Jeugdrecht & Jeugdcriminologie
JEUGDCRIMINOLOGIE
HOOFDSTUK 1: HISTORISCHE INLEIDING
BREDE MAATSCHAPPELIJKE EVOLUTIES = CONTEXT (19DE EEUW)
• 1912: Eerste wet op de kinderbescherming: vanaf nu werden jongeren niet
meer gestraft maar behandelt als probleem kinderen.
• Het meest voor de hand liggende en zichtbare bewijs voor de 19de eeuwse
ontdekking van de jeugd delinquent is te vinden in de opkomst van de eerste
penitentiaire inrichtingen voor jeugdige gedetineerden in West-Europa en de
VS tussen 1830 en 1840.
• Tussen 1750 en 1850 leidde veranderingen in het strafrecht en het
strafrechtelijk beleid tot een veralgemening van het gebruik van
gevangenisstraffen als strafmaatregel.
• De eerste golf van institutionele expansie was echter het gevolg van de
bedelaars- en landloperswetgeving in 1848.
• Er werden twee instellingen gebouwd:
® Één voor 500 jongens in Ruiselede
® Één voor 300 meisjes in Beernem
• De gevangenissen werden hervormingsscholen.
• Industralisering
• Proletarisering – opkomst burgerij
• Kindbeeld
• Een enorme armoede zorgt vor veel maatschappelijke problemen op een
zichtbare manier.
• Er is een grote filantropische beweging die gezinnen gaan bijstaan op
verschillende domeinen, gericht op het redden van kinderen uit slechte
omstandigheden.
19DE EEUWSE APARTSTELLING MINDERJARIGE DADERS
• Jeugdcriminaliteit werd ontdekt
® Het ontstaan van de statistieken dateren van het begin van de 19de
eeuw, de eerste waren de statistieken over criminaliteit.
® Er kwam een hervorming van het penitentiair systeem: ze gingen de
minderjarigen apart zetten.
® Verzachting strafklimaat
• Minderjarige dader naar jeugddelinquent
® Criminele klasse = werkende klasse
® Sociaal gevaarlijk milieu
• Child-saving beweging (filantropie …)
• Van straffen naar heropvoeden
® Een straf op maat van de jeugddelinquent ?
® Oordeel des onderscheids ó strafduur (!): de rechter moet tot een
leeftijd van 16 jaar beslissen over het oordeel des onderscheid.
® De recidivist ó homo criminalis (! Invloed op SR) è sociaal verweer
Jeugdrecht & Jeugdcriminologie 1
, • Pedagogisering van bestraffing ó Criminologie (2de helft 19de eeuw)
® Penitentiaire “individualisering
® Jeugdgevangenissen ó Heropvoedingsscholen (Weldadigheid)
KLASSIEK STRAFRECHT
• Vertrekt van het primaat dat de mens uit “vrije wil” kiest voor het plegen van
een misdrijf.
• Wilsautonomie
• Legaliteit
• Proportionaliteit
• Gelijkheid
• Oordeel des onderscheids
SOCIAAL VERWEER
• Het gros van de criminelen is echter gedetermineerd tot het plegen van een
misdrijf. Aan de ene kant dienen deze oorzaken van delinquent gedrag
gezocht te worden in de persoonlijke aanleg van iemand om delinquentie te
plegen. Aan de andere kant speelt ook het milieu waarin iemand leeft of
opgroeit een belangrijke rol.
• Gevaarsnotie
• Straf = bescherming maatschappij
• Individualisering van de straf
WET VAN 15 MEI 1912 – CARTON DE WIART
• Resultaat/conclusie 19de eeuw
• Sociaal verweer!!!!
• Ius sui generis (eigensoortig recht)
• Centrale notie ó Het belang van het kind
® “la criminalité des adultes se trouve en germe dans la criminalité des
enfants”
® Juridische (!) hoeksteen
• Gerechtelijke bescherming
® Strafrechtelijke meerderjarigheid
® De kinderrechter
® Interventiegronden
® Maatregelen
• (1912 = geen sociale bescherming!)
A-TYPISCHE STRAFRECHTER
• Nieuwe magistraat – alleenzetelend
• Nieuwe bevoegdheden en interventiegronden
• Gespecialiseerd?
• “Verlicht despoot”: “in het belang van het kind”
® Alles fasen van de procedure ó onafhankelijk
® Vrije keuze uit maatregelen
® Herzien ó te allen tijde / “administrateur”
• Nieuwe medewerkers
® Afgevaardigden, (instellingen, wetenschappelijke experts, geestelijken,
schoolhoofden, …
• Beschermen ó straffen
® “Mystification du language”
Jeugdrecht & Jeugdcriminologie 2
, • “Confessionele rechtspraak” ó openbaar
® Intimiteit en vertrouwen? ó geheime rechtspraak (gesloten deuren)
® Paternalistische missie = onder vier ogen beter laten “biechten”
WIE ZIJN DE KINDEREN VAN DE KINDERBESCHERMING? (= INTERVENTIEGRONDEN)
• Wangedrag (tot 18 jaar)
• Misdrijf omschreven feiten (tot 16 jaar)
® Strafrechtelijke meerderjarigheid
® 16 jaar ó Geen oordeel des onderscheids (veralgemeningen
® Geen straffen !!! maatregelen
• Landlopers en bedelaars (tot 18 jaar)
• Predelinquentie: Prostitutie, ontucht, handelingen of bezigheden die kunnen
leiden tot bedelarij, landloperij of delinquentie (tot 16 jaar)
• Overtredingen leerplicht (6-14 jaar)
• Niet (!!) het “ongelukkige” kind: kinderen die slachtoffer zijn van “onwaardige
ouders”
WELKE KINDERBESCHERMING MAATREGELEN
• Ten aanzien van de minderjarige
® Berisping
® Plaatsing: Particulieren, privé instellingen, openbare instellingen
® Ter beschikkingstelling van de regering
• Ten aanzien van de ouders
® Ontzetting uit de ouderlijke macht (Rb. E.A.)
BESCHERMINGSMAATREGELEN (PRINCIPES VAN DE MAATSCHAPPELIJKE REACTIE)
• Gericht op de persoonlijkheid en het milieu
• Misdrijf ?
• Individualisering (!!)
® Rechter heeft vrije keuze
® Rechter kan maatregel altijd aanpassen
® Noodzaak van (invoering van) “deskundigen”
THE MAKING OF 1965, BEDENKINGEN BESCHERMINGSMODEL à SOCIAAL VERWEER
• Algemeen uitgangspunt
• Gelaagde figuur van de “jeugddelinquent”
• Strafrechtelijke (on)verantwoordelijkheid
• Straffen ó beschermen
• De kinderrechter (gespecialiseerd?)
• Rechtsbeginselen ?
® Legaliteitsprincipe
® Gelijkheidsprincipe
® Proportionaliteit
• Gebrek aan sociale preventie
• Grens strafrechtelijke meerderjarigheid
• Mogelijke maatregelen te beperkt
® Enerzijds is er de berisping en anderzijds is er een plaatsing
KRITIEKEN OP DE WET VAN 1912
Jeugdrecht & Jeugdcriminologie 3
, • In de loop na 1912 nam de ouderlijke klacht enorm toe. Het is een soort
uitweg die te maken heeft met voortijdig. Ze willen voor dat er iets gebeurt,
dat er ingegrepen word.
• Verschillende leeftijdsgrenzen die in die wet worden gehanteerd.
• Het feit dat men spreekt van kinderbescherming terwijl men in die periode de
Groeiend interventionisme
focus meer legt op jeugd.
(GROEIEND
Antwerpse registers)
INTERVENTIONISME
2122 Jeugdrecht en jeugdcriminologie 22
GROEIEND INTERVENTIONNISME
• Context:
® Naoorlogse periode óBaby boom (j ’50) & Golden sixties
• “Kind in gevaar” ó Slachtoffer kinderen en “onwaardige” ouders (cf. REA)
• 16-18j MOF-fers (cf. Corr Rb.)
® Ouderlijke klacht !!!
• Toenemend ingrijpen bij niet-delinquent gedrag
® Schoolverzuim (1920)
® Zedelijke bescherming jeugd (1960)
® Oprichting “Kinderpolitie”
® Angst voor “losgeslagen” jeugd, “verstedelijking” en “massamedia” ó
jeugdsubculturen
BLAUWDRUK VOOR 20STE EEUW
• Vernieuwing (maar kritieken!)
• En continuïteit
• Premie voor delict
GRONDSLAGEN EN VERNIEUWINGEN IN DE WET VAN 1965 TOV 1912
• Nieuw sociaal verweer
® bescherming individu! ó rechten discours
® “In het belang van het kind”…
• Leeftijdsgrens naar 18 jaar
® Van ‘kinder’- naar ‘jeugd’rechter
® Maar (!) uithandengeving
• “Kind in gevaar” (slachtofferkinderen)
• Meer maatregelen van “bewaring, behoeding en heropvoeding”: OTS
(Ondertoezichtstelling) (met voorwaarden)
• Ook maatregelen t.a.v. ouders
Jeugdrecht & Jeugdcriminologie 4
JEUGDCRIMINOLOGIE
HOOFDSTUK 1: HISTORISCHE INLEIDING
BREDE MAATSCHAPPELIJKE EVOLUTIES = CONTEXT (19DE EEUW)
• 1912: Eerste wet op de kinderbescherming: vanaf nu werden jongeren niet
meer gestraft maar behandelt als probleem kinderen.
• Het meest voor de hand liggende en zichtbare bewijs voor de 19de eeuwse
ontdekking van de jeugd delinquent is te vinden in de opkomst van de eerste
penitentiaire inrichtingen voor jeugdige gedetineerden in West-Europa en de
VS tussen 1830 en 1840.
• Tussen 1750 en 1850 leidde veranderingen in het strafrecht en het
strafrechtelijk beleid tot een veralgemening van het gebruik van
gevangenisstraffen als strafmaatregel.
• De eerste golf van institutionele expansie was echter het gevolg van de
bedelaars- en landloperswetgeving in 1848.
• Er werden twee instellingen gebouwd:
® Één voor 500 jongens in Ruiselede
® Één voor 300 meisjes in Beernem
• De gevangenissen werden hervormingsscholen.
• Industralisering
• Proletarisering – opkomst burgerij
• Kindbeeld
• Een enorme armoede zorgt vor veel maatschappelijke problemen op een
zichtbare manier.
• Er is een grote filantropische beweging die gezinnen gaan bijstaan op
verschillende domeinen, gericht op het redden van kinderen uit slechte
omstandigheden.
19DE EEUWSE APARTSTELLING MINDERJARIGE DADERS
• Jeugdcriminaliteit werd ontdekt
® Het ontstaan van de statistieken dateren van het begin van de 19de
eeuw, de eerste waren de statistieken over criminaliteit.
® Er kwam een hervorming van het penitentiair systeem: ze gingen de
minderjarigen apart zetten.
® Verzachting strafklimaat
• Minderjarige dader naar jeugddelinquent
® Criminele klasse = werkende klasse
® Sociaal gevaarlijk milieu
• Child-saving beweging (filantropie …)
• Van straffen naar heropvoeden
® Een straf op maat van de jeugddelinquent ?
® Oordeel des onderscheids ó strafduur (!): de rechter moet tot een
leeftijd van 16 jaar beslissen over het oordeel des onderscheid.
® De recidivist ó homo criminalis (! Invloed op SR) è sociaal verweer
Jeugdrecht & Jeugdcriminologie 1
, • Pedagogisering van bestraffing ó Criminologie (2de helft 19de eeuw)
® Penitentiaire “individualisering
® Jeugdgevangenissen ó Heropvoedingsscholen (Weldadigheid)
KLASSIEK STRAFRECHT
• Vertrekt van het primaat dat de mens uit “vrije wil” kiest voor het plegen van
een misdrijf.
• Wilsautonomie
• Legaliteit
• Proportionaliteit
• Gelijkheid
• Oordeel des onderscheids
SOCIAAL VERWEER
• Het gros van de criminelen is echter gedetermineerd tot het plegen van een
misdrijf. Aan de ene kant dienen deze oorzaken van delinquent gedrag
gezocht te worden in de persoonlijke aanleg van iemand om delinquentie te
plegen. Aan de andere kant speelt ook het milieu waarin iemand leeft of
opgroeit een belangrijke rol.
• Gevaarsnotie
• Straf = bescherming maatschappij
• Individualisering van de straf
WET VAN 15 MEI 1912 – CARTON DE WIART
• Resultaat/conclusie 19de eeuw
• Sociaal verweer!!!!
• Ius sui generis (eigensoortig recht)
• Centrale notie ó Het belang van het kind
® “la criminalité des adultes se trouve en germe dans la criminalité des
enfants”
® Juridische (!) hoeksteen
• Gerechtelijke bescherming
® Strafrechtelijke meerderjarigheid
® De kinderrechter
® Interventiegronden
® Maatregelen
• (1912 = geen sociale bescherming!)
A-TYPISCHE STRAFRECHTER
• Nieuwe magistraat – alleenzetelend
• Nieuwe bevoegdheden en interventiegronden
• Gespecialiseerd?
• “Verlicht despoot”: “in het belang van het kind”
® Alles fasen van de procedure ó onafhankelijk
® Vrije keuze uit maatregelen
® Herzien ó te allen tijde / “administrateur”
• Nieuwe medewerkers
® Afgevaardigden, (instellingen, wetenschappelijke experts, geestelijken,
schoolhoofden, …
• Beschermen ó straffen
® “Mystification du language”
Jeugdrecht & Jeugdcriminologie 2
, • “Confessionele rechtspraak” ó openbaar
® Intimiteit en vertrouwen? ó geheime rechtspraak (gesloten deuren)
® Paternalistische missie = onder vier ogen beter laten “biechten”
WIE ZIJN DE KINDEREN VAN DE KINDERBESCHERMING? (= INTERVENTIEGRONDEN)
• Wangedrag (tot 18 jaar)
• Misdrijf omschreven feiten (tot 16 jaar)
® Strafrechtelijke meerderjarigheid
® 16 jaar ó Geen oordeel des onderscheids (veralgemeningen
® Geen straffen !!! maatregelen
• Landlopers en bedelaars (tot 18 jaar)
• Predelinquentie: Prostitutie, ontucht, handelingen of bezigheden die kunnen
leiden tot bedelarij, landloperij of delinquentie (tot 16 jaar)
• Overtredingen leerplicht (6-14 jaar)
• Niet (!!) het “ongelukkige” kind: kinderen die slachtoffer zijn van “onwaardige
ouders”
WELKE KINDERBESCHERMING MAATREGELEN
• Ten aanzien van de minderjarige
® Berisping
® Plaatsing: Particulieren, privé instellingen, openbare instellingen
® Ter beschikkingstelling van de regering
• Ten aanzien van de ouders
® Ontzetting uit de ouderlijke macht (Rb. E.A.)
BESCHERMINGSMAATREGELEN (PRINCIPES VAN DE MAATSCHAPPELIJKE REACTIE)
• Gericht op de persoonlijkheid en het milieu
• Misdrijf ?
• Individualisering (!!)
® Rechter heeft vrije keuze
® Rechter kan maatregel altijd aanpassen
® Noodzaak van (invoering van) “deskundigen”
THE MAKING OF 1965, BEDENKINGEN BESCHERMINGSMODEL à SOCIAAL VERWEER
• Algemeen uitgangspunt
• Gelaagde figuur van de “jeugddelinquent”
• Strafrechtelijke (on)verantwoordelijkheid
• Straffen ó beschermen
• De kinderrechter (gespecialiseerd?)
• Rechtsbeginselen ?
® Legaliteitsprincipe
® Gelijkheidsprincipe
® Proportionaliteit
• Gebrek aan sociale preventie
• Grens strafrechtelijke meerderjarigheid
• Mogelijke maatregelen te beperkt
® Enerzijds is er de berisping en anderzijds is er een plaatsing
KRITIEKEN OP DE WET VAN 1912
Jeugdrecht & Jeugdcriminologie 3
, • In de loop na 1912 nam de ouderlijke klacht enorm toe. Het is een soort
uitweg die te maken heeft met voortijdig. Ze willen voor dat er iets gebeurt,
dat er ingegrepen word.
• Verschillende leeftijdsgrenzen die in die wet worden gehanteerd.
• Het feit dat men spreekt van kinderbescherming terwijl men in die periode de
Groeiend interventionisme
focus meer legt op jeugd.
(GROEIEND
Antwerpse registers)
INTERVENTIONISME
2122 Jeugdrecht en jeugdcriminologie 22
GROEIEND INTERVENTIONNISME
• Context:
® Naoorlogse periode óBaby boom (j ’50) & Golden sixties
• “Kind in gevaar” ó Slachtoffer kinderen en “onwaardige” ouders (cf. REA)
• 16-18j MOF-fers (cf. Corr Rb.)
® Ouderlijke klacht !!!
• Toenemend ingrijpen bij niet-delinquent gedrag
® Schoolverzuim (1920)
® Zedelijke bescherming jeugd (1960)
® Oprichting “Kinderpolitie”
® Angst voor “losgeslagen” jeugd, “verstedelijking” en “massamedia” ó
jeugdsubculturen
BLAUWDRUK VOOR 20STE EEUW
• Vernieuwing (maar kritieken!)
• En continuïteit
• Premie voor delict
GRONDSLAGEN EN VERNIEUWINGEN IN DE WET VAN 1965 TOV 1912
• Nieuw sociaal verweer
® bescherming individu! ó rechten discours
® “In het belang van het kind”…
• Leeftijdsgrens naar 18 jaar
® Van ‘kinder’- naar ‘jeugd’rechter
® Maar (!) uithandengeving
• “Kind in gevaar” (slachtofferkinderen)
• Meer maatregelen van “bewaring, behoeding en heropvoeding”: OTS
(Ondertoezichtstelling) (met voorwaarden)
• Ook maatregelen t.a.v. ouders
Jeugdrecht & Jeugdcriminologie 4
