HANDSCHRIFTONTWIKKELING
Kennisdomeinen
Belang van het vak
o Reflectieve functie
- schrijven ondersteunt de verwerving van
opname van de leerstof en structureert
de gedachten
o Communicatieve functie
- om te kunnen communiceren, moet het
schrift duidelijk leesbaar zijn voor de
schrijver zelf en voor anderen
Structuur van het vak
o Proces
- de leraar kan toelichten waarom de factoren invloed hebben op de vorm
o Vorm
- de leraar kent de vormgeving van westerse schrift en kan beargumenteren
waarom het van belang is zich aan de grafische conventie te houden
o Materiaal
- de leraar heeft kennis van verschillende materialen, inzicht in de specifieke
vakdidactiek en inzicht in specifieke leermiddelen
Leerlingen en het vak
o Voorbereidende fase
- leerlingen verkennen het materiaal spelenderwijs
- schrijfvoorwaarden: waarneming, attitude, vaardigheid,
oog-handcoördinatie
o Instructiefase
- letters met drie zones
- onderscheid rechte en gebogen delen van letter
o Voortgezette fase
- focus ligt op het schrift en de
communicatieve functie ervan
o Handschriftontwikkeling
- het maken van keuzes voor materiaal,
vorm en proces
- digitale tekstproductie
- leerlingen kunnen effectief en efficiënt tekst produceren in verschillende
situaties
,Aantekeningen
o Schoolbord als didactisch hulpmiddel
o Visuele ondersteuning en ordening
o Langzaam laten ontstaan van berekening is effectiever
Lezen en schrijven tegelijk aanleren
o Leerlingen kunnen de letters beter onthouden
o Voordeel dat kinderen de nieuwe letter meteen kunnen toepassen in hun
eigen werk
Eerst leren lezen dan schrijven
o Voor die periode heb je meer tijd voor het ontwikkelen van schrijfvoorwaarden
en schrijven van cijfers
o De lettervolgorde kun je baseren op hoe moeilijk de letters zijn om te schrijven
in plaats van de volgorde van de leesmethode aan te houden
o Je kunt leerlingen direct in verbonden schrift de letters aanleren
o Meer kans dat kinderen schrijfrijp zijn
Uit onderzoek blijkt dat het handschrift bepalend is voor, hoe vaardig je leerlingen
inschat.
Leren schrijven
Het vak schrijven moet meer gericht zijn op het ontwikkelen van kwaliteit en het
behoud ervan.
o Veel oefenen, waardoor je steeds sneller kunt schrijven
o Je wordt nauwkeuriger door de feedback op jezelf of de leerkracht
o Toename consistentie: vloeiender en minder spanning
o Schrijven wordt een automatisme en kan worden ingezet als
communicatiemiddel
3 belangrijke momenten waarop handschriftonderwijs kan ontsporen
o Te vroeg beginnen
o Verkeerd aanleren
o Niet goed onderhouden en begeleiden
Elk kind kan goed leren schrijven, mits dit op een juiste wijze gebeurt en de bereikte
vaardigheid op een juiste wijze wordt onderhouden. Daarnaast is uit steeds meer
onderzoek gebleken dat het handschrift de leerstof dieper doet verwerken en beter
doet onthouden.
Schrijven is een grafisch-instrumentele vormgevende vaardigheid, waarbij cultureel
bepaalde tekens worden gebruikt, bedoeld om schriftelijke communicatie mogelijk te
maken.
Het schrift moet door de desbetreffende cultuur zich echter uitsluitend door scholing
en instructie eigen maken. Schrift is een cultureel bepaalde code.
, Schrijven betekent het construeren van lettertekens in het platte vlak en dat vereiste
een eigen vaardigheid die niet met de inhoud van taal verward moet worden. Schrift
moet niet gezien worden als middel voor taal, zoals taal geen middel is voor schrift.
Voordat er geschreven gaat worden is het belangrijk om:
o Een schrijfrijpheidstest af te nemen
o Eerst voldoende lettervormkwaliteit te hebben voordat er een aangeleerde
letter ingezet wordt voor het leren lezen
De fasen van handschriftonderwijs
o Fase van de ontwikkeling van de schrijfvoorwaarden (groep 1 & 2)
Eerst inzicht in letters die qua vormgeving bij het niveau van zijn
tekenontwikkeling passen. De kapitalen zijn de enige lettervormen die
aansluiten bij de manier waarop een kind een huis tekent.
o Fase van het driezone-niveau met trajecten; het verwerven van het verbonden
schrift (groep 3&4)
In deze fase leren de kinderen in groep 3 de kleine-letter-vormen en in groep
4 de hoofdletter- of kapitaalvormen. De minuskels in groep 3 hebben stokken
en staarten en bestaan dus uit 3 zones.
o Fase van de ontwikkeling en onderhoud van het handschrift (gr. 5 t/m 8)
Het handschrift van kinderen is tot en met het voortgezet onderwijs sterk in
ontwikkeling. In de groepen 5-6 daalt de handschriftkwaliteit vaak dramatisch.
Blindtypen vindt plaats binnen deze fase.
Kennisdomeinen
Belang van het vak
o Reflectieve functie
- schrijven ondersteunt de verwerving van
opname van de leerstof en structureert
de gedachten
o Communicatieve functie
- om te kunnen communiceren, moet het
schrift duidelijk leesbaar zijn voor de
schrijver zelf en voor anderen
Structuur van het vak
o Proces
- de leraar kan toelichten waarom de factoren invloed hebben op de vorm
o Vorm
- de leraar kent de vormgeving van westerse schrift en kan beargumenteren
waarom het van belang is zich aan de grafische conventie te houden
o Materiaal
- de leraar heeft kennis van verschillende materialen, inzicht in de specifieke
vakdidactiek en inzicht in specifieke leermiddelen
Leerlingen en het vak
o Voorbereidende fase
- leerlingen verkennen het materiaal spelenderwijs
- schrijfvoorwaarden: waarneming, attitude, vaardigheid,
oog-handcoördinatie
o Instructiefase
- letters met drie zones
- onderscheid rechte en gebogen delen van letter
o Voortgezette fase
- focus ligt op het schrift en de
communicatieve functie ervan
o Handschriftontwikkeling
- het maken van keuzes voor materiaal,
vorm en proces
- digitale tekstproductie
- leerlingen kunnen effectief en efficiënt tekst produceren in verschillende
situaties
,Aantekeningen
o Schoolbord als didactisch hulpmiddel
o Visuele ondersteuning en ordening
o Langzaam laten ontstaan van berekening is effectiever
Lezen en schrijven tegelijk aanleren
o Leerlingen kunnen de letters beter onthouden
o Voordeel dat kinderen de nieuwe letter meteen kunnen toepassen in hun
eigen werk
Eerst leren lezen dan schrijven
o Voor die periode heb je meer tijd voor het ontwikkelen van schrijfvoorwaarden
en schrijven van cijfers
o De lettervolgorde kun je baseren op hoe moeilijk de letters zijn om te schrijven
in plaats van de volgorde van de leesmethode aan te houden
o Je kunt leerlingen direct in verbonden schrift de letters aanleren
o Meer kans dat kinderen schrijfrijp zijn
Uit onderzoek blijkt dat het handschrift bepalend is voor, hoe vaardig je leerlingen
inschat.
Leren schrijven
Het vak schrijven moet meer gericht zijn op het ontwikkelen van kwaliteit en het
behoud ervan.
o Veel oefenen, waardoor je steeds sneller kunt schrijven
o Je wordt nauwkeuriger door de feedback op jezelf of de leerkracht
o Toename consistentie: vloeiender en minder spanning
o Schrijven wordt een automatisme en kan worden ingezet als
communicatiemiddel
3 belangrijke momenten waarop handschriftonderwijs kan ontsporen
o Te vroeg beginnen
o Verkeerd aanleren
o Niet goed onderhouden en begeleiden
Elk kind kan goed leren schrijven, mits dit op een juiste wijze gebeurt en de bereikte
vaardigheid op een juiste wijze wordt onderhouden. Daarnaast is uit steeds meer
onderzoek gebleken dat het handschrift de leerstof dieper doet verwerken en beter
doet onthouden.
Schrijven is een grafisch-instrumentele vormgevende vaardigheid, waarbij cultureel
bepaalde tekens worden gebruikt, bedoeld om schriftelijke communicatie mogelijk te
maken.
Het schrift moet door de desbetreffende cultuur zich echter uitsluitend door scholing
en instructie eigen maken. Schrift is een cultureel bepaalde code.
, Schrijven betekent het construeren van lettertekens in het platte vlak en dat vereiste
een eigen vaardigheid die niet met de inhoud van taal verward moet worden. Schrift
moet niet gezien worden als middel voor taal, zoals taal geen middel is voor schrift.
Voordat er geschreven gaat worden is het belangrijk om:
o Een schrijfrijpheidstest af te nemen
o Eerst voldoende lettervormkwaliteit te hebben voordat er een aangeleerde
letter ingezet wordt voor het leren lezen
De fasen van handschriftonderwijs
o Fase van de ontwikkeling van de schrijfvoorwaarden (groep 1 & 2)
Eerst inzicht in letters die qua vormgeving bij het niveau van zijn
tekenontwikkeling passen. De kapitalen zijn de enige lettervormen die
aansluiten bij de manier waarop een kind een huis tekent.
o Fase van het driezone-niveau met trajecten; het verwerven van het verbonden
schrift (groep 3&4)
In deze fase leren de kinderen in groep 3 de kleine-letter-vormen en in groep
4 de hoofdletter- of kapitaalvormen. De minuskels in groep 3 hebben stokken
en staarten en bestaan dus uit 3 zones.
o Fase van de ontwikkeling en onderhoud van het handschrift (gr. 5 t/m 8)
Het handschrift van kinderen is tot en met het voortgezet onderwijs sterk in
ontwikkeling. In de groepen 5-6 daalt de handschriftkwaliteit vaak dramatisch.
Blindtypen vindt plaats binnen deze fase.
