Verdelingsvraagstukken –
Hoorcollege
HC1 - Verdelingsvraagstukken en
Gezondheidszorgbeleid – 19/02/21
Waar gaat het over
- Wie krijgt wat, en wanneer en hoe
- Hoe wordt het eerlijk verdeeld en
wat is eerlijk
- Wie heeft er recht op
Verdelingsvraagstukken en
gezondheidszorgbeleid
- Verdeling van determinanten
o Welke groepen hebben
meer blootstelling
- Verdeling van de gezondheid
- Verdeling van de gezondheidszorg
- Gezondheidszorgbeleid
o Preventie
o Zorg
o Wetgeving
o Ziektekostenverzekering
o Verdeling van de taken
Doet de overheid alles of moet dat anders
o Niet-zorg interventies
Keuzes om gezond leven aan te moedigen
Ongelijke verdeling van gezondheidszorg
Kernboodschappen VTV 2018 – Een gezond vooruitzicht
- Volksgezondheid toekomstrapport
o Verschijnt een keer per 4 jaar vanuit het RIVM
o Een overzichtsrapport
o Het idee is dat het de gezondheid in Nederland in kaart brengt
o Een overzicht van hoe het is gesteld met de gezondheid in Nederland
- Een aantal grote toekomstige opgaven….
o Deels keerzijde van ons succes
- Vergrijzing heeft grote impact
o Hoe krijgen we de vergrijzing onder controle
o Hoe houden we de kosten onder controle
- Meer gezondheid, maar ook meer ziekte
, - De druk op ons dagelijks leven neemt toe
o Studenten voelen steeds meer druk voor het eerst worden de studenten
genoemd in het rapport van de VTV
o Prestatiedruk
o Ook voor covid was dit dus al een probleem
- Leefstijl én leefomgeving hebben invloed op gezondheid
- Vaak opeenstapeling problematiek bij kwetsbare groepen
o Mensen met een slechtere financiële positie roken vaker en leven wat
ongezonder
o Wonen in een minde gezonde leefomgeving
o Veel problemen clusteren bij een bepaalde groep, vaak de mensen met een
lage SES
- Zorguitgaven blijven stijgen
o 2,9% per jaar
- Complexe opgaven vragen om integrale aanpak
o Alle domeinen moeten samenwerken om de gezondheid te bevorderen
- Problemen clusteren vaak rondom een bepaalde groep mensen
Impact van de vergrijzing
- Financiering is lastig
- Hoe gaat het met de
informele zorg
- Hoe zit het binnen de
krimpregio, is daar nog
genoeg personeel om voor de
ouderen te zorgen?
Prognose ziektelast 2040
- Psychische stoornissen bij jonge
mensen zijn toegenomen.
- Als je dementie eruit haalt zie je
dat de piek zich verplaatst.
VTV 2014 v 2018
- Roken is erg afgenomen
- Mensen zijn ongezonder gaan
eten
- Maar wel meer gaan bewegen
- De manier waarop je iets presenteert geeft een ander beeld van de gezondheid
Welke beïnvloedbare factoren bepalen gezondheid?
- Ongezond gedrag
- Sociale en fysieke omgeving
o Gezin, school, buurt
- Milieufactoren en arbeidsomstandigheden
o Ongeveer 8 % van ziektelast
- Boodschap:
, o Inrichting leefomgeving kan belangrijke bijdragen leveren aan gezond gedrag
en gezondheid
o Bijvoorbeeld veel fietspaden, gezond gedrag stimuleren
- Verdeling van de gezondheid valt op dat oost Groningen en Drenthe over het
algemeen minder gezond is.
o Dit komt doordat de jongere allemaal uit de omgeving weg gaan en de
ouderen dus over blijven. Ze komen ook niet meer terug.
o Werkgelegenheid speelt ook mee
Uitgavenbeheer en verdelingsvraagstukken
Kosten in de zorg
- Er zijn verschillende manieren en grafieken geprobeerd om te laten zien dat de
zorgkosten snel stijgen en ook harder dan andere uitgaven.
- Een heel groot deel van de groei van het collectieve inkomen moet naar de
gezondheidszorg.
o Het gevaar is dat vanaf 2030 alle groei van het collectieve inkomen naar de
gezondheidszorg gaat
o Een steeds groter deel van het BBP gaat naar de zorguitgaven
o Dit komt niet alleen door vergrijzing, er zijn ook andere factoren waardoor dit
heel erg stijgt. Bijvoorbeeld dure medicijnen
- Door middel van de definities van verschillende instanties, die hebben andere manier
van rekenen.
- Een groot deel van de groei van de collectieve inkomens (belasting, premies etc) gaat
naar de zorg
o Het gevaar is dat van elke euro die erbij komt het grootste deel daarvan naar
de zorg gaat
o Als de groei blijft doorzetten komt er in 2030 een situatie waarbij van elke
euro die erbij komt 100% naar de zorg gaat. Dit betekent dus dat andere
domeinen geen extra geld meer krijgen.
, Aandachtspunten van beleid
- De vraag is dus wat er de meeste aandacht moet krijgen van het beleid, wat is het
meest belangrijk om nu op te lossen.
- Thans: COVID
- Verlies van koploperpositie qua levensverwachting
- Ongezond gedrag
- Invloed van omgeving
- Verschillen tussen groepen
- Frequentie van ziekten, ziektelast en sterfte
- Vergrijzing
- Kosten beheersen
- Waar dient de overheid of samenleving in te investeren of te bezuinigen?
- Wat verdient prioriteit van de beleidsmaker?
- Wat dient hoog op de beleidsagenda te staan?
Wat is een rechtvaardige verdeling
Stone 2002 – Policy Paradox
- De kernvraag
o Wie krijgt wat, wanneer en hoe?
o Hoe wordt alles verdeeld
- Paradox:
o Gelijkheid kan in feite ongelijkheid betekenen, gelijke behandeling kan een
ongelijke behandeling vergen
o Als je gaat verdelen op basis van medische behoefte is dat oneerlijk voor
degene die weinig zorg nodig hebben en als je gaat verdelen op basis van wat
men kan betalen is het ook oneerlijk voor de mensen die minder verdienen
- Is gelijke behandeling wel eerlijk, iemand die zieker is krijgt in principe meer
gezondheidszorg maar dat is in principe ook weer oneerlijk.
- Concepts of equality – Stone
o Definities met daarbij de complicaties voor beleid
o Er zijn 3 dimensies van verdelen die allemaal andere problemen hebben en
een andere manier van verdelen.
Policy framing
- Tijdens debatten is het niet alleen over beleid maar ook discussies over het
paradigma en elkaar overtuigen van hoe jij de wereld ziet.
- Het is ook een symbolische strijd, hoe ziet het probleem er echt uit
- Het gaat niet alleen over effectiviteit van het beleid, er is een fundamentele
onenigheid over de denkkaders.
- Een andere manier om naar politieke controversie te kijken
Hoorcollege
HC1 - Verdelingsvraagstukken en
Gezondheidszorgbeleid – 19/02/21
Waar gaat het over
- Wie krijgt wat, en wanneer en hoe
- Hoe wordt het eerlijk verdeeld en
wat is eerlijk
- Wie heeft er recht op
Verdelingsvraagstukken en
gezondheidszorgbeleid
- Verdeling van determinanten
o Welke groepen hebben
meer blootstelling
- Verdeling van de gezondheid
- Verdeling van de gezondheidszorg
- Gezondheidszorgbeleid
o Preventie
o Zorg
o Wetgeving
o Ziektekostenverzekering
o Verdeling van de taken
Doet de overheid alles of moet dat anders
o Niet-zorg interventies
Keuzes om gezond leven aan te moedigen
Ongelijke verdeling van gezondheidszorg
Kernboodschappen VTV 2018 – Een gezond vooruitzicht
- Volksgezondheid toekomstrapport
o Verschijnt een keer per 4 jaar vanuit het RIVM
o Een overzichtsrapport
o Het idee is dat het de gezondheid in Nederland in kaart brengt
o Een overzicht van hoe het is gesteld met de gezondheid in Nederland
- Een aantal grote toekomstige opgaven….
o Deels keerzijde van ons succes
- Vergrijzing heeft grote impact
o Hoe krijgen we de vergrijzing onder controle
o Hoe houden we de kosten onder controle
- Meer gezondheid, maar ook meer ziekte
, - De druk op ons dagelijks leven neemt toe
o Studenten voelen steeds meer druk voor het eerst worden de studenten
genoemd in het rapport van de VTV
o Prestatiedruk
o Ook voor covid was dit dus al een probleem
- Leefstijl én leefomgeving hebben invloed op gezondheid
- Vaak opeenstapeling problematiek bij kwetsbare groepen
o Mensen met een slechtere financiële positie roken vaker en leven wat
ongezonder
o Wonen in een minde gezonde leefomgeving
o Veel problemen clusteren bij een bepaalde groep, vaak de mensen met een
lage SES
- Zorguitgaven blijven stijgen
o 2,9% per jaar
- Complexe opgaven vragen om integrale aanpak
o Alle domeinen moeten samenwerken om de gezondheid te bevorderen
- Problemen clusteren vaak rondom een bepaalde groep mensen
Impact van de vergrijzing
- Financiering is lastig
- Hoe gaat het met de
informele zorg
- Hoe zit het binnen de
krimpregio, is daar nog
genoeg personeel om voor de
ouderen te zorgen?
Prognose ziektelast 2040
- Psychische stoornissen bij jonge
mensen zijn toegenomen.
- Als je dementie eruit haalt zie je
dat de piek zich verplaatst.
VTV 2014 v 2018
- Roken is erg afgenomen
- Mensen zijn ongezonder gaan
eten
- Maar wel meer gaan bewegen
- De manier waarop je iets presenteert geeft een ander beeld van de gezondheid
Welke beïnvloedbare factoren bepalen gezondheid?
- Ongezond gedrag
- Sociale en fysieke omgeving
o Gezin, school, buurt
- Milieufactoren en arbeidsomstandigheden
o Ongeveer 8 % van ziektelast
- Boodschap:
, o Inrichting leefomgeving kan belangrijke bijdragen leveren aan gezond gedrag
en gezondheid
o Bijvoorbeeld veel fietspaden, gezond gedrag stimuleren
- Verdeling van de gezondheid valt op dat oost Groningen en Drenthe over het
algemeen minder gezond is.
o Dit komt doordat de jongere allemaal uit de omgeving weg gaan en de
ouderen dus over blijven. Ze komen ook niet meer terug.
o Werkgelegenheid speelt ook mee
Uitgavenbeheer en verdelingsvraagstukken
Kosten in de zorg
- Er zijn verschillende manieren en grafieken geprobeerd om te laten zien dat de
zorgkosten snel stijgen en ook harder dan andere uitgaven.
- Een heel groot deel van de groei van het collectieve inkomen moet naar de
gezondheidszorg.
o Het gevaar is dat vanaf 2030 alle groei van het collectieve inkomen naar de
gezondheidszorg gaat
o Een steeds groter deel van het BBP gaat naar de zorguitgaven
o Dit komt niet alleen door vergrijzing, er zijn ook andere factoren waardoor dit
heel erg stijgt. Bijvoorbeeld dure medicijnen
- Door middel van de definities van verschillende instanties, die hebben andere manier
van rekenen.
- Een groot deel van de groei van de collectieve inkomens (belasting, premies etc) gaat
naar de zorg
o Het gevaar is dat van elke euro die erbij komt het grootste deel daarvan naar
de zorg gaat
o Als de groei blijft doorzetten komt er in 2030 een situatie waarbij van elke
euro die erbij komt 100% naar de zorg gaat. Dit betekent dus dat andere
domeinen geen extra geld meer krijgen.
, Aandachtspunten van beleid
- De vraag is dus wat er de meeste aandacht moet krijgen van het beleid, wat is het
meest belangrijk om nu op te lossen.
- Thans: COVID
- Verlies van koploperpositie qua levensverwachting
- Ongezond gedrag
- Invloed van omgeving
- Verschillen tussen groepen
- Frequentie van ziekten, ziektelast en sterfte
- Vergrijzing
- Kosten beheersen
- Waar dient de overheid of samenleving in te investeren of te bezuinigen?
- Wat verdient prioriteit van de beleidsmaker?
- Wat dient hoog op de beleidsagenda te staan?
Wat is een rechtvaardige verdeling
Stone 2002 – Policy Paradox
- De kernvraag
o Wie krijgt wat, wanneer en hoe?
o Hoe wordt alles verdeeld
- Paradox:
o Gelijkheid kan in feite ongelijkheid betekenen, gelijke behandeling kan een
ongelijke behandeling vergen
o Als je gaat verdelen op basis van medische behoefte is dat oneerlijk voor
degene die weinig zorg nodig hebben en als je gaat verdelen op basis van wat
men kan betalen is het ook oneerlijk voor de mensen die minder verdienen
- Is gelijke behandeling wel eerlijk, iemand die zieker is krijgt in principe meer
gezondheidszorg maar dat is in principe ook weer oneerlijk.
- Concepts of equality – Stone
o Definities met daarbij de complicaties voor beleid
o Er zijn 3 dimensies van verdelen die allemaal andere problemen hebben en
een andere manier van verdelen.
Policy framing
- Tijdens debatten is het niet alleen over beleid maar ook discussies over het
paradigma en elkaar overtuigen van hoe jij de wereld ziet.
- Het is ook een symbolische strijd, hoe ziet het probleem er echt uit
- Het gaat niet alleen over effectiviteit van het beleid, er is een fundamentele
onenigheid over de denkkaders.
- Een andere manier om naar politieke controversie te kijken
