Samenvatting Frans literatuurgeschiedenis
Le Siècle des lumières
- Verlichting: vanaf 1715 is het doel v.d. mens het bevrijden uit de onwetendheid.
Literatuur staat i.h. teken van kennis en opvoeding en wordt als manier gezien om de
lezer kennis bij te brengen.
- Encyclopédie v. Diderot
- Roman épistolaire (briefroman) v. Montesqieu
- Conte philosophique (filosofische vertelling i.d. vorm van een sprookjesachtig
verhaal d.m.v. verlichte ideeën te uiten over religie, monarchie en slavernij) v.
Voltaire
- Bon Sauvage (mens v. oorsprong goed, de beschaving maakt hem slecht) v.
Rousseau
- Filosofen en schrijvers streven naar vrijheid v meningsuiting, tolerantie en gelijkheid,
waarbij het vertrouwen v.h. menselijk verstand een prominente rol speelt. Door
censuur publiceren brengen schrijvers hun boeken anoniem of onder een
pseudoniem i.h. buitenland uit.
- Na grote sociale ongelijkheid en misoogsten (hongersnood) start in 1789 de Franse
revolutie met als doel vrijheid, gelijkheid en broederschap (liberté, egalité,
fraternité).
Le Romantisme
- Romantiek zet zich af tegen strenge regels v.h. Classicisme en gelooft niet meer in het
menselijk verstand. Vanaf nu zijn gevoel en verbeelding belangrijk i.d. literatuur.
- Na de val v. Napoléon Bonaparte betreurt t volk dat de idealen v.d. revolutie niet zijn
gerealiseerd. Onvrede zorgt voor chaos en opstanden, wederom tevergeefs.
- Industriële revolutie maakt Frankrijk industriële samenleving. Er ontstaat een
arbeidersklasse die leven onder slechte omstandigheden.
- Onvrede i.d. mal du siècle resulteert in nieuwe stromingen binnen de literatuur:
- La Poésie lyrique waar onmogelijke en tragische liefde en prominent thema is. De
ik-persoon uit heftige emoties waarbij vaak metaforen uit de natuur worden
gebruikt. Alphonse de Lamartine
- Le roman social waarin de problemen van het gewone volk centraal staan. Ellende
wordt overdreven om medelijden van de lezer op te wekken die hopelijk resulteert in
verandering i.d. maatschappij. Victor Hugo, voorstander democratie en sociale
hervormingen ‘Les Miserables’
- Spleen waarin schrijvers en dichters het hier en nu willen ontvluchten. Escapistisch
verlangen naar het verleden, natuur of buitenland. Contrast tussen grauwe
werkelijkheid en gedroomde ideaal. Charles Baudelaire ‘L’invitation au voyage’
Le Réalisme et Naturalisme
- 19e eeuw vooral politieke en sociale onrust. Er heerst veel armoede en onvrede.
- Burgeoise (middenklasse) krijgt meer macht ten koste v.d. adel. Veel realistische en
naturalistische schrijvers sympathiseren socialistische ideeën over een klasseloze
samenleving, ze willen laten zien hoe onrechtvaardig de samenleving is. Breuk met
romantiek, waar verhalen op subjectieve wijze werden geschreven.
- Réalisme maakt vaak gebruik van een auctoriële, alwetende verteller, een ik-verteller
(goed voor identificatie), en een personaal perspectief (onzichtbare verteller die níet
, alwetend is. Stendhal gebruikt de roman als spiegel v.d. werkelijkheid en een
instrument om herkenbare personages psychologisch te analyseren. Belangrijk
thema is individuele zoektocht naar geluk en de liefde.
- Gustave Flaubert schreef de overspelroman Madame Bovary, wat gaat over een
vrouw op t platteland die droomt v een bruisend leven in Parijs. Tevergeefs zoekt ze
haar geluk in onmogelijke liefdes, raakt blut en pleegt zelfmoord. Flaubert makt
gebruik v.d. vrije indirecte rede (3e persoon).
- Naturalisme is een verhevigde vorm v.h. réalisme. Émile Zola plaatst personages in
een bepaalde situatie en laat de omstandigheden bepalen wat er gebeurt. Zijn
mensen verantwoordelijk voor hun daden? Zijn genen bepalend, of de omgeving?
Nature vs. Nurture Determinisme.
- Les frères Goncourt proberen het dubbelleven van hun overleden dienstmeisje te
begrijpen door de geschiedenis v.d. vrouw te onderzoeken.
Du Symbolisme au Modernisme
- La belle époque (1875-1914) wordt het mooie tijdperk genoemd vanwege de
opbloeiende industrie, cultuur en techniek. Er vinden wereldtentoonstellingen plaats
in Parijs. De Eerste wereldoorlog (1914-1918) maakte een eind a.h. optimisme. Door
moderne wapens vallen er miljoenen slachtoffers.
- Door de verschrikkingen v.d. Eerste w.o. zien men dat vooruitgang i.d. technologie
ook verwoestend kan zijn. Lijden, rouw en dood zijn terugkerende thema’s i.d. kunst,
maar vooral de jonge generatie wil ook vergeten en stort zich i.h. uitgaansleven. Na
de beurskrach (1929) groeiende dreiging Nazisme en Fascisme.
- Filosofen als Nietsche en Freud wijzen erop dat de mens geen rationeel wezen is en
dat duistere instincten naar boven komen in crisissituaties. Traditionele zekerheden
worden ter discussie gesteld door kunstenaars die laten zien dat er geen objectieve
kennis/absolute waarheid bestaat. Minder mensen willen zich onderwerpen aan een
hogere macht, Christendom wordt minder belangrijk.
- Symbolisme alledaagse werkelijkheid wordt niet gezien als interessant onderwerp, ze
willen het onzegbare uitdrukken d.m.v. metaforen.
- Vers libre is een dichtvorm zonder regelmatige rijm/metrum. Dichters voelen zich
onbegrepen voelen door het publiek en noemen zich poètes maudits (vervloekte
dichters), waarvan Charles Baudelaire met zijn wilde levensstijl voorbeeld is. Paul
Verlaine gebruikt een muzikaal karakter en metaforen ‘Il pleure dans mon coeur’ om
een gevoel uit te beelden.
poète maudit.
- Dada zet zich af tegen de burgerlijke maatschappij die schuldig is a.d. verschrikkingen
v.d. tweede w.o. ‘Wat is eigenlijk kunst?’. Tristan Tzara richt t tijdschrift Dada op.
- Surréalisme ontstaat uit Dada en de ideeën v. André Breton. Onderbewuste
verlangens en irrationele impulsen zijn belangrijke factoren i.d. werkwijze.
- Écriture automatique is een manier om onderbewuste gevoelens te uiten door op te
schrijven wat er spontaan in je op komt. Salvador Dalí surrealistische schilder.
- Le Modernisme draait om het weergeven van de subjectieve beleving v. een ik-figuur,
waarvoor de innerlijke monoloog ontwikkeld wordt. Verteller volgt de
gedachtestroom v.d. hoofdpersoon.
-Guillaume Apollinaire bedenkt term surréalisme. Oorlog en liefde zijn belangrijkste
Le Siècle des lumières
- Verlichting: vanaf 1715 is het doel v.d. mens het bevrijden uit de onwetendheid.
Literatuur staat i.h. teken van kennis en opvoeding en wordt als manier gezien om de
lezer kennis bij te brengen.
- Encyclopédie v. Diderot
- Roman épistolaire (briefroman) v. Montesqieu
- Conte philosophique (filosofische vertelling i.d. vorm van een sprookjesachtig
verhaal d.m.v. verlichte ideeën te uiten over religie, monarchie en slavernij) v.
Voltaire
- Bon Sauvage (mens v. oorsprong goed, de beschaving maakt hem slecht) v.
Rousseau
- Filosofen en schrijvers streven naar vrijheid v meningsuiting, tolerantie en gelijkheid,
waarbij het vertrouwen v.h. menselijk verstand een prominente rol speelt. Door
censuur publiceren brengen schrijvers hun boeken anoniem of onder een
pseudoniem i.h. buitenland uit.
- Na grote sociale ongelijkheid en misoogsten (hongersnood) start in 1789 de Franse
revolutie met als doel vrijheid, gelijkheid en broederschap (liberté, egalité,
fraternité).
Le Romantisme
- Romantiek zet zich af tegen strenge regels v.h. Classicisme en gelooft niet meer in het
menselijk verstand. Vanaf nu zijn gevoel en verbeelding belangrijk i.d. literatuur.
- Na de val v. Napoléon Bonaparte betreurt t volk dat de idealen v.d. revolutie niet zijn
gerealiseerd. Onvrede zorgt voor chaos en opstanden, wederom tevergeefs.
- Industriële revolutie maakt Frankrijk industriële samenleving. Er ontstaat een
arbeidersklasse die leven onder slechte omstandigheden.
- Onvrede i.d. mal du siècle resulteert in nieuwe stromingen binnen de literatuur:
- La Poésie lyrique waar onmogelijke en tragische liefde en prominent thema is. De
ik-persoon uit heftige emoties waarbij vaak metaforen uit de natuur worden
gebruikt. Alphonse de Lamartine
- Le roman social waarin de problemen van het gewone volk centraal staan. Ellende
wordt overdreven om medelijden van de lezer op te wekken die hopelijk resulteert in
verandering i.d. maatschappij. Victor Hugo, voorstander democratie en sociale
hervormingen ‘Les Miserables’
- Spleen waarin schrijvers en dichters het hier en nu willen ontvluchten. Escapistisch
verlangen naar het verleden, natuur of buitenland. Contrast tussen grauwe
werkelijkheid en gedroomde ideaal. Charles Baudelaire ‘L’invitation au voyage’
Le Réalisme et Naturalisme
- 19e eeuw vooral politieke en sociale onrust. Er heerst veel armoede en onvrede.
- Burgeoise (middenklasse) krijgt meer macht ten koste v.d. adel. Veel realistische en
naturalistische schrijvers sympathiseren socialistische ideeën over een klasseloze
samenleving, ze willen laten zien hoe onrechtvaardig de samenleving is. Breuk met
romantiek, waar verhalen op subjectieve wijze werden geschreven.
- Réalisme maakt vaak gebruik van een auctoriële, alwetende verteller, een ik-verteller
(goed voor identificatie), en een personaal perspectief (onzichtbare verteller die níet
, alwetend is. Stendhal gebruikt de roman als spiegel v.d. werkelijkheid en een
instrument om herkenbare personages psychologisch te analyseren. Belangrijk
thema is individuele zoektocht naar geluk en de liefde.
- Gustave Flaubert schreef de overspelroman Madame Bovary, wat gaat over een
vrouw op t platteland die droomt v een bruisend leven in Parijs. Tevergeefs zoekt ze
haar geluk in onmogelijke liefdes, raakt blut en pleegt zelfmoord. Flaubert makt
gebruik v.d. vrije indirecte rede (3e persoon).
- Naturalisme is een verhevigde vorm v.h. réalisme. Émile Zola plaatst personages in
een bepaalde situatie en laat de omstandigheden bepalen wat er gebeurt. Zijn
mensen verantwoordelijk voor hun daden? Zijn genen bepalend, of de omgeving?
Nature vs. Nurture Determinisme.
- Les frères Goncourt proberen het dubbelleven van hun overleden dienstmeisje te
begrijpen door de geschiedenis v.d. vrouw te onderzoeken.
Du Symbolisme au Modernisme
- La belle époque (1875-1914) wordt het mooie tijdperk genoemd vanwege de
opbloeiende industrie, cultuur en techniek. Er vinden wereldtentoonstellingen plaats
in Parijs. De Eerste wereldoorlog (1914-1918) maakte een eind a.h. optimisme. Door
moderne wapens vallen er miljoenen slachtoffers.
- Door de verschrikkingen v.d. Eerste w.o. zien men dat vooruitgang i.d. technologie
ook verwoestend kan zijn. Lijden, rouw en dood zijn terugkerende thema’s i.d. kunst,
maar vooral de jonge generatie wil ook vergeten en stort zich i.h. uitgaansleven. Na
de beurskrach (1929) groeiende dreiging Nazisme en Fascisme.
- Filosofen als Nietsche en Freud wijzen erop dat de mens geen rationeel wezen is en
dat duistere instincten naar boven komen in crisissituaties. Traditionele zekerheden
worden ter discussie gesteld door kunstenaars die laten zien dat er geen objectieve
kennis/absolute waarheid bestaat. Minder mensen willen zich onderwerpen aan een
hogere macht, Christendom wordt minder belangrijk.
- Symbolisme alledaagse werkelijkheid wordt niet gezien als interessant onderwerp, ze
willen het onzegbare uitdrukken d.m.v. metaforen.
- Vers libre is een dichtvorm zonder regelmatige rijm/metrum. Dichters voelen zich
onbegrepen voelen door het publiek en noemen zich poètes maudits (vervloekte
dichters), waarvan Charles Baudelaire met zijn wilde levensstijl voorbeeld is. Paul
Verlaine gebruikt een muzikaal karakter en metaforen ‘Il pleure dans mon coeur’ om
een gevoel uit te beelden.
poète maudit.
- Dada zet zich af tegen de burgerlijke maatschappij die schuldig is a.d. verschrikkingen
v.d. tweede w.o. ‘Wat is eigenlijk kunst?’. Tristan Tzara richt t tijdschrift Dada op.
- Surréalisme ontstaat uit Dada en de ideeën v. André Breton. Onderbewuste
verlangens en irrationele impulsen zijn belangrijke factoren i.d. werkwijze.
- Écriture automatique is een manier om onderbewuste gevoelens te uiten door op te
schrijven wat er spontaan in je op komt. Salvador Dalí surrealistische schilder.
- Le Modernisme draait om het weergeven van de subjectieve beleving v. een ik-figuur,
waarvoor de innerlijke monoloog ontwikkeld wordt. Verteller volgt de
gedachtestroom v.d. hoofdpersoon.
-Guillaume Apollinaire bedenkt term surréalisme. Oorlog en liefde zijn belangrijkste
