Ervaringsgericht onderwijs 1
1. Van tempelschema tot het Aanpak-Proces-
Effectmodel
1.1 De kern van ervaringsgericht werken
Ø Ervaringsgericht werken?
o Kndrn zoveel mogelijk ervaringen laten opdoen
o = zelf ontdekkend leren
o = leren uit ervaring
Ø Niet enkel zelf ontdekkend leren:
o Verschillende strategieën & methodieken mogelijk
Ø Wat is EGO wel?
o Betrekking o/d instelling v/d leerkracht, zijn manier van kijken.
o Intens zoeken naar wat zich in de kinderen afspeelt
De klas & schoolomgeving
De manier waarop ze de wereld zien en beleven.
o Zich instellen op de ervaring, en de beleving, op de stroom van gevoelde
betekenissen die achter het gedrag van kinderen ligt
Proberen in de huid van de kinderen te kruipen om gewaar te worden hoe hun leven
eruitziet.
o Ervaringsgericht werken = afstemming
Handelen afstemmen op de leeromgeving, op wat kndrn nodig hebben
om te gedijen en te ontwikkelen.
In de gaten hebben wat de wereld en de omgeving bij de kndrn
teweegbrengt.
Ø Zo kunnen we bijdragen tot hun ontwikkeling.
1
, Ø Kerntaak van leerkracht
o De verantwoordelijkheid
Wat verstaan we onder ‘ervaring en ervaringsstroom?
Ervaring = alles wat gaande is binnen de persoon in contact met zijn wereld (experience)
Ø Hoe hij de wereld beleefd
Ø Hoe deze hem raakt
Ø Hoe hij die in zijn hele wezen meedraagt
o Elke persoon = ervaring → continue stroom van ervaringen
Ø Ervaringsstroom = iedereen draagt het verschijnsel “ervaring” in zich als een stroom
van gevoelde betekenissen
o Focussen = bewust op die stroom inzoomen
o Stroom v/d impliciete betekenissen
o 2 elementen
Gevoelens
Ø Betrokkenheid, verveling, zelfvertrouwen, angst, haat, liefde
Alles wat tot ons kennen behoort
Ø Voor de waarnemings- en gewaarwordingsindrukken
à vb. (ervaring) ijskoud water voelen, een schril geluid horen
Ø Waar en hoe is dit verhaal begonnen?
o Mei 1976
o 12 Vlaamse lkr. komen samen op initiatief van 2 onderwijspedagogen
Intentie:
Kritisch reflecteren op de gangbare praktijk in de kleuterschool
Invalshoek:
Ervaringsgericht: willen diepte verkennen
o Wat “op school zijn” betekent voor kleuters
o Hoe beleven ze het klasgebeuren
o Wat ervaren ze dagelijks
Conclusie:
Gangbare praktijk is op veel punten voor verbetering vatbaar
Nemen initiatieven om aanpak te verbeteren
Proberen dingen uit, en blikken samen terug op hun ervaring
Ontstaan onderwijsmodel (TEMPEL SCHEMA) → voor de aanpak van jonge kinderen
Ø Eerste fase = inzichten vastgelegd
Ø Volgende fase = begrippen: welbevinden en betrokkenheid op de voorgrond
→ ontstaan Aanpak-Proces-Effectschema
2
, 1.2 Van kritische beschouwing tot tempelschema
Ø Om ontstaan v ervaringsgericht onderwijs te begrijpen heb je nieuwlichters nodig:
o Mensen stellen vragen over de heersende aanpak
o Nieuwe modellen ontwerpen + met gedrevenheid uitdragen
Mei 68 = contestatiebeweging
Ø Ervaringsgericht onderwijs = ontstaan in tijdperk waarin fundamenten zelf van de
samenleving in vraag werden gesteld.
o We spreken van:
Contestatie- of protestbeweging of emancipatiebeweging
o Opvoeding en onderwijs in discussie → vormen uitweg ideale mensbeeld
Ontstaan ego principes:
Ø Ervaringsgericht dialoog
→ omgangsvormen waarin men zich beter weet af te stemmen op de kinderen
en wat ze echt beleven
o kndrn laten voelen dat gevoelens oké zijn
Helpen om met die gevoelens in contact te blijven + aanvaardbare
manier uiten + ermee in reine komen
Ø Vrij kleuterinitiatief
→ Geef kinderen ruimte:
o Gedreven door exploratiedrang en zin voor initiatief > tot actie laten overgaan
Ø Rijk milieu
→ kwaliteit v/d activiteiten
o Resultaat = vrijheid + rijk aanbod van materialen & activiteiten
o Voorwaarde om tot vrij kleuterinitiatief te kunnen komen
3
, De nieuwe aanpak krijgt vorm in het tempelschema
Ø Ervaringsgerichte basishouding:
Leerkracht die zich richt op hoe kinderen de geboden leeromgeving beleven
Ø Vrij kleuterinitiatief
Kinderen de kans geven om hun activiteiten in de loop v/d dag zelf te bepalen
Ø Milieuverrijking
Leerkracht zorgt voor een rijk aanbod van materialen en activiteiten
Ø Ervaringsgericht dialoog
Leerkrachttussenkomsten getuigen van een hoge mate van empathie
Ø Bevrijdingsprocessen = welbevinden
Willen een gave emotionele ontwikkeling waarborgen
Ø Creatieve processen = betrokkenheid
Willen meer dan oppervlakkig leren
Ø Geëmancipeerde mens = einddoel
Volwassene die emotioneel sterk staat, kritisch en explorerend is ingesteld → mens
en wereld = verbonden
4
1. Van tempelschema tot het Aanpak-Proces-
Effectmodel
1.1 De kern van ervaringsgericht werken
Ø Ervaringsgericht werken?
o Kndrn zoveel mogelijk ervaringen laten opdoen
o = zelf ontdekkend leren
o = leren uit ervaring
Ø Niet enkel zelf ontdekkend leren:
o Verschillende strategieën & methodieken mogelijk
Ø Wat is EGO wel?
o Betrekking o/d instelling v/d leerkracht, zijn manier van kijken.
o Intens zoeken naar wat zich in de kinderen afspeelt
De klas & schoolomgeving
De manier waarop ze de wereld zien en beleven.
o Zich instellen op de ervaring, en de beleving, op de stroom van gevoelde
betekenissen die achter het gedrag van kinderen ligt
Proberen in de huid van de kinderen te kruipen om gewaar te worden hoe hun leven
eruitziet.
o Ervaringsgericht werken = afstemming
Handelen afstemmen op de leeromgeving, op wat kndrn nodig hebben
om te gedijen en te ontwikkelen.
In de gaten hebben wat de wereld en de omgeving bij de kndrn
teweegbrengt.
Ø Zo kunnen we bijdragen tot hun ontwikkeling.
1
, Ø Kerntaak van leerkracht
o De verantwoordelijkheid
Wat verstaan we onder ‘ervaring en ervaringsstroom?
Ervaring = alles wat gaande is binnen de persoon in contact met zijn wereld (experience)
Ø Hoe hij de wereld beleefd
Ø Hoe deze hem raakt
Ø Hoe hij die in zijn hele wezen meedraagt
o Elke persoon = ervaring → continue stroom van ervaringen
Ø Ervaringsstroom = iedereen draagt het verschijnsel “ervaring” in zich als een stroom
van gevoelde betekenissen
o Focussen = bewust op die stroom inzoomen
o Stroom v/d impliciete betekenissen
o 2 elementen
Gevoelens
Ø Betrokkenheid, verveling, zelfvertrouwen, angst, haat, liefde
Alles wat tot ons kennen behoort
Ø Voor de waarnemings- en gewaarwordingsindrukken
à vb. (ervaring) ijskoud water voelen, een schril geluid horen
Ø Waar en hoe is dit verhaal begonnen?
o Mei 1976
o 12 Vlaamse lkr. komen samen op initiatief van 2 onderwijspedagogen
Intentie:
Kritisch reflecteren op de gangbare praktijk in de kleuterschool
Invalshoek:
Ervaringsgericht: willen diepte verkennen
o Wat “op school zijn” betekent voor kleuters
o Hoe beleven ze het klasgebeuren
o Wat ervaren ze dagelijks
Conclusie:
Gangbare praktijk is op veel punten voor verbetering vatbaar
Nemen initiatieven om aanpak te verbeteren
Proberen dingen uit, en blikken samen terug op hun ervaring
Ontstaan onderwijsmodel (TEMPEL SCHEMA) → voor de aanpak van jonge kinderen
Ø Eerste fase = inzichten vastgelegd
Ø Volgende fase = begrippen: welbevinden en betrokkenheid op de voorgrond
→ ontstaan Aanpak-Proces-Effectschema
2
, 1.2 Van kritische beschouwing tot tempelschema
Ø Om ontstaan v ervaringsgericht onderwijs te begrijpen heb je nieuwlichters nodig:
o Mensen stellen vragen over de heersende aanpak
o Nieuwe modellen ontwerpen + met gedrevenheid uitdragen
Mei 68 = contestatiebeweging
Ø Ervaringsgericht onderwijs = ontstaan in tijdperk waarin fundamenten zelf van de
samenleving in vraag werden gesteld.
o We spreken van:
Contestatie- of protestbeweging of emancipatiebeweging
o Opvoeding en onderwijs in discussie → vormen uitweg ideale mensbeeld
Ontstaan ego principes:
Ø Ervaringsgericht dialoog
→ omgangsvormen waarin men zich beter weet af te stemmen op de kinderen
en wat ze echt beleven
o kndrn laten voelen dat gevoelens oké zijn
Helpen om met die gevoelens in contact te blijven + aanvaardbare
manier uiten + ermee in reine komen
Ø Vrij kleuterinitiatief
→ Geef kinderen ruimte:
o Gedreven door exploratiedrang en zin voor initiatief > tot actie laten overgaan
Ø Rijk milieu
→ kwaliteit v/d activiteiten
o Resultaat = vrijheid + rijk aanbod van materialen & activiteiten
o Voorwaarde om tot vrij kleuterinitiatief te kunnen komen
3
, De nieuwe aanpak krijgt vorm in het tempelschema
Ø Ervaringsgerichte basishouding:
Leerkracht die zich richt op hoe kinderen de geboden leeromgeving beleven
Ø Vrij kleuterinitiatief
Kinderen de kans geven om hun activiteiten in de loop v/d dag zelf te bepalen
Ø Milieuverrijking
Leerkracht zorgt voor een rijk aanbod van materialen en activiteiten
Ø Ervaringsgericht dialoog
Leerkrachttussenkomsten getuigen van een hoge mate van empathie
Ø Bevrijdingsprocessen = welbevinden
Willen een gave emotionele ontwikkeling waarborgen
Ø Creatieve processen = betrokkenheid
Willen meer dan oppervlakkig leren
Ø Geëmancipeerde mens = einddoel
Volwassene die emotioneel sterk staat, kritisch en explorerend is ingesteld → mens
en wereld = verbonden
4
