiding tot het Recht.
Overzicht
Begrip Recht, Indeling en basisbegrippen van het recht
Staatsstructuur & Bronnen van het recht
Gerechtelijke organisatie
1. Begrip en Indeling
Begrip recht
Recht is
o Geheel van bindende regels
leggen bepaald gedrag op (bv snelheidsbeperking respecteren)
verbieden bepaald gedrag (bv niet stelen)
laten bepaalde handelingen toe (bv wettelijk kader zwangerschap
beëindiging)
o Doel: samenleving ordenen (bv wat als er geen verkeersregels waren?)
economisch, politiek, sociaal, familiaal,…
Opgelegd en afgedwongen door de overheid (gemeentelijk, parlement, ..)
o Uitvaardigen van recht
o Afdwingen (wanneer regel niet wordt nageleefd)
Illustratie:
o Art. 203 oud BW: “De ouders dienen naar evenredigheid van hun middelen te zorgen
voor de huisvesting, het levensonderhoud, de gezondheid, het toezicht, de opvoeding,
de opleiding en de ontplooiing van hun kinderen. Indien de opleiding niet voltooid is,
loopt de verplichting door na de meerderjarigheid van het kind”.
o Kenmerken:
Legt gedrag op (verplichting financieel instaan)
Maatschappelijk doel bereiken (niet aan lot overgelaten)
Gaat uit van overheid (federale wetgevende macht)
Overheid dwingt naleving af (rechter kan veroordelen tot alimentatie)
o Oude burgerlijke wetboek; nog niet opnieuw opgenomen in nieuwe wetboeken
Indeling van het recht
Traditioneel: Publiekrecht – Privaatrecht
Publiekrecht:
o Verhouding burger – overheid, overheden onderling
o Algemeen (maatschappelijk) belang (bv: staatsrecht, fiscaal recht, strafrecht)
Privaatrecht:
o Verhouding burgers onderling
o Private belangen (bv contractenrecht, goederenecht, familierecht, verbintenisrecht)
o Doel: evenwicht tussen private belangen van partijen
Nuancering van onderscheid:
o Ruime tussenkomst overheid in alle aspecten van de samenleving (ook in
privaatrecht)
o Gemengde rechtstakken (bv sociaal recht: sociaal zekerheidsrecht, arbeidrecht)
Nationaal recht - Internationaal recht
Pagina 4 van 116
en orthopedagogen
Inhoud
Algemene introductie.............................................................................................................................2
Inleiding tot het Recht............................................................................................................................4
1. Begrip en Indeling...........................................................................................................................4
2. Staatsstructuur en bronnen: Staatsstructuur.................................................................................5
3. Gerechtelijke organisatie: Organisatie hoven en rechtbanken.....................................................12
4. Gerechtelijke organisatie: Principes, Actoren, Procedure............................................................15
Persoon, Familie & Recht.....................................................................................................................18
Statuut van de minderjarige, kinderen en ouders............................................................................18
Hoofdstuk 1. Handelingsonbekwaamheid minderjarige...............................................................19
Hoofdstuk 2. Ouderlijke rechten en plichten................................................................................22
Hoofdstuk 3. Voogdij....................................................................................................................29
Hoofdstuk 4. Recht op persoonlijk contact met minderjarige......................................................31
Partnerschap: tweerelaties – huwelijk en samenwoning.................................................................32
Inleiding........................................................................................................................................32
Huwelijk........................................................................................................................................33
Wettelijke samenwoning..............................................................................................................38
Feitelijke samenwoning................................................................................................................40
Welzijnsrecht........................................................................................................................................42
Jeugdhulprecht.................................................................................................................................42
Overzicht......................................................................................................................................42
Ontstaansgeschiedenis IJH – decreet integrale jeugdhulp............................................................42
Toepassingsgebied........................................................................................................................43
Vrijwillige jeugdhulp.....................................................................................................................44
Gemandateerde jeugdhulp...........................................................................................................48
Gerechtelijke jeugdhulp................................................................................................................50
Jeugddelinquentierecht....................................................................................................................53
Omvang jeugddelinquentie..........................................................................................................53
Jeugddelinquentiesystemen.........................................................................................................55
Jeugddelinquentierecht in België / Vlaanderen............................................................................57
Pagina 1 van 116
, Forensische hulpverlening en internering........................................................................................64
Forensische hulpverlening............................................................................................................64
Interneringswet............................................................................................................................69
Beroepsgeheim.................................................................................................................................77
Context.........................................................................................................................................77
Wettelijke bepaling.......................................................................................................................78
Schema’s.......................................................................................................................................79
Beroepsgeheim vs. andere geheimhoudingsplichten...................................................................85
Besluit...........................................................................................................................................85
Gezondheidsrecht................................................................................................................................86
Recht voor klinische psychologen en klinisch orthopedagogen........................................................86
Rechten en plichten van patiënten...................................................................................................94
Kwaliteit van gezondheidszorg.......................................................................................................101
Schadevergoeding in de gezondheidszorg......................................................................................108
Voorbeeld examenvragen:.................................................................................................................115
Algemene introductie
Overzicht
Situering en doelstellingen van het vak
Inhoud
Onderwijsaanpak
Cursusmateriaal
Evaluatie
Situering en doelstellingen
Confrontatie met juridische vragen in de praktijk, bv.
o Wie oefent het ouderlijk gezag uit over een minderjarige wiens ouders gescheiden
zijn?
o Mag/moet je informatie over een patiënt/cliënt meedelen aan andere zorgverleners?
o (In hoeverre) ben je aansprakelijk ingeval een behandeling schade heeft berokkend
aan een patiënt/cliënt?
Juridische basiskennis en basisinzichten verwerven
Met het oog op toekomstig beroep als klinisch psycholoog of orthopedagoog
Inhoud
Algemene inleiding tot het recht
Focus op drie relevante rechtsdomeinen
o Familierecht
o Welzijnsrecht
Pagina 2 van 116
, o Gezondheidsrecht
Evaluatie
Schriftelijk openboekexamen on campus
Toegelaten materiaal bij ‘open boek’:
o Reader (met markeringen, post-its, notities)
o PowerPoints (met markeringen, post-its, notities)
o Voorbeeldvragen en modelantwoorden (met markeringen, post-its, notities)
o Aanvullende teksten (met markeringen, post-its, notities)
o Lesnotities (met markeringen, post-its)
Leerstof
o Onderdeel inleiding tot het recht (weblectures)
Geen specifieke vragen op examen
Functioneel te hanteren
o Onderdelen familie-, welzijns- en gezondheidsrecht
Alles wat tijdens de colleges werd behandeld
Alle teksten uit de Reader, tenzij anders aangegeven door de docent en zo
meegedeeld via Toledo
Reader kan helpen om datgene wat behandeld is in de colleges, beter te
begrijpen
Die teksten op voorhand lezen, zal erg helpen
Open vragen
o Inzichtsvragen
o Argumentatievragen
o Reflectievragen
o Casussen
Verwijzing naar relevante wetsbepalingen niet vereist, tenzij expliciet gevraagd
Voorbeeldvragen en modelantwoorden op Toledo
Pagina 3 van 116
, Inleiding tot het Recht.
Overzicht
Begrip Recht, Indeling en basisbegrippen van het recht
Staatsstructuur & Bronnen van het recht
Gerechtelijke organisatie
1. Begrip en Indeling
Begrip recht
Recht is
o Geheel van bindende regels
leggen bepaald gedrag op (bv snelheidsbeperking respecteren)
verbieden bepaald gedrag (bv niet stelen)
laten bepaalde handelingen toe (bv wettelijk kader zwangerschap
beëindiging)
o Doel: samenleving ordenen (bv wat als er geen verkeersregels waren?)
economisch, politiek, sociaal, familiaal,…
Opgelegd en afgedwongen door de overheid (gemeentelijk, parlement, ..)
o Uitvaardigen van recht
o Afdwingen (wanneer regel niet wordt nageleefd)
Illustratie:
o Art. 203 oud BW: “De ouders dienen naar evenredigheid van hun middelen te zorgen
voor de huisvesting, het levensonderhoud, de gezondheid, het toezicht, de opvoeding,
de opleiding en de ontplooiing van hun kinderen. Indien de opleiding niet voltooid is,
loopt de verplichting door na de meerderjarigheid van het kind”.
o Kenmerken:
Legt gedrag op (verplichting financieel instaan)
Maatschappelijk doel bereiken (niet aan lot overgelaten)
Gaat uit van overheid (federale wetgevende macht)
Overheid dwingt naleving af (rechter kan veroordelen tot alimentatie)
o Oude burgerlijke wetboek; nog niet opnieuw opgenomen in nieuwe wetboeken
Indeling van het recht
Traditioneel: Publiekrecht – Privaatrecht
Publiekrecht:
o Verhouding burger – overheid, overheden onderling
o Algemeen (maatschappelijk) belang (bv: staatsrecht, fiscaal recht, strafrecht)
Privaatrecht:
o Verhouding burgers onderling
o Private belangen (bv contractenrecht, goederenecht, familierecht, verbintenisrecht)
o Doel: evenwicht tussen private belangen van partijen
Nuancering van onderscheid:
o Ruime tussenkomst overheid in alle aspecten van de samenleving (ook in
privaatrecht)
o Gemengde rechtstakken (bv sociaal recht: sociaal zekerheidsrecht, arbeidrecht)
Nationaal recht - Internationaal recht
Pagina 4 van 116
