Wiskundige initiatie
Wiskundige initiatie in de kleuterklas
1. Waarom wiskundige initiatie?
• De wereld bevat situaties met wiskundige begrippen en vaardigheden
• Betekenisvolle situatie prikkelen wiskundige interesses
• Wiskundige begrippen opbouwen om de werkelijkheid te structureren
• Het is een deel van ons wereldbeeld
• Als KO inzicht verwerven in de ontwikkeling van wiskundig denken, gericht
stimuleren + uitlokken
• Vaardig in het ontdekken en benutten van wiskundekansen doorheen de hele dag
2. Ontwikkelingsdoelen en leerplandoelen
• Vlaams wiskundeonderwijs hebben doelen in een decretaal vastgelegd
• 1997: ontwikkelingsdoelen opgesteld
• Ontwikkelingsdoel = minimumdoelen op vlak van kennis, inzicht, vaardigheden en
attitudes
• Voor wiskunde 3 thema’s: getallen, meten en ruimte
• Ontwikkelingsdoelen zijn geconcretiseerd in leerplannen
• Katholiek Onderwijs Vlaanderen:
▪ Onder cultuurgebonden ontwikkeling: ontwikkelveld ontwikkeling van wiskundig
denken
▪ ‘Ik bedenk hoe ik mijn wiskundige bagage kan gebruiken om een probleem aan te
pakken. Ik doe dit met vertrouwen en plezier.’
▪ Ontwikkelingsthema’s:
o Logisch en wiskundig denken
o Getallenkennis
o Rekenvaardigheid (niet voor kls)
o Meten en metend rekenen
o Meetkunde
▪ Generieke doelen = leeruitkomsten bij alle kinderen nastreven, afhankelijk van
individuele behoeften
▪ Leeftijd bij de doelen = referentieperiodes
• Leerplan OVSG:
▪ Getallen (+ bijhorende wiskunde taal)
▪ Meten (//)
▪ Meetkunde (//)
▪ Strategieën en attitudes (probleemoplossend denken, plezier beleven aan
wiskundige activiteiten)
Julie May Wiskundige initiatie 1
,• Leerplan Gemeenschapsonderwijs GO!
▪ Algemene doelstellingen (belang experimenteren, wiskundetaal,
probleemoplossend denken en reflecteren)
▪ Ruimte
▪ Meten
▪ Getallen
3. Uitgangspunten bij wiskundeonderwijs aan kleuters
• Op een geïntegreerde manier aan bod
• Sterk betrokken op de realiteit
• Werkelijkheidsnabijheid = wiskundige begrippen en eigenschappen vanuit het
contact met de werkelijkheid
• Wiskundetaal sterk uitlokken wanneer handelen, spelen en actief omgaan met
concrete voorwerpen als vertrekpunt
• Probleemoplossend, ontdekkend en onderzoekend leren staan centraal
• Kinderen uitdagen
• Op een speelse manier: leuke, boeiende spelvormen, afgestemd op de leef- en
belevingswereld van de kleuters
• Wiskundedoelen integreren in allerlei hoeken => vaker verbonden met de realiteit
4. STEM
• STEM = Science, Technology, Engineering en Mathematics
• Probleemoplossend leren via toepassen van STEM-concepten en -praktijken, vaardig
en creatief onderzoeken en ontwerpen, denken en redderen, modelleren en
abstraheren
• Jonge kinderen zijn geboren onderzoekers
• KO moet in staat zijn om vertaling naar de praktijk te maken
5. Algemene doelen van wiskundeonderwijs
• Classificeren, seriëren, getalbegrip, meten, ruimte en tijd
• ZILL: ontwikkelthema logisch en wiskundig denken
• OVSG: strategieën en attitudes
• GO! : algemene doelstellingen
• Logisch denken:
▪ Eigenschappen voorwerpen ontdekken, logische ordeningen maken en
conclusies trekken
▪ Oorzaak/gevolg
▪ Betekenis niet, en, of
▪ Probleemoplossend denken is de start
▪ Vertrekken vanuit denkactiverende vragen
Julie May Wiskundige initiatie 2
, • Symbolen:
▪ Kenteken voor kleuter
▪ Getalbeelden voor getallen
▪ Leesfries voor stappen activiteiten
▪ Schema bij bewegingsomloop
▪ Pijlen bij uitstap
▪ Symbolen voor soorten muziekinstrumenten
▪ Bouwplan voor een constructie
▪ Route volgen
• Wiskundetaal
▪ Hoeveelheden
▪ Vergelijken van hoeveelheden
▪ Bewerkingen op hoeveelheden
▪ Ruimtebegrippen
▪ Heel wat mogelijkheden om uit te lokken in dagelijkse activiteiten, materialen en
gesprekken
Classificeren
1. Verduidelijken van begrippen
1.1. Wat betekent ordenen?
• In een verzameling orde te gaan scheppen
1.2. Wat is een verzameling?
• Het vertrekpunt waaruit ordenen kan starten
• Iets beschouwen als een geheel
1.3. Wat is een klasse?
• Binnen een verzameling ordenen op vlak van gemeenschappelijke
kenermerken/eigenschappen/criterium
1.4. Wat betekent sorteren?
• Samenbrengen van voorwerpen/elementen uit een verzameling op basis van 1
gemeenschappelijk kenmerk
• Absolute (kleur) vs relatieve (grootte)
• Kwantitatieve (aantal) vs kwalitatieve (geslacht)
• Objectieve (aantal) vs subjectieve (voorkeur)
• Visuele (kleur) vs niet-visuele (gewicht)
Julie May Wiskundige initiatie 3
Wiskundige initiatie in de kleuterklas
1. Waarom wiskundige initiatie?
• De wereld bevat situaties met wiskundige begrippen en vaardigheden
• Betekenisvolle situatie prikkelen wiskundige interesses
• Wiskundige begrippen opbouwen om de werkelijkheid te structureren
• Het is een deel van ons wereldbeeld
• Als KO inzicht verwerven in de ontwikkeling van wiskundig denken, gericht
stimuleren + uitlokken
• Vaardig in het ontdekken en benutten van wiskundekansen doorheen de hele dag
2. Ontwikkelingsdoelen en leerplandoelen
• Vlaams wiskundeonderwijs hebben doelen in een decretaal vastgelegd
• 1997: ontwikkelingsdoelen opgesteld
• Ontwikkelingsdoel = minimumdoelen op vlak van kennis, inzicht, vaardigheden en
attitudes
• Voor wiskunde 3 thema’s: getallen, meten en ruimte
• Ontwikkelingsdoelen zijn geconcretiseerd in leerplannen
• Katholiek Onderwijs Vlaanderen:
▪ Onder cultuurgebonden ontwikkeling: ontwikkelveld ontwikkeling van wiskundig
denken
▪ ‘Ik bedenk hoe ik mijn wiskundige bagage kan gebruiken om een probleem aan te
pakken. Ik doe dit met vertrouwen en plezier.’
▪ Ontwikkelingsthema’s:
o Logisch en wiskundig denken
o Getallenkennis
o Rekenvaardigheid (niet voor kls)
o Meten en metend rekenen
o Meetkunde
▪ Generieke doelen = leeruitkomsten bij alle kinderen nastreven, afhankelijk van
individuele behoeften
▪ Leeftijd bij de doelen = referentieperiodes
• Leerplan OVSG:
▪ Getallen (+ bijhorende wiskunde taal)
▪ Meten (//)
▪ Meetkunde (//)
▪ Strategieën en attitudes (probleemoplossend denken, plezier beleven aan
wiskundige activiteiten)
Julie May Wiskundige initiatie 1
,• Leerplan Gemeenschapsonderwijs GO!
▪ Algemene doelstellingen (belang experimenteren, wiskundetaal,
probleemoplossend denken en reflecteren)
▪ Ruimte
▪ Meten
▪ Getallen
3. Uitgangspunten bij wiskundeonderwijs aan kleuters
• Op een geïntegreerde manier aan bod
• Sterk betrokken op de realiteit
• Werkelijkheidsnabijheid = wiskundige begrippen en eigenschappen vanuit het
contact met de werkelijkheid
• Wiskundetaal sterk uitlokken wanneer handelen, spelen en actief omgaan met
concrete voorwerpen als vertrekpunt
• Probleemoplossend, ontdekkend en onderzoekend leren staan centraal
• Kinderen uitdagen
• Op een speelse manier: leuke, boeiende spelvormen, afgestemd op de leef- en
belevingswereld van de kleuters
• Wiskundedoelen integreren in allerlei hoeken => vaker verbonden met de realiteit
4. STEM
• STEM = Science, Technology, Engineering en Mathematics
• Probleemoplossend leren via toepassen van STEM-concepten en -praktijken, vaardig
en creatief onderzoeken en ontwerpen, denken en redderen, modelleren en
abstraheren
• Jonge kinderen zijn geboren onderzoekers
• KO moet in staat zijn om vertaling naar de praktijk te maken
5. Algemene doelen van wiskundeonderwijs
• Classificeren, seriëren, getalbegrip, meten, ruimte en tijd
• ZILL: ontwikkelthema logisch en wiskundig denken
• OVSG: strategieën en attitudes
• GO! : algemene doelstellingen
• Logisch denken:
▪ Eigenschappen voorwerpen ontdekken, logische ordeningen maken en
conclusies trekken
▪ Oorzaak/gevolg
▪ Betekenis niet, en, of
▪ Probleemoplossend denken is de start
▪ Vertrekken vanuit denkactiverende vragen
Julie May Wiskundige initiatie 2
, • Symbolen:
▪ Kenteken voor kleuter
▪ Getalbeelden voor getallen
▪ Leesfries voor stappen activiteiten
▪ Schema bij bewegingsomloop
▪ Pijlen bij uitstap
▪ Symbolen voor soorten muziekinstrumenten
▪ Bouwplan voor een constructie
▪ Route volgen
• Wiskundetaal
▪ Hoeveelheden
▪ Vergelijken van hoeveelheden
▪ Bewerkingen op hoeveelheden
▪ Ruimtebegrippen
▪ Heel wat mogelijkheden om uit te lokken in dagelijkse activiteiten, materialen en
gesprekken
Classificeren
1. Verduidelijken van begrippen
1.1. Wat betekent ordenen?
• In een verzameling orde te gaan scheppen
1.2. Wat is een verzameling?
• Het vertrekpunt waaruit ordenen kan starten
• Iets beschouwen als een geheel
1.3. Wat is een klasse?
• Binnen een verzameling ordenen op vlak van gemeenschappelijke
kenermerken/eigenschappen/criterium
1.4. Wat betekent sorteren?
• Samenbrengen van voorwerpen/elementen uit een verzameling op basis van 1
gemeenschappelijk kenmerk
• Absolute (kleur) vs relatieve (grootte)
• Kwantitatieve (aantal) vs kwalitatieve (geslacht)
• Objectieve (aantal) vs subjectieve (voorkeur)
• Visuele (kleur) vs niet-visuele (gewicht)
Julie May Wiskundige initiatie 3
