HC Verlichting
Welke ideeën ontstonden tijdens de Verlichting over en meer rechtvaardige samenleving
(1650-1789)?
Kenmerkend aspect:
- Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’, werd toegepast op alle terreinen van
de samenleving (godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.
- Streven van vorsten naar absolute macht
- Wetenschappelijke revolutie
- Voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur
een eigentijdse verlichte vorm te geven.
Met verstand zou de mens alle maatschappelijke problemen oplossen. Einde aan armoede,
honger, ziekte, oorlog. Hij zou het LICHT gaan zien.
Door die ideeën: Vooruitgang (democratie, mensenrechten, tolerantie…)
Maar ook bloedige Revoluties; spanning, tussen gelijkheid en vrijheid.
En in de 19e eeuw werkt dit door.
Opkomst politiek maatschappelijke stromingen?
In de 17e eeuw zorgden ontdekkingsreizen, ambachtelijke technieken, humanistische
tekstanalyse, het rationalisme van Descartes en het empirisme van Locke voor de
wetenschappelijke revolutie.
Waarom breekt de wetenschappelijke revolutie uit?
Start: 16e eeuw Tijd van ontdekkers en Hervormers;
- Humanisten stelden de mens met zijn vermogen tot zelfstandig denken en creativiteit
centraal.
- Wetenschappers gingen de natuur met verstand onderzoeken (dus los van (bij)geloof
en traditie)
- Bijvoorbeeld Erasmus? ontdekte dat niet alle vertalingen van bijbel klopten
(heroriëntatie klassieke oudheid)
Dit rationalisme leidde tot spectaculaire ontdekkingen.
Definitie = het boven alles stellen van het gebruik van verstand.
Het zorgde voor nieuw mens- en wereldbeeld Renaissance.
Niet langer God (Memento Mori) centraal maar de mens (Carpe Diem)
Dit rationalisme in tijdvak 6…
Zorgde voor spectaculaire ontdekkingen in natuurwetenschappen = Wetenschappelijke
revolutie.
Verklaring titel tijdvak 7: Pruiken en revoluties.
Pruikentijd: heren en dames uit de adel en de rijke burgerij droegen gepoederde pruiken.
Revoluties: Slaat op nieuwe Verlichte ideeën en op opstanden o macht koningen te breken
en sociale gelijkheid te krijgen.
Wat is het verband tussen wetenschappelijk revolutie en verlichting?
, Ontdekkingsreizen
Zorgden ook voor wetenschappelijke vooruitgang:
- uitbreiding kennis wereld, andere volken en culturen
- zelfbeeld Europeanen veranderde.
- techniek gaat verder (schepen, navigatie..)
Wat is het verband tussen ontdekkingsreizen en wetenschappelijke revolutie?
Vooruitgang ambachtelijke techniek
3e oorzaak vooruitgang
Nieuwe ontwerpen vroegen om wiskundige en natuurkundige inzichten
En andersom: nieuwe technieken maken onderzoek mogelijk.
Vooruitgang wetenschap raakte in stroomversnelling. = Wetenschappelijke revolutie: vooral
de nieuwe manier van denken en kijken.
Wat is het? Definitie:
- Fase in de geschiedenis (17e eeuw) waarin houding wetenschappers sterk
veranderde.
- Men gaat niet langer af op wat de kerk of auteurs in de Oudheid vonden.
- Mening werd nu gevormd door logisch redeneren, systematisch observeren en
experimenteren.
- Dat levert een natuurwet op.
De voornaamste onderzoeksmethoden
Maar hoe kom je nu aan betrouwbare kennis?
2 Denkrichtingen: (basis moderne wetenschap)
- Rationalisme: het verstand en vermogen tot logisch redeneren leveren meest
zuivere kennis op.
- Empirisme waarneming door middel van de zintuigen is beginpunt van onze kennis,
door waarnemingen te vergelijken leidt het tot kennis.
Newton combineerde beide onderzoeksmethoden: experiment en logica.
Een wereld gebaseerd op rede en waarneming die gehoorzaamt naar natuurwetten is
probleem voor de kerk:
- geen almachtige god meer nodig
- gegevens in de Bijbel niet meer nodig / onjuist?
- rol en functie kerk ter discussie?
2 wereldbeelden botsen met elkaar
- De oude kerkelijke = God heeft de wereld geschapen en hij grijpt ook steeds direct
in.
- Mechanistisch wereldbeeld = wereld is een machine die ooit door God in beweging is
gezet, maar functioneert nu zelfstandig volgens bepaalde natuurwetten.
Leidde toename kennis tot einde van het geloof?
Nog niet. Onderzoek bewees juist hoe intelligent Gods schepping in elkaar zat.
Wetenschappers zijn (nog geen) atheïst.
Welke ideeën ontstonden tijdens de Verlichting over en meer rechtvaardige samenleving
(1650-1789)?
Kenmerkend aspect:
- Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’, werd toegepast op alle terreinen van
de samenleving (godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.
- Streven van vorsten naar absolute macht
- Wetenschappelijke revolutie
- Voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur
een eigentijdse verlichte vorm te geven.
Met verstand zou de mens alle maatschappelijke problemen oplossen. Einde aan armoede,
honger, ziekte, oorlog. Hij zou het LICHT gaan zien.
Door die ideeën: Vooruitgang (democratie, mensenrechten, tolerantie…)
Maar ook bloedige Revoluties; spanning, tussen gelijkheid en vrijheid.
En in de 19e eeuw werkt dit door.
Opkomst politiek maatschappelijke stromingen?
In de 17e eeuw zorgden ontdekkingsreizen, ambachtelijke technieken, humanistische
tekstanalyse, het rationalisme van Descartes en het empirisme van Locke voor de
wetenschappelijke revolutie.
Waarom breekt de wetenschappelijke revolutie uit?
Start: 16e eeuw Tijd van ontdekkers en Hervormers;
- Humanisten stelden de mens met zijn vermogen tot zelfstandig denken en creativiteit
centraal.
- Wetenschappers gingen de natuur met verstand onderzoeken (dus los van (bij)geloof
en traditie)
- Bijvoorbeeld Erasmus? ontdekte dat niet alle vertalingen van bijbel klopten
(heroriëntatie klassieke oudheid)
Dit rationalisme leidde tot spectaculaire ontdekkingen.
Definitie = het boven alles stellen van het gebruik van verstand.
Het zorgde voor nieuw mens- en wereldbeeld Renaissance.
Niet langer God (Memento Mori) centraal maar de mens (Carpe Diem)
Dit rationalisme in tijdvak 6…
Zorgde voor spectaculaire ontdekkingen in natuurwetenschappen = Wetenschappelijke
revolutie.
Verklaring titel tijdvak 7: Pruiken en revoluties.
Pruikentijd: heren en dames uit de adel en de rijke burgerij droegen gepoederde pruiken.
Revoluties: Slaat op nieuwe Verlichte ideeën en op opstanden o macht koningen te breken
en sociale gelijkheid te krijgen.
Wat is het verband tussen wetenschappelijk revolutie en verlichting?
, Ontdekkingsreizen
Zorgden ook voor wetenschappelijke vooruitgang:
- uitbreiding kennis wereld, andere volken en culturen
- zelfbeeld Europeanen veranderde.
- techniek gaat verder (schepen, navigatie..)
Wat is het verband tussen ontdekkingsreizen en wetenschappelijke revolutie?
Vooruitgang ambachtelijke techniek
3e oorzaak vooruitgang
Nieuwe ontwerpen vroegen om wiskundige en natuurkundige inzichten
En andersom: nieuwe technieken maken onderzoek mogelijk.
Vooruitgang wetenschap raakte in stroomversnelling. = Wetenschappelijke revolutie: vooral
de nieuwe manier van denken en kijken.
Wat is het? Definitie:
- Fase in de geschiedenis (17e eeuw) waarin houding wetenschappers sterk
veranderde.
- Men gaat niet langer af op wat de kerk of auteurs in de Oudheid vonden.
- Mening werd nu gevormd door logisch redeneren, systematisch observeren en
experimenteren.
- Dat levert een natuurwet op.
De voornaamste onderzoeksmethoden
Maar hoe kom je nu aan betrouwbare kennis?
2 Denkrichtingen: (basis moderne wetenschap)
- Rationalisme: het verstand en vermogen tot logisch redeneren leveren meest
zuivere kennis op.
- Empirisme waarneming door middel van de zintuigen is beginpunt van onze kennis,
door waarnemingen te vergelijken leidt het tot kennis.
Newton combineerde beide onderzoeksmethoden: experiment en logica.
Een wereld gebaseerd op rede en waarneming die gehoorzaamt naar natuurwetten is
probleem voor de kerk:
- geen almachtige god meer nodig
- gegevens in de Bijbel niet meer nodig / onjuist?
- rol en functie kerk ter discussie?
2 wereldbeelden botsen met elkaar
- De oude kerkelijke = God heeft de wereld geschapen en hij grijpt ook steeds direct
in.
- Mechanistisch wereldbeeld = wereld is een machine die ooit door God in beweging is
gezet, maar functioneert nu zelfstandig volgens bepaalde natuurwetten.
Leidde toename kennis tot einde van het geloof?
Nog niet. Onderzoek bewees juist hoe intelligent Gods schepping in elkaar zat.
Wetenschappers zijn (nog geen) atheïst.
