Micro-organismen zijn de kleinste levensvormen die er zijn. Er zijn er heel veel van, in allerlei
soorten.
Grofweg kunnen we micro-organismen onderscheiden in:
- Virussen
- schimmels en gisten
- bacteriën
- wormen
De verzameling micro-organismen die in de darmen thuishoort, noemen we de darmflora. Zo
onderscheiden we onder meer ook de mondflora, huidflora en vaginale flora. De flora die je
altijd bij je hebt, vormen samen de residente flora.
De residente flora van een individu bestaat uit de verzameling micro-organismen die
onder normale omstandigheden altijd bij hem is.
Ziekteverwekkende micro-organismen kunnen a-pathogeen, opportuun pathogeen of
pathogeen zijn.
1. A-pathogeen
De meeste micro-organismen uit de residente flora doen ons geen enkel kwaad. Ze zijn a-
pathogeen (niet-ziekteverwekkend).
2. Opportuun pathogeen
Opportuun pathogeen betekent dat het micro-organisme alleen ziekmakend is wanneer het
micro-organisme daar ruimschoots de kans voor krijgt. Voorbeelden van opportuun
pathogene micro-organismen die ziekmakend zijn wanneer ze op een verkeerde plaats
terechtkomen, zijn:
- micro-organismen uit de huidflora die in een open wond terechtkomen;
- micro-organismen uit de neusflora die in de bloedbaan terechtkomen;
- micro-organismen uit de keelflora die in de longen terechtkomen;
- micro-organismen uit de vaginale flora die in de blaas terechtkomen
3. Pathogeen
Ten slotte zijn er micro-organismen die erom bekendstaan dat zij mensen ziek maken. Dit
zijn de echte pathogene (ziekteverwekkende) soorten. Zij veroorzaken specifieke ziekten.
Dat wil zeggen dat je precies weet met welk micro-organisme je te maken hebt zodra je de
ziekteverschijnselen die het veroorzaakt herkent. De ziekte zelf heeft meestal ook een naam,
zie de tabel ‘Ziekteverwekkende micro-organismen’.
, Overleven van micro-organismen
Als je weet onder welke voorwaarden ziekmakende micro-organismen leven en overleven,
kun je ze het leven moeilijk of zelfs onmogelijk maken. De meeste pathogene en opportuun
pathogene micro-organismen:
- gedijen het best op lichaamstemperatuur of kamertemperatuur;
- hebben vocht nodig om te overleven;
- hebben voeding nodig: vooral suikers en eiwitten.
Sommige ziekteverwekkers gaan buiten het menselijk lichaam zeer snel dood, zoals de
bacterie die de geslachtsziekte syfilis veroorzaakt. Veel soorten kunnen zich onder voor hen
gunstige omstandigheden wel enige tijd buiten het lichaam handhaven of zelfs
vermeerderen. Maar er zijn ook micro-organismen die in staat zijn zich te veranderen in
zogenaamde sporen.
Sporen kunnen tientallen jaren tot eeuwen levenskrachtig blijven en extreme
omstandigheden zoals droogte, hitte en vorst overleven. Zodra zij in gunstige
omstandigheden komen, nemen zij hun oorspronkelijke gedaante weer aan. Een bekend
voorbeeld daarvan is de tetanusbacterie. Deze kan zeer lang gewoon op de grond tussen
stof blijven liggen, zonder zijn levenskracht te verliezen. Besmetting met tetanus vindt
voornamelijk plaats door vallen op straat, waarbij de bacteriesporen in een schaafwond
terecht kunnen komen. De meeste schimmels en gisten vormen ook sporen en daardoor
kunnen zij ook zeer lang ergens op gunstige omstandigheden liggen wachten.
Virussen kunnen zich alleen in levende cellen vermenigvuldigen. Dat betekent dat zij
zich buiten het lichaam niet kunnen vermeerderen.
Besmettingen
Bijna alles kan een besmettingsbron zijn zolang micro-organismen of de sporen daarvan zich
erop of erin kunnen handhaven.
Wanneer micro-organismen op een plaats komen waar ze eerst niet aanwezig waren,
is er sprake van besmetting. De plaats waar het vandaan gekomen is, is dan de
besmettingsbron.
Bekende besmettingsbronnen zijn:
- de anus (ontlasting)
- de neus (slijm)
- de mond (speeksel, sputum)
- een wond (bloed, weefselvocht, pus)
- een puist (pus)
Beruchte niet-menselijke besmettingsbronnen zijn onder meer:
- douches, kranen, afvoerputten (water)
- (openbare) toiletten (urine, ontlasting)
- voorraadbussen (besmette voorraden)
- sprays, tubes, zalfpotten en dergelijke (besmette medicinale stoffen)
- vaatdoeken, handdoeken en schoonmaakmaterialen (besmette materialen)
Transiënte flora
Zodra een micro-organisme de bron verlaat, moet het maar afwachten waar het terechtkomt.
Het heeft zelf geen invloed op de reis die het maakt. Komt het op een ongunstige plek
terecht, dan heeft het pech gehad en gaat het vroeg of laat dood. Maar hoe langer het kan
overleven, hoe meer kansen het krijgt zijn reis te vervolgen. Micro-organismen die je na
besmetting weer gemakkelijk kwijtraakt, bijvoorbeeld door je handen te wassen, behoren tot
de transiënte flora. Het zijn passanten. Je transiënte flora wisselt voortdurend.
soorten.
Grofweg kunnen we micro-organismen onderscheiden in:
- Virussen
- schimmels en gisten
- bacteriën
- wormen
De verzameling micro-organismen die in de darmen thuishoort, noemen we de darmflora. Zo
onderscheiden we onder meer ook de mondflora, huidflora en vaginale flora. De flora die je
altijd bij je hebt, vormen samen de residente flora.
De residente flora van een individu bestaat uit de verzameling micro-organismen die
onder normale omstandigheden altijd bij hem is.
Ziekteverwekkende micro-organismen kunnen a-pathogeen, opportuun pathogeen of
pathogeen zijn.
1. A-pathogeen
De meeste micro-organismen uit de residente flora doen ons geen enkel kwaad. Ze zijn a-
pathogeen (niet-ziekteverwekkend).
2. Opportuun pathogeen
Opportuun pathogeen betekent dat het micro-organisme alleen ziekmakend is wanneer het
micro-organisme daar ruimschoots de kans voor krijgt. Voorbeelden van opportuun
pathogene micro-organismen die ziekmakend zijn wanneer ze op een verkeerde plaats
terechtkomen, zijn:
- micro-organismen uit de huidflora die in een open wond terechtkomen;
- micro-organismen uit de neusflora die in de bloedbaan terechtkomen;
- micro-organismen uit de keelflora die in de longen terechtkomen;
- micro-organismen uit de vaginale flora die in de blaas terechtkomen
3. Pathogeen
Ten slotte zijn er micro-organismen die erom bekendstaan dat zij mensen ziek maken. Dit
zijn de echte pathogene (ziekteverwekkende) soorten. Zij veroorzaken specifieke ziekten.
Dat wil zeggen dat je precies weet met welk micro-organisme je te maken hebt zodra je de
ziekteverschijnselen die het veroorzaakt herkent. De ziekte zelf heeft meestal ook een naam,
zie de tabel ‘Ziekteverwekkende micro-organismen’.
, Overleven van micro-organismen
Als je weet onder welke voorwaarden ziekmakende micro-organismen leven en overleven,
kun je ze het leven moeilijk of zelfs onmogelijk maken. De meeste pathogene en opportuun
pathogene micro-organismen:
- gedijen het best op lichaamstemperatuur of kamertemperatuur;
- hebben vocht nodig om te overleven;
- hebben voeding nodig: vooral suikers en eiwitten.
Sommige ziekteverwekkers gaan buiten het menselijk lichaam zeer snel dood, zoals de
bacterie die de geslachtsziekte syfilis veroorzaakt. Veel soorten kunnen zich onder voor hen
gunstige omstandigheden wel enige tijd buiten het lichaam handhaven of zelfs
vermeerderen. Maar er zijn ook micro-organismen die in staat zijn zich te veranderen in
zogenaamde sporen.
Sporen kunnen tientallen jaren tot eeuwen levenskrachtig blijven en extreme
omstandigheden zoals droogte, hitte en vorst overleven. Zodra zij in gunstige
omstandigheden komen, nemen zij hun oorspronkelijke gedaante weer aan. Een bekend
voorbeeld daarvan is de tetanusbacterie. Deze kan zeer lang gewoon op de grond tussen
stof blijven liggen, zonder zijn levenskracht te verliezen. Besmetting met tetanus vindt
voornamelijk plaats door vallen op straat, waarbij de bacteriesporen in een schaafwond
terecht kunnen komen. De meeste schimmels en gisten vormen ook sporen en daardoor
kunnen zij ook zeer lang ergens op gunstige omstandigheden liggen wachten.
Virussen kunnen zich alleen in levende cellen vermenigvuldigen. Dat betekent dat zij
zich buiten het lichaam niet kunnen vermeerderen.
Besmettingen
Bijna alles kan een besmettingsbron zijn zolang micro-organismen of de sporen daarvan zich
erop of erin kunnen handhaven.
Wanneer micro-organismen op een plaats komen waar ze eerst niet aanwezig waren,
is er sprake van besmetting. De plaats waar het vandaan gekomen is, is dan de
besmettingsbron.
Bekende besmettingsbronnen zijn:
- de anus (ontlasting)
- de neus (slijm)
- de mond (speeksel, sputum)
- een wond (bloed, weefselvocht, pus)
- een puist (pus)
Beruchte niet-menselijke besmettingsbronnen zijn onder meer:
- douches, kranen, afvoerputten (water)
- (openbare) toiletten (urine, ontlasting)
- voorraadbussen (besmette voorraden)
- sprays, tubes, zalfpotten en dergelijke (besmette medicinale stoffen)
- vaatdoeken, handdoeken en schoonmaakmaterialen (besmette materialen)
Transiënte flora
Zodra een micro-organisme de bron verlaat, moet het maar afwachten waar het terechtkomt.
Het heeft zelf geen invloed op de reis die het maakt. Komt het op een ongunstige plek
terecht, dan heeft het pech gehad en gaat het vroeg of laat dood. Maar hoe langer het kan
overleven, hoe meer kansen het krijgt zijn reis te vervolgen. Micro-organismen die je na
besmetting weer gemakkelijk kwijtraakt, bijvoorbeeld door je handen te wassen, behoren tot
de transiënte flora. Het zijn passanten. Je transiënte flora wisselt voortdurend.
