MICROBIOLOGIE
H4 PROTISTA
Tot het rijk van de Protista behoren de protozoa (ééncellige dieren) en Protofyta (ééncellige planten)
Protozoa = ééncellige eukaryoten soorten naargelang voortbeweging en
voedselverzorging
4.1. PROTOZOA
=ééncellige dierlijke organismen die men terugvindt in de bodem, in oppervlaktewater en ook in het
darmkanaal van mens en dier
Tot Protozoa behoren
- Amoeben (wisseldiertjes, rhizopoda)
geen vaste vorm en hebben schijnvoetjes (peusdopodia)
o door deze cytoplasmatische uitstulpingen kunnen ze zich voortbewegen en
voeden
bv. Entamoeba histolytica veroorzaker entamoebiasis
- flagellaten (zweepdiertjes)
zweepdraden waarmee ze zich kunnen voortbewegen en voeden
bv. Trypanosoma brucei veroorzaker slaapziekte Afrika
- ciliaten (trilhaardiertjes, wimperdiertjes)
kleine trilhaartjes over gehele cel waarmee ze zich voortbewegen en voeden
bv. Paramecium of pantoffeldiertje
deze diertjes doorlopen een levenscyclus waarbij soms verschillende gastheren tussenkomen
meestal ook ruststadium waarbij ze cysten vormen die in de natuur lange tijd kunnen
overleven
o cysten niet bestand tegen verhitting, maar wel tegen desinfectiemiddelen
bv. het chloreren van drinkwater
protozoa in ecologie belangrijk als voedsel voor micro-invertebraten
zelf voeden ze zich met algen, bacteriën en schimmels
bij mens en dier veel protozoa veroorzakers van parasitaire infecties
parasieten organismen met eigen levenscyclus, vaak met tussenstadia in meerdere ‘reservoirs’
zoals mens/dier/plant of water (gastheer, tussengastheer)
houden zich in stand en vermenigvuldigen zich ten koste van de gastheer, zonder die echt te
doden
gastheer = organisme waarop of waarin de parasiet kan leven sommige parasieten kunnen tijdens
hun leven van gastheer wisselen, anderen hebben maar 1 gastheer
ziektes zoals malaria, amoebiasis, giardiasis, toxoplasmose, cryptosporidiose, slaapziekte, amoebe
dysenterie veroorzaakt voor parasitaire protozoa
besmetting mens en dier wanneer hij besmette VM consumeert
primaire besmetting kan rechtstreeks vanuit de grond afkomstig zijn, of kan bij het wassen of
sproeien met besmet water gebeurd zijn
aantal parasieten overgebracht door ongewervelde dieren
bv. muggen, teken, vliegen vectoren van de parasiet
, MICROBIOLOGIE
overdracht van de parasieten van de ene naar de andere gastheer kan op verschillende manieren
direct contact tussen verschillende gastheren
bv. mens op mens
door eten van besmette VM
bv. eten vlees dat parasiet bevat
indirect door eten van groenten die gewassen zijn met besmet water
risicogroepen YOPI
GIARDIA LAMBLIA
Giardia lamblia = flagellaire darmparasiet
in darm gastheer door trofozoiet (vegetatieve vorm) een cyste gevormd met stoelgang
uitgescheiden
o cysten gedood voor verhitting (besmet water gedurende enkele minuten koken),
chlorering, ozonisatie en uitdroging
komt wereldwijd voor in darmkanaal van zoogdieren, vogels, reptielen en amfibieën (vooral in
landen waar sanitaire voorzieningen minder gunstig zijn meer cysten in oppervlakte- en
drinkwater)
mens geïnfecteerd door opnemen van cysten aanwezig in fecaal verontreinigd drinkwater en wordt
direct besmet met de cysten van een Giardia drager
o.i.v. de lage pH van de maag en de spijsverteringsenzymen ontwikkelt een opgenomen cyste
zich tot een trofozoiet, die zich met behulp van een zuignap hangt aan de microvilli van het
darmepitheel
o daar vermeerderen ze zich door binaire deling
na ong. 2 weken kapselen sommigen zich in en worden cysten gevormd
zie figuur p. 94
geïnfecteerde mensen gaan zowel trofozoieten uitscheiden als cysten
trofozoieten sterven snel af in omgeving
cysten kunnen maanden overleven (vooral in koud water)
ziekte
symptomen van giardiasis (lambliasis) = buikkrampen, vermoeidheid, gewichtsverlies en kwalijk
riekende vettige diarree
door beschadiging van darmepitheel opname VS verstoord, daardoor ondervoeding en
bloedarmoede
giardiasis zoönose = naast de mens kan Giardia lamblia ook gevonden worden bij huisdieren (kat,
hond, kalveren, varkens, schapen, muizen)
infectie gaat vanzelf over, maar meestal behandeld om verder besmettingsgevaar in te perken
preventie
giardiasis meest voorkomende protozoaire infectie in de wereld
In België niet verplicht te melden
Meer infecties in Vlaanderen vs. Wallonië
Ongeveer 35% van diagnoses bij kinderen onder de 9 jaar
Sanitaire hygiëne is heel belangrijk, zeker bij kinderen
H4 PROTISTA
Tot het rijk van de Protista behoren de protozoa (ééncellige dieren) en Protofyta (ééncellige planten)
Protozoa = ééncellige eukaryoten soorten naargelang voortbeweging en
voedselverzorging
4.1. PROTOZOA
=ééncellige dierlijke organismen die men terugvindt in de bodem, in oppervlaktewater en ook in het
darmkanaal van mens en dier
Tot Protozoa behoren
- Amoeben (wisseldiertjes, rhizopoda)
geen vaste vorm en hebben schijnvoetjes (peusdopodia)
o door deze cytoplasmatische uitstulpingen kunnen ze zich voortbewegen en
voeden
bv. Entamoeba histolytica veroorzaker entamoebiasis
- flagellaten (zweepdiertjes)
zweepdraden waarmee ze zich kunnen voortbewegen en voeden
bv. Trypanosoma brucei veroorzaker slaapziekte Afrika
- ciliaten (trilhaardiertjes, wimperdiertjes)
kleine trilhaartjes over gehele cel waarmee ze zich voortbewegen en voeden
bv. Paramecium of pantoffeldiertje
deze diertjes doorlopen een levenscyclus waarbij soms verschillende gastheren tussenkomen
meestal ook ruststadium waarbij ze cysten vormen die in de natuur lange tijd kunnen
overleven
o cysten niet bestand tegen verhitting, maar wel tegen desinfectiemiddelen
bv. het chloreren van drinkwater
protozoa in ecologie belangrijk als voedsel voor micro-invertebraten
zelf voeden ze zich met algen, bacteriën en schimmels
bij mens en dier veel protozoa veroorzakers van parasitaire infecties
parasieten organismen met eigen levenscyclus, vaak met tussenstadia in meerdere ‘reservoirs’
zoals mens/dier/plant of water (gastheer, tussengastheer)
houden zich in stand en vermenigvuldigen zich ten koste van de gastheer, zonder die echt te
doden
gastheer = organisme waarop of waarin de parasiet kan leven sommige parasieten kunnen tijdens
hun leven van gastheer wisselen, anderen hebben maar 1 gastheer
ziektes zoals malaria, amoebiasis, giardiasis, toxoplasmose, cryptosporidiose, slaapziekte, amoebe
dysenterie veroorzaakt voor parasitaire protozoa
besmetting mens en dier wanneer hij besmette VM consumeert
primaire besmetting kan rechtstreeks vanuit de grond afkomstig zijn, of kan bij het wassen of
sproeien met besmet water gebeurd zijn
aantal parasieten overgebracht door ongewervelde dieren
bv. muggen, teken, vliegen vectoren van de parasiet
, MICROBIOLOGIE
overdracht van de parasieten van de ene naar de andere gastheer kan op verschillende manieren
direct contact tussen verschillende gastheren
bv. mens op mens
door eten van besmette VM
bv. eten vlees dat parasiet bevat
indirect door eten van groenten die gewassen zijn met besmet water
risicogroepen YOPI
GIARDIA LAMBLIA
Giardia lamblia = flagellaire darmparasiet
in darm gastheer door trofozoiet (vegetatieve vorm) een cyste gevormd met stoelgang
uitgescheiden
o cysten gedood voor verhitting (besmet water gedurende enkele minuten koken),
chlorering, ozonisatie en uitdroging
komt wereldwijd voor in darmkanaal van zoogdieren, vogels, reptielen en amfibieën (vooral in
landen waar sanitaire voorzieningen minder gunstig zijn meer cysten in oppervlakte- en
drinkwater)
mens geïnfecteerd door opnemen van cysten aanwezig in fecaal verontreinigd drinkwater en wordt
direct besmet met de cysten van een Giardia drager
o.i.v. de lage pH van de maag en de spijsverteringsenzymen ontwikkelt een opgenomen cyste
zich tot een trofozoiet, die zich met behulp van een zuignap hangt aan de microvilli van het
darmepitheel
o daar vermeerderen ze zich door binaire deling
na ong. 2 weken kapselen sommigen zich in en worden cysten gevormd
zie figuur p. 94
geïnfecteerde mensen gaan zowel trofozoieten uitscheiden als cysten
trofozoieten sterven snel af in omgeving
cysten kunnen maanden overleven (vooral in koud water)
ziekte
symptomen van giardiasis (lambliasis) = buikkrampen, vermoeidheid, gewichtsverlies en kwalijk
riekende vettige diarree
door beschadiging van darmepitheel opname VS verstoord, daardoor ondervoeding en
bloedarmoede
giardiasis zoönose = naast de mens kan Giardia lamblia ook gevonden worden bij huisdieren (kat,
hond, kalveren, varkens, schapen, muizen)
infectie gaat vanzelf over, maar meestal behandeld om verder besmettingsgevaar in te perken
preventie
giardiasis meest voorkomende protozoaire infectie in de wereld
In België niet verplicht te melden
Meer infecties in Vlaanderen vs. Wallonië
Ongeveer 35% van diagnoses bij kinderen onder de 9 jaar
Sanitaire hygiëne is heel belangrijk, zeker bij kinderen
