Verpleegkundige methodiek en vaardigheden 6
VENTILATIE
Inleiding
Respiratie
- = vitale lichaamsfunctie
- verstoring of dreigende verstoring = ernstig —> opname kritische dienst
- verpleegkundige rol —> bewaken, ondersteunen, overnemen
- bewaken / observeren kan met/zonder apparatuur
Spontane ademhaling
- doel ademhaling
- CO2 uit het lichaam te verwijderen en zuurstof (O2) op te nemen, door het proces van
inspiratie en expiratie
- inspiratie
- door uitzetten van thorax (contractie tussenribspieren + diafragma) —> ontstaan
negatieve druk intrapulmonaal (in de longen) —> lucht van buitenaf wordt
aangezogen
- rol pleura ruimte
- pleura ruimte = ruimte tussen partiële en viscerale pleura blad
- pariëtaal blad kleeft aan ribbenrooster, visceraal blad omvat de longen —> daar
tussen is er virtuele ruimte die opgevuld is met pleuravocht
- pleuravocht zorgt er voor dat d beide pleura vliezen naar elkaar toe gezogen worden
- bij inspiratie volgt pariëtaal blad het ribbenrooster dat uitzet en ‘zuigt’ het visceraal
blad mee —> trekt de longen open en zo kan lucht aanzogen worden
- expiratie
- diafragma en tussenribspieren ontspannen zich, er zal eerst een toename zijn van de
druk in de longen, omdat de ruimte eerst kleiner wordt
- de lucht wordt naar buiten gestuwd, de lucht wordt naar buiten geduwd worden tot
de lucht in de longen gelijk is aan de atmosferische druk in de omgeving
- pleura ruimte
- pariëtaal blad volgt ribbenrooster, ‘duwt’ visceraal blad naar binnen en duwt de
longen dicht
- —> uitademen
- proces van inspiratie en expiratie
- wanneer er ingeademd wordt, beginnen we bij de druk
die gelijk is aan de atmosferische druk —> 0 cm water
- wanneer de thoraxholte uitzet zakken we naar
intrapulmonair een druk van -2 cm water
- van zodra het diafragma en de tussenribspieren
ontspannen, wordt de thoraxholte kleiner —> stijgen we
naar positieve druk van +2 cm water, tot eind expiratoir
opnieuw 0 cm water
Inademing —> wordt in gang gezet via de hersenen
- hersenen geven een prikkel aan nervus phrenicus —> zorgt ervoor dat het diafragma
samentrekt
- thoraxholte wordt groter —> volume neemt toe en de druk zal dalen
- lucht verplaatst zich van een ruimte met een hoge druk (atmosfeer) naar een ruimte met
een lage druk (longen)
- druk in de longen = intrapulmonaire druk
Pagina 1 van 66
,Uitademing
- nervus phrenicus stimulatie stopt —> diafragma gaat ontspannen —> volume wordt
kleiner en de intrapulmonaire druk zal stijgen
- lucht wordt vanuit de longen naar de lagere druk in de atmosfeer gestuwd
- aan het einde van de uitademing komen we op de intrapulmonaire druk van 0 cm water
(H2O) of atmosferische druk
Respiratoire insuf ciëntie op kritieke diensten
- pathofysiologische stoornis in de longfunctie
- te lage PaO2 (oxygenatie) en/of hypoxemie
- te hoge PaCO2 (ventilatie) of hypercapnie in rust
- = beide zijn een indicatie om mechanisch te ventileren
Bewaken van de ademhaling
Ademfrequentie
- aantal ademhalingen per minuut —> normaal 16-20
- 1 ademhaling = 1 ademhalingscyclus (in en uit-ademen)
- patiënten kunnen tachypneu (versnelde ademhaling) zijn of bradypneu (vertraagde
ademhaling)
- hoe meten?
- klokje
- de verpleegkundige telt 30” de ademhaling —> x2
- belangrijk dat de patiënt niet gefocust is op zijn ademhaling terwijl we dit registeren (kan
bv. door hand op de borst te leggen en doen alsof we de pols meten)
- methode —> sensor voor neus en mond geplaatst
- meet het T° verschil bij het in en uit ademenen en zo kan registeren hoe vaak de
patiënt in en uit ademt
- methode waarbij een weerstandsverschil gemeten worden
- weerstandsverschil wordt gemeten tussen 2 elektroden ter hoogte van de thorax die
ontstaan door het uitzetten ervan
- met ECG leads
- frequentie / diepte
- normo-ventilatie
- frequentie en diepte zijn aangepast aan de behoefte
- hypo-ventilatie
- frequentie en/of diepte van de ademhaling zijn onvoldoende voor de patiënt
- hyper-ventilatie
- overaanbod
- hyperventilatiesyndroom
- = patiënt ademt snel en diep in, en kan klagen over duizeligheid en eventueel
pijn in de borst (ook soms tintelingen rond de vingers en rond de mond)
- kan verschillende oorzaken hebben (bv. pijn, angst, …)
- bestrijding —> patiënt in- en uitademen laten ademen in een zakje
Ademritme en -diepte
- normaal zijn het ritme en de diepte wisselend (bv. inspanning, rust)
- samen met de frequentie bepaalt dit het aantal liter lucht per minuut die wordt ingeademd
- AMV (adem minuut volume) = Vt (tidal volume) x frequentie
- meting door middel van spirometer —> 1 minuut het AMV meten
Pagina 2 van 66
fi
, - afwijkende ademhalingspatronen (—> kunnen gedetecteerd worden via ritme en diepte)
- Cheyne Stokes
- eerst oppervlakkig, dan diepe ademteugen, terug
oppervlakkig en een lange pauze
- Biot
- aantal diepe ademteugen, afgewisseld met lange pauze
- Kussmaul
- zeer diepe ademteugen die elkaar continu opvolgen
- …
Vitale capaciteit (vc)
- = volume dat kan verplaatst worden na een maximale inspiratie en expiratie
- normaal 4800ml of 65-75 ml / kg
- kunnen we meten wanneer patiënt goed wakker is —> vragen door maximaal in
ademenen en daarna goed uitademen
- kan een belangrijke parameter om over te gaan tot het ontwennen van de mechanische
ventilatie (weanen)
Thorax excursies
- = door te kijken en voelen
- geeft ons een idee over het ritme en de symmetrie van de thorax bewegingen
- waar te nemen :
- apneu (niet ademenen)
- symmetrisch op en neer gaan (beide longen even goed geventileerd)
- paradoxale ademhaling (thorax maakt tegenovergestelde bewegingen dan we zouden
verwachten bij een normale ademhaling)
Luisteren, ausculteren
- ademhalingsstoornissen kunnen gepaard gaan met hoorbare ademhaling
- snurken, reutelen, piepen, …
- normale ademhaling —> nauwelijks of niet hoorbaar
- inspiratoire stridor of piepen bij inademing
- wijst op een vernauwing van de lucht wegen
- wheezen of piepen geluid bij expiratie
- wijst op een vernauwing van de kleine luchtwegen
- wanneer iemand kunstmatig beademd is kunnen we gaan luisteren of beide longen
geventileerd zijn, of we aan de beide longen ademhalingsgeluiden kunnen registreren
- afwezige ademhalingsgeluiden kunnen wijzen op —> atelectase, obstructie, ventilatie
van 1 long
Mate van ademarbeid
- = de moeite die een patiënt moet doen om in- en uit te ademenen
- als de ademhaling bemoeilijkt wordt —> patiënt zal zijn hulp ademhalingsspieren moeten
gebruiken
- ademarbeid neemt toe, zuurstofverbruik verhoogt —> er blijft minder zuurstof over
voor organen
- = respiratoire distress
- rechtzittende houding kan comfort geven bij moeilijke ademhaling
Pagina 3 van 66
, Bewustzijnsniveau
- patiënten in respiratoire distress —> onrustig en angstig
- dyspnoe (kortademigheid) —> subjectieve beleving
- ze hebben een benauwd gevoel, worden daardoor onrustig en angstig, en
hebben daar een hogere zuurstofnood door
- —> respiratoire distress objectiveren (kan door bloedgas analyse)
- —> belangrijk om rust te creëren voor de patiënten
- methode om de maat van kortademigheid te meten
- tellen tijdens expiratie —> patiënt maximaal laten inademen en daarna maximaal
uitademen
- duurt normaal 30-40 sec voor er volledig uitgeademd is, bij iemand die kortademig is
duurt dit 10-15 sec
- rekening houden dat respiratoire insu ciëntie kan leiden dat een daling van het bewustzijn
en eventueel een coma kan veroorzaken bij hypoxie van de hersenen
Pagina 4 van 66
ffi
VENTILATIE
Inleiding
Respiratie
- = vitale lichaamsfunctie
- verstoring of dreigende verstoring = ernstig —> opname kritische dienst
- verpleegkundige rol —> bewaken, ondersteunen, overnemen
- bewaken / observeren kan met/zonder apparatuur
Spontane ademhaling
- doel ademhaling
- CO2 uit het lichaam te verwijderen en zuurstof (O2) op te nemen, door het proces van
inspiratie en expiratie
- inspiratie
- door uitzetten van thorax (contractie tussenribspieren + diafragma) —> ontstaan
negatieve druk intrapulmonaal (in de longen) —> lucht van buitenaf wordt
aangezogen
- rol pleura ruimte
- pleura ruimte = ruimte tussen partiële en viscerale pleura blad
- pariëtaal blad kleeft aan ribbenrooster, visceraal blad omvat de longen —> daar
tussen is er virtuele ruimte die opgevuld is met pleuravocht
- pleuravocht zorgt er voor dat d beide pleura vliezen naar elkaar toe gezogen worden
- bij inspiratie volgt pariëtaal blad het ribbenrooster dat uitzet en ‘zuigt’ het visceraal
blad mee —> trekt de longen open en zo kan lucht aanzogen worden
- expiratie
- diafragma en tussenribspieren ontspannen zich, er zal eerst een toename zijn van de
druk in de longen, omdat de ruimte eerst kleiner wordt
- de lucht wordt naar buiten gestuwd, de lucht wordt naar buiten geduwd worden tot
de lucht in de longen gelijk is aan de atmosferische druk in de omgeving
- pleura ruimte
- pariëtaal blad volgt ribbenrooster, ‘duwt’ visceraal blad naar binnen en duwt de
longen dicht
- —> uitademen
- proces van inspiratie en expiratie
- wanneer er ingeademd wordt, beginnen we bij de druk
die gelijk is aan de atmosferische druk —> 0 cm water
- wanneer de thoraxholte uitzet zakken we naar
intrapulmonair een druk van -2 cm water
- van zodra het diafragma en de tussenribspieren
ontspannen, wordt de thoraxholte kleiner —> stijgen we
naar positieve druk van +2 cm water, tot eind expiratoir
opnieuw 0 cm water
Inademing —> wordt in gang gezet via de hersenen
- hersenen geven een prikkel aan nervus phrenicus —> zorgt ervoor dat het diafragma
samentrekt
- thoraxholte wordt groter —> volume neemt toe en de druk zal dalen
- lucht verplaatst zich van een ruimte met een hoge druk (atmosfeer) naar een ruimte met
een lage druk (longen)
- druk in de longen = intrapulmonaire druk
Pagina 1 van 66
,Uitademing
- nervus phrenicus stimulatie stopt —> diafragma gaat ontspannen —> volume wordt
kleiner en de intrapulmonaire druk zal stijgen
- lucht wordt vanuit de longen naar de lagere druk in de atmosfeer gestuwd
- aan het einde van de uitademing komen we op de intrapulmonaire druk van 0 cm water
(H2O) of atmosferische druk
Respiratoire insuf ciëntie op kritieke diensten
- pathofysiologische stoornis in de longfunctie
- te lage PaO2 (oxygenatie) en/of hypoxemie
- te hoge PaCO2 (ventilatie) of hypercapnie in rust
- = beide zijn een indicatie om mechanisch te ventileren
Bewaken van de ademhaling
Ademfrequentie
- aantal ademhalingen per minuut —> normaal 16-20
- 1 ademhaling = 1 ademhalingscyclus (in en uit-ademen)
- patiënten kunnen tachypneu (versnelde ademhaling) zijn of bradypneu (vertraagde
ademhaling)
- hoe meten?
- klokje
- de verpleegkundige telt 30” de ademhaling —> x2
- belangrijk dat de patiënt niet gefocust is op zijn ademhaling terwijl we dit registeren (kan
bv. door hand op de borst te leggen en doen alsof we de pols meten)
- methode —> sensor voor neus en mond geplaatst
- meet het T° verschil bij het in en uit ademenen en zo kan registeren hoe vaak de
patiënt in en uit ademt
- methode waarbij een weerstandsverschil gemeten worden
- weerstandsverschil wordt gemeten tussen 2 elektroden ter hoogte van de thorax die
ontstaan door het uitzetten ervan
- met ECG leads
- frequentie / diepte
- normo-ventilatie
- frequentie en diepte zijn aangepast aan de behoefte
- hypo-ventilatie
- frequentie en/of diepte van de ademhaling zijn onvoldoende voor de patiënt
- hyper-ventilatie
- overaanbod
- hyperventilatiesyndroom
- = patiënt ademt snel en diep in, en kan klagen over duizeligheid en eventueel
pijn in de borst (ook soms tintelingen rond de vingers en rond de mond)
- kan verschillende oorzaken hebben (bv. pijn, angst, …)
- bestrijding —> patiënt in- en uitademen laten ademen in een zakje
Ademritme en -diepte
- normaal zijn het ritme en de diepte wisselend (bv. inspanning, rust)
- samen met de frequentie bepaalt dit het aantal liter lucht per minuut die wordt ingeademd
- AMV (adem minuut volume) = Vt (tidal volume) x frequentie
- meting door middel van spirometer —> 1 minuut het AMV meten
Pagina 2 van 66
fi
, - afwijkende ademhalingspatronen (—> kunnen gedetecteerd worden via ritme en diepte)
- Cheyne Stokes
- eerst oppervlakkig, dan diepe ademteugen, terug
oppervlakkig en een lange pauze
- Biot
- aantal diepe ademteugen, afgewisseld met lange pauze
- Kussmaul
- zeer diepe ademteugen die elkaar continu opvolgen
- …
Vitale capaciteit (vc)
- = volume dat kan verplaatst worden na een maximale inspiratie en expiratie
- normaal 4800ml of 65-75 ml / kg
- kunnen we meten wanneer patiënt goed wakker is —> vragen door maximaal in
ademenen en daarna goed uitademen
- kan een belangrijke parameter om over te gaan tot het ontwennen van de mechanische
ventilatie (weanen)
Thorax excursies
- = door te kijken en voelen
- geeft ons een idee over het ritme en de symmetrie van de thorax bewegingen
- waar te nemen :
- apneu (niet ademenen)
- symmetrisch op en neer gaan (beide longen even goed geventileerd)
- paradoxale ademhaling (thorax maakt tegenovergestelde bewegingen dan we zouden
verwachten bij een normale ademhaling)
Luisteren, ausculteren
- ademhalingsstoornissen kunnen gepaard gaan met hoorbare ademhaling
- snurken, reutelen, piepen, …
- normale ademhaling —> nauwelijks of niet hoorbaar
- inspiratoire stridor of piepen bij inademing
- wijst op een vernauwing van de lucht wegen
- wheezen of piepen geluid bij expiratie
- wijst op een vernauwing van de kleine luchtwegen
- wanneer iemand kunstmatig beademd is kunnen we gaan luisteren of beide longen
geventileerd zijn, of we aan de beide longen ademhalingsgeluiden kunnen registreren
- afwezige ademhalingsgeluiden kunnen wijzen op —> atelectase, obstructie, ventilatie
van 1 long
Mate van ademarbeid
- = de moeite die een patiënt moet doen om in- en uit te ademenen
- als de ademhaling bemoeilijkt wordt —> patiënt zal zijn hulp ademhalingsspieren moeten
gebruiken
- ademarbeid neemt toe, zuurstofverbruik verhoogt —> er blijft minder zuurstof over
voor organen
- = respiratoire distress
- rechtzittende houding kan comfort geven bij moeilijke ademhaling
Pagina 3 van 66
, Bewustzijnsniveau
- patiënten in respiratoire distress —> onrustig en angstig
- dyspnoe (kortademigheid) —> subjectieve beleving
- ze hebben een benauwd gevoel, worden daardoor onrustig en angstig, en
hebben daar een hogere zuurstofnood door
- —> respiratoire distress objectiveren (kan door bloedgas analyse)
- —> belangrijk om rust te creëren voor de patiënten
- methode om de maat van kortademigheid te meten
- tellen tijdens expiratie —> patiënt maximaal laten inademen en daarna maximaal
uitademen
- duurt normaal 30-40 sec voor er volledig uitgeademd is, bij iemand die kortademig is
duurt dit 10-15 sec
- rekening houden dat respiratoire insu ciëntie kan leiden dat een daling van het bewustzijn
en eventueel een coma kan veroorzaken bij hypoxie van de hersenen
Pagina 4 van 66
ffi
