VI. I. HOLLANDS CLASSICISME
17e eeuw = De gouden eeuw in de Noordelijke Nederlanden
Politieke context
Noordelijke nederlanden onafhankelijk, prins van Oranje krijgt de lacht, tot aan de
vrede van Munster in 1648 was er voortdurend strijd met spaanse heersers die in het
zuiden de macht hadden.
Het twaalfjarig bestand -1609-1621- bracht een relatieve rust.
In de noordelijke provincies werd het protestantisme de officiële godsdienst. De
Reformatie was al ingezet in de vroege 16de eeuw door Maarten Luther die zich
verzette tegen het machtsmisbruik binnen de Rooms-katholieke kerk. Zijn volgeling
Johannes Calvijn zette een tweede golf in van de reformatie. Vandaag wordt het
Calvinisme gelijkgesteld aan het protestantisme.
Economische en culturele voorspoed
De migratiestroom vanuit de Zuidelijke Nederlanden was een sterk impuls voor de
economische en culturele bloei in de Noordelijke provincies.
In de decennia na de val van Antwerpen (1585) groeide de economische macht. De
Noordelijke Nederlanden waren gedurende de 17 de eeuw een grote maritieme
mogendheid.
In 1602 werd de “Vereenigde Oost-Indische Compagnie” opgericht voor de handel
met de Aziatische regio. Het was destijds het grootste handelsbedrijf ter wereld.
Kunstenaars Rembrandt, Hals en Vermeer brengen de kunst tot ongeëvenaarde
bloei.
VI. I.1 Kerkelijke architectuur in de Noordelijke Nederlanden
Het protestantisme legt andere eisen en dat weerspiegelt zich in de kerkelijke
architectuur.
Eisen protestantisme :
- Geen altaar (geen eucharistieviering)
- Dus geen Tweedeling kerk koor en schip valt weg
- Preekstoel zichtbaar centrale ruimte nodig
- Uiterlijk mocht de gelovige niet afleiden
Het classicisme met een heldere en wiskundige grondslag sloeg goed aan bij het
verlangen naar soberheid en helderheid.
De eerste protestantse kerken werden gebouwd begin 17 de eeuw . Maar ook
bestaande kerken werden naar deze nieuwe eisen aangepast. Katholieken - en die
waren er nog - zochten hun toevlucht tot Schuilkerken.
VI. 1
, AMSTERDAM – Noorderkerk, 1620-1630
Arch. Hendrik DE KEYSER
- Helder,
symmetrisch
- Sobere architectuur
- Herenbanken
- Grondplan : centraalbouw met
grieks kruis met 2 armen van dezelfde lengte , groot klankbord, barok
eenheidsruimte >< streven naar eenheidsruimte gericht op preekstoel
LEIDEN Marekerk, 1639-1649 (afb. 2)
Arch . Arent VAN s’ GRAVESANDE met advies van Jacob VAN CAMPEN (1596-
1657)
VI. 2
, Koepelkerk
Natuurstenen gevel
Klassieke vormentaal
Contrast met bakstenen volume
RENSWOUDE – Kerk 1639-1640
Toegeschreven aan arch. Jacob VAN CAMPEN
Vgl. Villalpando, reconstructie van de tempel van salomo te Jeruzalem
- Geïnspireerd op de reconstructietekening van de tempel van salomo door
Villalpando
- Combi antieke cultuur,
bijbel en Vitruvius
- Tempel is grondslag van
het goddelijke ideaal
grondplan en steunberen
VI. 3
17e eeuw = De gouden eeuw in de Noordelijke Nederlanden
Politieke context
Noordelijke nederlanden onafhankelijk, prins van Oranje krijgt de lacht, tot aan de
vrede van Munster in 1648 was er voortdurend strijd met spaanse heersers die in het
zuiden de macht hadden.
Het twaalfjarig bestand -1609-1621- bracht een relatieve rust.
In de noordelijke provincies werd het protestantisme de officiële godsdienst. De
Reformatie was al ingezet in de vroege 16de eeuw door Maarten Luther die zich
verzette tegen het machtsmisbruik binnen de Rooms-katholieke kerk. Zijn volgeling
Johannes Calvijn zette een tweede golf in van de reformatie. Vandaag wordt het
Calvinisme gelijkgesteld aan het protestantisme.
Economische en culturele voorspoed
De migratiestroom vanuit de Zuidelijke Nederlanden was een sterk impuls voor de
economische en culturele bloei in de Noordelijke provincies.
In de decennia na de val van Antwerpen (1585) groeide de economische macht. De
Noordelijke Nederlanden waren gedurende de 17 de eeuw een grote maritieme
mogendheid.
In 1602 werd de “Vereenigde Oost-Indische Compagnie” opgericht voor de handel
met de Aziatische regio. Het was destijds het grootste handelsbedrijf ter wereld.
Kunstenaars Rembrandt, Hals en Vermeer brengen de kunst tot ongeëvenaarde
bloei.
VI. I.1 Kerkelijke architectuur in de Noordelijke Nederlanden
Het protestantisme legt andere eisen en dat weerspiegelt zich in de kerkelijke
architectuur.
Eisen protestantisme :
- Geen altaar (geen eucharistieviering)
- Dus geen Tweedeling kerk koor en schip valt weg
- Preekstoel zichtbaar centrale ruimte nodig
- Uiterlijk mocht de gelovige niet afleiden
Het classicisme met een heldere en wiskundige grondslag sloeg goed aan bij het
verlangen naar soberheid en helderheid.
De eerste protestantse kerken werden gebouwd begin 17 de eeuw . Maar ook
bestaande kerken werden naar deze nieuwe eisen aangepast. Katholieken - en die
waren er nog - zochten hun toevlucht tot Schuilkerken.
VI. 1
, AMSTERDAM – Noorderkerk, 1620-1630
Arch. Hendrik DE KEYSER
- Helder,
symmetrisch
- Sobere architectuur
- Herenbanken
- Grondplan : centraalbouw met
grieks kruis met 2 armen van dezelfde lengte , groot klankbord, barok
eenheidsruimte >< streven naar eenheidsruimte gericht op preekstoel
LEIDEN Marekerk, 1639-1649 (afb. 2)
Arch . Arent VAN s’ GRAVESANDE met advies van Jacob VAN CAMPEN (1596-
1657)
VI. 2
, Koepelkerk
Natuurstenen gevel
Klassieke vormentaal
Contrast met bakstenen volume
RENSWOUDE – Kerk 1639-1640
Toegeschreven aan arch. Jacob VAN CAMPEN
Vgl. Villalpando, reconstructie van de tempel van salomo te Jeruzalem
- Geïnspireerd op de reconstructietekening van de tempel van salomo door
Villalpando
- Combi antieke cultuur,
bijbel en Vitruvius
- Tempel is grondslag van
het goddelijke ideaal
grondplan en steunberen
VI. 3
