Joël Smit | 4V.in1
Informatica – F Interactie – Denken over informatica (F2-3)
F2-3.1 ICT en de maatschappij
F2-3.1.1 Inleiding
ICT is onderdeel van techniek en technologie → ICT’er is meestal technisch bezig: product
ontwerpen, maken of installeren → Mensen zijn altijd al makers van techniek geweest →
Techniek bestaat uit:
• Alle gebruiksvoorwerpen die mensen maken → Bv. bril, cement, satelliet
• Vaardigheden, methodes of processen → Bv. slijpen van lens, metselen van muur,
weven van stof
F2-3.1.2 Ontwikkelingen
Ontwikkeling van techniek is altijd van grote invloed geweest op geschiedenis van mens →
Sommige technische ontwikkelingen zo belangrijk dat ze revoluties worden genoemd, bv.
ontstaan van landbouw, vuur, wiel
Opkomst van computer en ontstaan van ICT behoren tot 1 van de industriële revoluties die
er sinds 18e eeuw zijn geweest → Worden industrieel genoemd omdat ze ervoor zorgden
dat allerlei werk dat eerst handmatig werd uitgevoerd, nu door machines wordt gedaan en
er daarbij een industrie ontstond
Bv. tolk of postbode, meeste vertaalwerk en communicatie gebeurt online
F2-3.1.3 Nadenken over ICT
Als je goede producten wilt maken, die nuttig zijn in wereld die snel verandert, moet je goed
zijn in je vak → Belangrijk onderdeel van goed vakmanschap is dat je bewust nadenkt:
• Analyseren
▪ Onderzoeken hoe wereld van ICT werkt → Bv. werking van hard- en software,
behoefte van gebruiker analyseren en verwerken in goed ontwerp
▪ Onderzoeken welke invloed ICT op maatschappij heeft en welke ICT gewenst
is in maatschappij
• Kritisch zijn
▪ Werkt ICT-product eigenlijk wel goed? → Kan gaan om technische werking
(bv. of software wel goed beschermd is tegen hackers) of werking voor
gebruikers (bv. helpt product bedrijf wel echt volgens doel waarvoor het
gemaakt is of veroorzaakt het problemen?)
▪ Wat veroorzaakt techniek in maatschappij? → Bv. of social media, die
gemaakt zijn om mensen met elkaar te verbinden, dat ook echt doen
• Richting bepalen → Waar moet het naartoe? Hoe kun je product nog beter maken?
Hoe kun je nieuw product maken dat oplossing is voor probleem? Hoe kan ICT het
beste worden ingezet zodat het op goede manier werkt?
Als je nadenkt over ICT kijk je niet alleen naar technische kant, maar je kijkt zo breed
mogelijk naar wat allemaal met ICT te maken heeft
1
, Joël Smit | 4V.in1
F2-3.2 De vele kanten van ICT
F2-3.2.1 Tunnelvisie
Bij veel uitspraken wordt iets groots heel eenvoudig voorgesteld → Kunnen bedoeld zijn om:
• Te relativeren → Iets niet als té groot gaan beschouwen
• Uiten over negatieve kant van sport of politiek
Aan versimpelen tot 1 aspect zit ook gevaar → Tunnelvisie = Je gaat dan denken dat alleen
dat ene aspect belangrijk is
Als je product maakt of ontwerpt, ben je vaak technisch bezig → Ook dan bestaat gevaar van
tunnelvisie → Bv. je vergeet of het goed aansluit bij wat gebruiker wil → Gevolg daarvan kan
zijn dat je product, hoe mooi ook gemaakt, nauwelijks gebruikt wordt omdat gebruikers niet
tevreden zijn
Soms nuttig om iets ingewikkelds te vereenvoudigen tot 1 probleem → Je hoeft dan alleen
bezig te zijn met dat ene probleem en is misschien goed op te lossen → Gebeurt bv. in
wetenschap → Veel wetenschappers zijn bezig in klein vakgebied
F2-3.2.2 Aspecten van ICT
Als je compleet product wilt maken (bv. app, website) moet je zorgen dat je geen tunnelvisie
ontwikkelt → Je moet je bezighouden met zoveel mogelijk aspecten van product:
Aspect Voorbeelden Vragen
Morele Zorgvuldigheid, Zijn product en makers betrouwbaar? Is er
geloofwaardigheid, openheid en zorgvuldigheid in manier
betrouwbaarheid, openheid, waarop er met gebruikers en hun gegevens
een goed doel dienend wordt omgegaan?
Esthetische Schoonheid, consistentie, Is product aantrekkelijk en consistent
harmonie vormgegeven?
Economische Geld en goederen, Draagt product bij aan vergroten van winst
productiviteit en productiviteit? Verbetert product de
arbeidsprocessen?
Fysieke en Gevoel, vertrouwen, lichamelijk Geeft product de gebruiker vertrouwen en
psychische en geestelijk welzijn werkt het prettig? Bevordert product
welzijn of plezier van gebruiker? Voorkomt
het frustratie en lichamelijke vermoeidheid?
Verkleint of vergroot het de werkdruk?
Analytische Orde en logica, complexiteit Is product ordelijk en logisch? Welke
complexiteit heeft product? Sluit dit aan bij
doelgroep?
Vormende Vrijheid, macht, sturing, privacy, In welke mate stuurt product de gebruiker?
meningsvorming Welke vrijheden en privacy heeft gebruiker?
Welke vorm van beïnvloeding en
meningsvorming ontstaat er door product?
Vergroot product de macht van bepaalde
mensen, bedrijven of overheden?
2
Informatica – F Interactie – Denken over informatica (F2-3)
F2-3.1 ICT en de maatschappij
F2-3.1.1 Inleiding
ICT is onderdeel van techniek en technologie → ICT’er is meestal technisch bezig: product
ontwerpen, maken of installeren → Mensen zijn altijd al makers van techniek geweest →
Techniek bestaat uit:
• Alle gebruiksvoorwerpen die mensen maken → Bv. bril, cement, satelliet
• Vaardigheden, methodes of processen → Bv. slijpen van lens, metselen van muur,
weven van stof
F2-3.1.2 Ontwikkelingen
Ontwikkeling van techniek is altijd van grote invloed geweest op geschiedenis van mens →
Sommige technische ontwikkelingen zo belangrijk dat ze revoluties worden genoemd, bv.
ontstaan van landbouw, vuur, wiel
Opkomst van computer en ontstaan van ICT behoren tot 1 van de industriële revoluties die
er sinds 18e eeuw zijn geweest → Worden industrieel genoemd omdat ze ervoor zorgden
dat allerlei werk dat eerst handmatig werd uitgevoerd, nu door machines wordt gedaan en
er daarbij een industrie ontstond
Bv. tolk of postbode, meeste vertaalwerk en communicatie gebeurt online
F2-3.1.3 Nadenken over ICT
Als je goede producten wilt maken, die nuttig zijn in wereld die snel verandert, moet je goed
zijn in je vak → Belangrijk onderdeel van goed vakmanschap is dat je bewust nadenkt:
• Analyseren
▪ Onderzoeken hoe wereld van ICT werkt → Bv. werking van hard- en software,
behoefte van gebruiker analyseren en verwerken in goed ontwerp
▪ Onderzoeken welke invloed ICT op maatschappij heeft en welke ICT gewenst
is in maatschappij
• Kritisch zijn
▪ Werkt ICT-product eigenlijk wel goed? → Kan gaan om technische werking
(bv. of software wel goed beschermd is tegen hackers) of werking voor
gebruikers (bv. helpt product bedrijf wel echt volgens doel waarvoor het
gemaakt is of veroorzaakt het problemen?)
▪ Wat veroorzaakt techniek in maatschappij? → Bv. of social media, die
gemaakt zijn om mensen met elkaar te verbinden, dat ook echt doen
• Richting bepalen → Waar moet het naartoe? Hoe kun je product nog beter maken?
Hoe kun je nieuw product maken dat oplossing is voor probleem? Hoe kan ICT het
beste worden ingezet zodat het op goede manier werkt?
Als je nadenkt over ICT kijk je niet alleen naar technische kant, maar je kijkt zo breed
mogelijk naar wat allemaal met ICT te maken heeft
1
, Joël Smit | 4V.in1
F2-3.2 De vele kanten van ICT
F2-3.2.1 Tunnelvisie
Bij veel uitspraken wordt iets groots heel eenvoudig voorgesteld → Kunnen bedoeld zijn om:
• Te relativeren → Iets niet als té groot gaan beschouwen
• Uiten over negatieve kant van sport of politiek
Aan versimpelen tot 1 aspect zit ook gevaar → Tunnelvisie = Je gaat dan denken dat alleen
dat ene aspect belangrijk is
Als je product maakt of ontwerpt, ben je vaak technisch bezig → Ook dan bestaat gevaar van
tunnelvisie → Bv. je vergeet of het goed aansluit bij wat gebruiker wil → Gevolg daarvan kan
zijn dat je product, hoe mooi ook gemaakt, nauwelijks gebruikt wordt omdat gebruikers niet
tevreden zijn
Soms nuttig om iets ingewikkelds te vereenvoudigen tot 1 probleem → Je hoeft dan alleen
bezig te zijn met dat ene probleem en is misschien goed op te lossen → Gebeurt bv. in
wetenschap → Veel wetenschappers zijn bezig in klein vakgebied
F2-3.2.2 Aspecten van ICT
Als je compleet product wilt maken (bv. app, website) moet je zorgen dat je geen tunnelvisie
ontwikkelt → Je moet je bezighouden met zoveel mogelijk aspecten van product:
Aspect Voorbeelden Vragen
Morele Zorgvuldigheid, Zijn product en makers betrouwbaar? Is er
geloofwaardigheid, openheid en zorgvuldigheid in manier
betrouwbaarheid, openheid, waarop er met gebruikers en hun gegevens
een goed doel dienend wordt omgegaan?
Esthetische Schoonheid, consistentie, Is product aantrekkelijk en consistent
harmonie vormgegeven?
Economische Geld en goederen, Draagt product bij aan vergroten van winst
productiviteit en productiviteit? Verbetert product de
arbeidsprocessen?
Fysieke en Gevoel, vertrouwen, lichamelijk Geeft product de gebruiker vertrouwen en
psychische en geestelijk welzijn werkt het prettig? Bevordert product
welzijn of plezier van gebruiker? Voorkomt
het frustratie en lichamelijke vermoeidheid?
Verkleint of vergroot het de werkdruk?
Analytische Orde en logica, complexiteit Is product ordelijk en logisch? Welke
complexiteit heeft product? Sluit dit aan bij
doelgroep?
Vormende Vrijheid, macht, sturing, privacy, In welke mate stuurt product de gebruiker?
meningsvorming Welke vrijheden en privacy heeft gebruiker?
Welke vorm van beïnvloeding en
meningsvorming ontstaat er door product?
Vergroot product de macht van bepaalde
mensen, bedrijven of overheden?
2
