samenvatting THV deel 2

TRANSCULTURELE
HULPVERLENING 2020-2021:
CULTUURBEWUSTE
HULPVERLENING
1. INLEIDING

 Hulpverleners kunnen in contact met andersculturele Cen vervreemding ervaren:
o Verlies van alledaagse en professionele vanzelfsprekendheden
 Bij sommigen resulteert dit in professionele en persoonlijke verrijking
 Anderen hebben extra aanmoediging, steun en versterking nodig:
 Sommigen verlangen naar recepten of standaardhandreikingen
 Anderen vertonen weerstand om contact te leggen met de vreemde andere
 Ervaren kloof met C  te overbruggen met cultuurbewuste HV:
o Via inzet, moed, creativiteit, flexibiliteit en bovenal de wil om cultureel bewust te worden:
 Moet zich bewust zijn van werking cultuur in zijn denken en handelen en in dat van
zijn C:
 (h)erkennen van verschillen
 Deze juist interpreteren
 Adequaat reageren op cultureel anderen
 Cultuurbewuste hulpverlening =
o Zich bewust zijn van werking cultuur in zijn denken en handelen en in dat van zijn C
o (h)erkennen van verschillen
o Die juist interpreteren en van daaruit adequaat reageren op cultureel anderen




o

1.1 CULTURELE BEWUSTWORDING

 = actief, bewust proces waarin hulpverleners overeenkomsten en verschillen binnen en tussen
cultureel-diverse groepen herkennen
 4 tussenstappen:
o Zelfbewustzijn: leven wordt in grote mate gevormd door cultuur
o Bewustwording van eigen w&n en de effecten hiervan op G van mensen met andere cultuur
o Accepteren van verschillen tussen culturen
o Gevoeligheid ontw. nodig in interculturele situaties
 Proces van bewustwording is dat het een moeilijk omkeerbaar proces is (cfr. 4 staps-leerproces)

1.2 CULTURELE KENNISVERWERVING

 Handelen van hulpverleners gaat gepaard met kennis:


1

, o Kennis over:
 Opvattingen en basisprincipes over cultuur
 Processen van migratie-, enculturatie, acculturatie
 Omgevings-specifieke kennis
 cultuurspecifieke kennis over aspecten van doelgroepkenmerken
 2 wegen om culturele kennis te verkrijgen:
o Deductief: het raadplegen van algemene info.bronnen:
 = voorwaardelijke kennis:
 De culturele kennis (patronen die wetenschappers distilleren uit G van soc. groepen
en te omschrijven als cultuurinfo.) is hooguit een bron van hypothesen om G van
individuen te interpreteren
 Deel 1 cursus
o Inductief: het raadplegen van persoon zelf en zijn omgeving:
 De individuele omgang met culturele repertoires
 Het culturele en individuele G
 Deel 2 cursus

1.3 CULTURELE ZELFKENNIS (EMOTIES EN ATTITUDE)

 Attitude = totaal aan opvattingen, gevoelens en geneigdheid tot handelen t.o.v. iets of iemand
 Vgl boom:
o Kruin  G van persoon
o Stam  attitude (houding) die persoon in die situatie t.a.v. … aanneemt
o Wortels  vormen waarden en normenpatroon dat voor persoon de basis van handelen,
denken… vormt (je ziet de wortels niet maar ze zijn er wel altijd)
 Volgens Ajzen (soc. psycholoog) bestaat attitude uit 3 onderling samenhangende componenten:
o Cognitief component met betrekking tot opvattingen, w&n (wat denk ik over deze persoon?)
o Affectieve component gebaseerd op gevoelens en emoties (wat voel ik t.a.v. deze persoon?)
o Conatieve component gebaseerd op wil of bereidheid tot bepaald G (wat wil ik doen?)
 Wil/bereidheid tot G leidt niet altijd tot overeenkomstig G: naast conatieve component zijn er andere
Gdeterminanten, zoals behoeften en motivaties, gewoonten…
 Meer kennis over cultuur leidt niet altijd tot pos. attitude t.a.v. die cultuur: naast cognitieve
component spelen ook affectieve component rol bij attitudevorming

1.4 CULTURELE (BASIS)VAARDIGHEDEN

 Uit een tig-tal culturele basisVH kiezen we onderstaande:
o Culturele flexibiliteit: kunnen omgaan met culturele verschillen
o Culturele veerkracht: kunnen omgaan met moeilijkheden en neg. gevoelens, ambiguïteit en
weerstanden die met interculturele ontmoeting gepaard gaan
o Culturele communicatieve VH: kunnen omgaan met verschil in communicatiestijlen en
anderstaligheid
o Culturele conflicthantering: kunnen omgaan met interculturele conflicten en morele
dilemma’s…
o Culturele multi-perspectiviteit: inclusief denken en handelen: vermogen om een situatie,
vraagstuk of probleem vanuit meerdere invalshoeken te bekijken
o ….

2. CULTUURBEWUSTE ATTITUDE



2

, 2.1 INLEIDING

 In interculturele HVsituaties is het van belang dat professionals vanuit pluralistische attitude kritisch
reflecteren op eigen attitude en kunst verstaan om met C met migratieachtergrond op voldoende
manier in dialoog te gaan
o Theoretisch 4 attitude-opties:
 Cultuur-universalisme (monisme)
 Cultuur relativisme
 Cultuur pluralisme

2.2 CULTUUR-UNIVERSALISME (MONISME)

 = algemene (universele) waarden die voor iedereen gelden, één enkel (mono=1) denksysteem
waarmee alle verschillende ideeën en verschijnselen in de wereld kunnen worden beoordeeld en
getoetst
 Ambitie: gelijke behandeling en beoordeling
o Volgens welke normen en vereisten?
 Gevaar: eigen denksysteem wordt als universeel aanzien
 Universalisme leidt tot monisme
o Eigen opvattingen staan centraal
o Wij-zij denken, wij-zij voelen en wij-zij G
o Hindernis om de cultureel andere echt te ontmoeten:
 Andere is ‘niet normaal’
 Goede intenties om andere te helpen doch geen inlevingsvermogen in perspectief
van andere, moeilijk aansluiting vinden
 Wil ‘eigen manier’ overdragen aan andere
 Anderen worden niet gehoord: hen wordt verteld wat en hoe anders moet
 Soms gedachte: in belang van betreffende groep want verkrijgen ‘superieure
levensstijl’
 vb: Cultuur als Bildung
o Zoeken naar universalia begonnen in Verlichting
o In 1869 definieert Matthew Arnold cultuur als ‘een streven naar onze totale perfectie door
kennis te nemen van beste dat gedacht en gezegd werd in de wereld’. Cultuur werd
geassocieerd met verheffing en verfijning van de geest, met bereiken van bepaalde vorm van
morele perfectie en zielenadel = civilisatie (beschavingsproces)
o Dit Europese burgerlijke Bildungsideaal (beschavingsproces naar model van Verlichte
westerse cultuur) had universalistische pretenties en heeft samen met christelijke
beschavingsopdracht de kolonisatie van Afrika en Azië in 19 de en 20ste E ideologisch
gerechtvaardigd = koloniaal beschavingsproject
 Persoon met monistische houding in meerderheidsgroep:
o Hoort nieuwe ander of lid minderheid niet
o Vertelt hen hoe het anders moet
o Aanleiding tot assimilatie, alledaags racisme…
o Lid minderheidsgroep: zichzelf evolueren vanuit monisme meerderheid: geïnternaliseerde
onderdrukking
 Persoon met monistische houding minderheidsgroep:


3