Samenvatting Arbeidsverhoudingen (Arbeidsverhoudingen)

Arbeidsverhoudingen samenvatting

Kennisclip week 1.1 introductie

Definitie arbeidsverhoudingen




Kennisclip week 1.2 spelers en belangen arbeidsverhoudingen

Spelers en belangen arbeidsverhoudingen
1. Spelers op niveau onderneming
 Binnen een bedrijf
2. Spelers op bedrijfstak niveau
 Tussen werkgevers en werknemers van een bepaalde bedrijfstak
3. Spelers op centraal niveau
 Overheid, landelijk niveau

1. Spelers op niveau onderneming
- Collectief spel
- Tussen ondernemingsraad (georganiseerde groep werknemers) en werkgever
Over:
 Loon
 Arbeidstijden
 Verlofregelingen
- Of personeelsvertegenwoordiging in kleinere bedrijven
- Wil werkgever dingen veranderen heeft hij hier toestemming van de OR of
personeelsvertegenwoordiging voor nodig

2. Spelers in de bedrijfstak
- Werknemersverenigingen (vakbonden);
 Vereniging WN binnen bepaalde bedrijfstak
- Werkgeversverenigingen;
 Bijv. horeca; Koninklijke Horeca Nederland
 Helpen bedrijven met juridische zaken etc.
- Sluiten samen CAO (week 2 meer);
- Bedrijfstak: CAO die wordt afgesloten voor een bedrijfstak (bv. metaal, detailhanden, hbo);
- Overheid: de minister kán een bedrijfstak CAO algemeen verbindend verklaren: dan geldt hij
voor de gehele bedrijfstak
 Dit alles is belangrijk omdat rechten, plichten, beloningen ongeveer overal hetzelfde
moeten zijn binnen dezelfde bedrijfstak
 Anders alleen maar onrust; hierom vaak een bedrijfstak CAO

,  CAO= collectieve arbeidsovereenkomst
 Regels voor alle WN binnen die bedrijfstak; dit schept een zekere rust
 Fontysdocent verdient evenveel als AVANS docent




3. Spelers op centraal niveau
- Sociale partners: de vakcentrales.
 De vakcentrales zijn overkoepelende verenigingen, waarbij de afzonderlijke
werknemersverenigingen (vakbonden) en werkgeversverenigingen zijn aangesloten
 Alle WG- en WN bonden uit bedrijfstakken
 Bijv. FNV

- De overheid
 Niet als regeringen; ze veranderen bijv. niet zo snel een wet zodanig dat we iets aan de
samenleving opleggen wat er moet gebeuren
 Poldermodel
 Samen polderen we de economie voorwaarts
 Nederland is een overlegeconomie
 Overheid bemoeit zich niet te veel (ongeschreven regel voor Rutte)
 Alleen ingrijpen bij crisissen




- MKB: middel-kleine bedrijven; grootste van werkend Nederland
- Land tuin organisatie (LTO)

, - FNV: Meer sociaal democratische achtergrond
 Federatie van Nederlandse Vakverenigingen
- CNV: Christelijke Nederlandse Vakverenigingen
 Christelijke achtergrond
- MHP: Middelbaar en Hoger Personeel
 Andere naam: vakcentrale voor professionals
 Bijv. politievakbond en vakbond verkeersvliegers




- Dus vakbond FNV landbouw en Hout vallen onder FNV (bijv.)

Waar treffen spelers op centraal niveau elkaar?
Op centraal niveau treffen werkgevers en werknemers (organisaties) elkaar in de:

A. STAR (Stichting van de Arbeid)
 Sociale partners: werkgevers en werknemers organisaties (vakcentrales): bipartiet
Ontstaan: opgericht in 1945 (direct na WOII)
Streven: samen werken aan wederopbouw van NL
Rechtsvorm: privaatrechtelijk (ziet toe op relaties tussen personen)
Doelstelling: stimuleren goede arbeidsverhoudingen werkgever en werknemer
Hoe: 1) advies geven aan de regering over sociaal economische kwesties (gevraagd en
ongevraagd)
2) overlegorgaan voor werkgevers en werknemers vakcentrales
Leden: werkgevers- en werknemersvertegenwoordigers; bipartiet
Agendapunten: pensioenvoorzieningen, scholing, gelijke behandeling man/vrouw, arbeidskansen
bepaalde groepen

- In de STAR komt Centraal Akkoord of Sociaal Akkoord tot stand:
 Dat is een afspraak tussen de werknemers- en werkgevers vakcentrales gemaakt over de
loonontwikkeling en andere arbeidsvoorwaarden
 Deze afspraak is een richtlijn voor alle cao’s die overeenkomstig het centraal akkoord
moeten worden aangepast

,  In voor- en najaar komen werkgevers en werknemers in de STAR bij elkaar om een
Centraal Akkoord te beproeven
 Voorbeeld: Pensioenakkoord 2011 of de participatiewet (voortgevloeid uit zo’n STAR)

B. De SER (Sociaal-economische Raad)
 Sociale partners plus de overheid: tripartiet
Ontstaan:
- 1950 (bij totstandkoming Wet op de Bedrijfsorganisaties)
- Publiekrechtelijk orgaan (betreft zaken die de overheid regelt in het algemeen belang)
Leden: samenstelling is tripartiet (totaal 33 leden)
- 1/3 vertegenwoordigers centrale werkgeversorganisaties
- 1/3 vertegenwoordigers centrale werknemersorganisaties
- 1/3 ‘Kroonleden’ (door overheid benoemd)
Hoofdfunctie:
- Gevraagd of ongevraagd geven van adviezen aan de regering op sociaaleconomische gebied
 Hetzelfde als STAR

 Poldermodel
 Door overleg gaan we voorwaarts
 Werkgevers, werknemers en overheid besluiten samen waar het met de economie en
arbeidsmarkt naartoe moet

Kennisclip 1.3 ontstaan arbeidsverhoudingen NL

Oorsprong arbeidsverhoudingen NL
- Moderne Westerse arbeidsverhoudingen zijn ontstaan tijdens de industriële revolutie.
- Verschil in machts- (industriële revolutie) en gezagsverhouding (nu)
- In het begin: werkgevers alle macht
 WN geen zeggenschap (industriële revolutie)
- In de loop der tijd: veel meer een spel van evenwicht
- Vogelvlucht na WOII
- In de onderhandelingen over arbeidsvoorwaarden (binnen en buiten de onderneming) is de
werknemer doorgaans de minst machtige partij
- Poldermodel!

Poldermodel: Nederlandse traditie
- In de 80-jaren meneer Lubbers (minister) en Wim Kok (FNV) niet te hoge lonen; kunnen toch
niet betaald worden tijdens deze crisis; sociaaleconomisch probleem samen opgelost
- Nadruk ligt op samenwerken, bondgenoten zoeken, consensus zoeken en compromissen
sluiten
- Definitie: “Het Nederlands consensusmodel waarin werkgevers, vakbonden en overheden
met elkaar onderhandelen over arbeidsvoorwaarden en lonen”
- Ook: “overlegeconomie”
- Bij een probleem eerst overleggen met zoveel mogelijk betrokken partijen en met die
partijen vervolgens naar een oplossing zoeken
 Proberen een sociaal akkoord te bereiken
 Dus bijv. loonsverhoging voor het komende jaar