Wetenschapsfilosofie
samenvatting college
Door: Ilayda Arikan
Leerjaar: 2020-2021
Delen is ten strengste verboden
,Module 1 Inleiding – langzaam denken
1.1 Filosofisch denken
Test: snelle denkers maken meer fouten, terwijl langzaam denken betrouwbaarder is.
Boek thinking fast and slow: we hebben 2 systemen in ons denken.
- Systeem 1: snel maar onbetrouwbaar (alles wat direct in je te binnenschiet - automatisch)
- Systeem 2: betrouwbaar maar langzaam (het kost je moeite) → er is een lichamelijke reactie,
zo zetten je pupillen bijvoorbeeld uit.
➔ Je moet niet altijd op je eerste ingeving vertrouwen
Filosofisch denken = langzaam denken en logisch denken over wetenschap (systeem 2)
Wetenschapsfilosofie = het fundament onder de wetenschap
1.2 Wat is wetenschap?
In de filosofie is er geen standaard antwoord op de vraag ‘wat is wetenschap’.
Democratie vraagstuk: hoe maak je onderscheid tussen wat wel wetenschap is en wat niet?
Wetenschap wordt door sommigen beschreven als een verzameling van kennis. Niet alle kennis is
wetenschappelijk. Iets is wetenschappelijk als het algemeen en overtuigend is – het zegt iets over alle
gevallen, het is zeker en je kunt erop rekenen. Veel wetenschappelijke kennis is niet 100% bewezen.
Voor anderen is wetenschap een bepaalde methode om kennis te vergaren. Kennis die eruit
resulteert noemen we wetenschappelijke kennis – je verzamelt bewijs voor je stellingen en past je
stelling zo nodig aan, er is hier dus een bepaalde kritische houding → langzaam, logisch denken
(sceptisch/twijfelen).
Sceptisch zijn is een wapen voor denkfouten → je stelt je oordeel uit – je beschouwt eerst het bewijs
voordat je een mening vormt. Het zorgt ervoor dat je langzaam gaat denken (systeem 2) en systeem
1 tegengaat. Dit is niet makkelijk, mens is namelijk van nature geen scepticus. We vallen vaak in
valkuilen.
We zijn van nature niet opzoek naar kennis en waarheid. De menselijke geest zoekt naar patronen
om de werkelijkheid te beïnvloeden. Als je geen directe invloed hebt op iets, zoek je naar iets
waardoor je denkt dat je daar invloed naar uitoefent. De menselijke geest is geneigd tot allerlei
denkfouten en bijgeloof. Mensen zijn van nature makkelijk te misleiden.
Wetenschap voert een strijd tegen bijgeloof. Die strijd en het succes in die strijd is een belangrijke
element in onze cultuur. Onze samenleving is totaal anders dan 500 jaar geleden en dit heeft met
wetenschap te maken.
Wetenschap kan je zien als een menselijke onderneming, een traditie, waar men eeuwen lang aan
heeft gebouwd en waar we ongelofelijke hoogte mee bereikt hebben, een prachtige onderneming,
die successen heeft opgeleverd en ook een gevaarlijke onderneming die (klimaat)problemen heeft
opgeleverd. Het is een ontzettend invloedrijke beweging geworden. Daarom is het belangrijk om er
goed over na te denken.
, 1.3 Logica
Logica is de formele vorm van systeem 2, de uitgewerkte vorm. Logica wordt gebruikt om
argumenten te analyseren.
Logisch argument = uitgeschreven redenatie – is bedoelt om kritisch
na te denken voor jezelf en andere te overtuigen.
Argument (Syllogisme) bestaat uit 2 delen
- Premisses = aannames
- Conclusie (is gebaseerd op aannames – als de aannames waar zijn, is de conclusie ook waar).
Truth preservation = bij een logische valide argument leiden ware premisses altijd tot ware
conclusies (Als de aannames waar zijn, weten we zeker dat de conclusie ook waar is). = belofte van
de logica → Als je begint met waarheden eindig je met waarheden.
Het kan ook zijn dat er onware premisses zijn. In dit geval is het
argument nog steeds valide maar is 1 van de premisses onwaar wat
leidt tot een conclusie waarvan we niet weten of het waar of niet waar
is. De aanname klopt niet waardoor de conclusie in twijfel getrokken
kan worden, maar het is wel een valide argument. De vorm van het
argument klopt, de logica klopt, maar er zit onware informatie in →
Als we het hebben over validiteit van een argument gaat het om de
vorm en dit kan kloppen ook al is de inhoud niet waar
➔ Er is dus een belangrijk verschil tussen inhoud en vorm.
Er zijn ook argumenten waarbij de logica niet klopt, waarbij de vorm van het argument dus niet klopt.
De premisses zijn waar, de conclusie die daaruit voortkomt ook, maar de vorm is niet goed = invalide
argument
Bijvoorbeeld:
1. Alle konijnen zijn sterfelijk (premisse)
2. Socrates is een mens (premisse)
3. Socrates is sterfelijk (conclusie)
➔ De vorm van het argument klopt niet, je kunt op basis van deze aannames niet concluderen
dat Socrates sterfelijk is. Deze conclusie volgt niet uit de premisses. Dit wilt niet zeggen dat
de conclusie niet klopt.
Logica gaat over de vorm van argumenten niet over de inhoud! Je kan dus dezelfde vorm gebruiken
voor verschillende situaties. Er zijn een paar vormen die je vaak kan gebruiken. Het is belangrijk om
deze vormen dan ook te kennen (om de vorm goed te begrijpen, wordt deze aangegeven met
letters). → De inhoud kan je dus veranderen, als de vorm maar hetzelfde blijft = valide argument
Je premisse kan verkeerde informatie bevatten, waardoor je conclusie ook niet klopt, maar toch blijft
dit een logisch valide argument, want de vorm is goed.
Je hebt verschillende vormen van argumenten. Deze onderstaande 2 vormen zijn logische valide
argumenten:
- Modus ponens
1. Alle mensen (A) zijn sterfelijk (B)
2. Socrates (X) is een mens (A)
3. Socrates (X) is sterfelijk (B)
samenvatting college
Door: Ilayda Arikan
Leerjaar: 2020-2021
Delen is ten strengste verboden
,Module 1 Inleiding – langzaam denken
1.1 Filosofisch denken
Test: snelle denkers maken meer fouten, terwijl langzaam denken betrouwbaarder is.
Boek thinking fast and slow: we hebben 2 systemen in ons denken.
- Systeem 1: snel maar onbetrouwbaar (alles wat direct in je te binnenschiet - automatisch)
- Systeem 2: betrouwbaar maar langzaam (het kost je moeite) → er is een lichamelijke reactie,
zo zetten je pupillen bijvoorbeeld uit.
➔ Je moet niet altijd op je eerste ingeving vertrouwen
Filosofisch denken = langzaam denken en logisch denken over wetenschap (systeem 2)
Wetenschapsfilosofie = het fundament onder de wetenschap
1.2 Wat is wetenschap?
In de filosofie is er geen standaard antwoord op de vraag ‘wat is wetenschap’.
Democratie vraagstuk: hoe maak je onderscheid tussen wat wel wetenschap is en wat niet?
Wetenschap wordt door sommigen beschreven als een verzameling van kennis. Niet alle kennis is
wetenschappelijk. Iets is wetenschappelijk als het algemeen en overtuigend is – het zegt iets over alle
gevallen, het is zeker en je kunt erop rekenen. Veel wetenschappelijke kennis is niet 100% bewezen.
Voor anderen is wetenschap een bepaalde methode om kennis te vergaren. Kennis die eruit
resulteert noemen we wetenschappelijke kennis – je verzamelt bewijs voor je stellingen en past je
stelling zo nodig aan, er is hier dus een bepaalde kritische houding → langzaam, logisch denken
(sceptisch/twijfelen).
Sceptisch zijn is een wapen voor denkfouten → je stelt je oordeel uit – je beschouwt eerst het bewijs
voordat je een mening vormt. Het zorgt ervoor dat je langzaam gaat denken (systeem 2) en systeem
1 tegengaat. Dit is niet makkelijk, mens is namelijk van nature geen scepticus. We vallen vaak in
valkuilen.
We zijn van nature niet opzoek naar kennis en waarheid. De menselijke geest zoekt naar patronen
om de werkelijkheid te beïnvloeden. Als je geen directe invloed hebt op iets, zoek je naar iets
waardoor je denkt dat je daar invloed naar uitoefent. De menselijke geest is geneigd tot allerlei
denkfouten en bijgeloof. Mensen zijn van nature makkelijk te misleiden.
Wetenschap voert een strijd tegen bijgeloof. Die strijd en het succes in die strijd is een belangrijke
element in onze cultuur. Onze samenleving is totaal anders dan 500 jaar geleden en dit heeft met
wetenschap te maken.
Wetenschap kan je zien als een menselijke onderneming, een traditie, waar men eeuwen lang aan
heeft gebouwd en waar we ongelofelijke hoogte mee bereikt hebben, een prachtige onderneming,
die successen heeft opgeleverd en ook een gevaarlijke onderneming die (klimaat)problemen heeft
opgeleverd. Het is een ontzettend invloedrijke beweging geworden. Daarom is het belangrijk om er
goed over na te denken.
, 1.3 Logica
Logica is de formele vorm van systeem 2, de uitgewerkte vorm. Logica wordt gebruikt om
argumenten te analyseren.
Logisch argument = uitgeschreven redenatie – is bedoelt om kritisch
na te denken voor jezelf en andere te overtuigen.
Argument (Syllogisme) bestaat uit 2 delen
- Premisses = aannames
- Conclusie (is gebaseerd op aannames – als de aannames waar zijn, is de conclusie ook waar).
Truth preservation = bij een logische valide argument leiden ware premisses altijd tot ware
conclusies (Als de aannames waar zijn, weten we zeker dat de conclusie ook waar is). = belofte van
de logica → Als je begint met waarheden eindig je met waarheden.
Het kan ook zijn dat er onware premisses zijn. In dit geval is het
argument nog steeds valide maar is 1 van de premisses onwaar wat
leidt tot een conclusie waarvan we niet weten of het waar of niet waar
is. De aanname klopt niet waardoor de conclusie in twijfel getrokken
kan worden, maar het is wel een valide argument. De vorm van het
argument klopt, de logica klopt, maar er zit onware informatie in →
Als we het hebben over validiteit van een argument gaat het om de
vorm en dit kan kloppen ook al is de inhoud niet waar
➔ Er is dus een belangrijk verschil tussen inhoud en vorm.
Er zijn ook argumenten waarbij de logica niet klopt, waarbij de vorm van het argument dus niet klopt.
De premisses zijn waar, de conclusie die daaruit voortkomt ook, maar de vorm is niet goed = invalide
argument
Bijvoorbeeld:
1. Alle konijnen zijn sterfelijk (premisse)
2. Socrates is een mens (premisse)
3. Socrates is sterfelijk (conclusie)
➔ De vorm van het argument klopt niet, je kunt op basis van deze aannames niet concluderen
dat Socrates sterfelijk is. Deze conclusie volgt niet uit de premisses. Dit wilt niet zeggen dat
de conclusie niet klopt.
Logica gaat over de vorm van argumenten niet over de inhoud! Je kan dus dezelfde vorm gebruiken
voor verschillende situaties. Er zijn een paar vormen die je vaak kan gebruiken. Het is belangrijk om
deze vormen dan ook te kennen (om de vorm goed te begrijpen, wordt deze aangegeven met
letters). → De inhoud kan je dus veranderen, als de vorm maar hetzelfde blijft = valide argument
Je premisse kan verkeerde informatie bevatten, waardoor je conclusie ook niet klopt, maar toch blijft
dit een logisch valide argument, want de vorm is goed.
Je hebt verschillende vormen van argumenten. Deze onderstaande 2 vormen zijn logische valide
argumenten:
- Modus ponens
1. Alle mensen (A) zijn sterfelijk (B)
2. Socrates (X) is een mens (A)
3. Socrates (X) is sterfelijk (B)
