HBO-Verpleegkunde
Anatomie, fysiologie, pathologie
Periode 1.1
Weefsels en topografie
Epitheelweefsel
- Dekweefsel
- Bestaat uit cellen die een aaneengesloten laag vormen zonder celtussenstof
- Overal in het lichaam begrenzende deklaag
- Niet doorbloed weefsel, de voeding wordt verzorgd vanuit het aangrenzende wel
doorbloede bindweefsel
- Aan de ene kant zit het weefsel aan de omgeving (huis, binnenkant holle organen)
aan de andere kant aan het basaalmembraan
- Slijt snel af en word continu vervangen
Basaalmembraan verbindt het epitheelweefsel met het onderliggende weefsel (meestal
bindweefsel)
Functies epitheelweefsel
- Bescherming
- Transportfunctie stoffen vanuit omgeving binnen de organen komen
(voedingsstoffen die vanuit de darmholte in het bloed worden opgenomen)
- Secretie afscheiding, meestal slijm en waterig vocht (klierepitheel)
Klierepitheel epitheelcellen die ontwikkelen tot kliercellen en dus alleen een secretie
functie hebben
- Hebben de grootste productiecapaciteit van de epitheel soorten
- De klieren liggen in diepere goed doorbloede weefsels
- Aangestuurd door zenuwen en hormonen
- Exocriene en endocriene klieren
Exocriene klieren hebben een afvoerbuis en geven hun product af aan het externe milieu
(externe secretie) zweetklieren, borstklieren, speekselklieren, talgklieren
Endocriene klieren geven hun product rechtstreeks aan het bloed af (interne secretie)
ALTIJD hormoonklieren
Steunweefsel
Steunweefsel is een verzamelnaam voor weefsels die een verbindende, steunende of
verzorgende functie hebben.
- Bindweefsel
- Kraakbeenweefsel
- Botweefsel
- Vloeibaar steunweefsel
De tussencelstof van steunweefsel is matrix de matrix kan vloeibaar zijn (bloed), maar ook
compact (bot)
,Bindweefsel
- Bestaat uit losliggende cellen
- Omgeven met bindweefselmatrix
- In de matrix zitten verschillende typen eiwitvezels
Celtypen in bindweefsel
- Fibroblasten onderhoud en aanmaak matrix
- Macrofagen met behulp van fagocyten ruimen ze dode cellen etc. op
- Vetcellen (adipocyten) vetdruppels opslaan
- Mestcellen (mastocyten) afweer van het lichaam
3 typen eiwitvezels
- Collagene vezels (collageen) sterk, bepalen vaak de vorm
- Elastische vezels (elastine) rekbaar
- Reticulaire vezels (collageen) dun, kort, organen
Soort bindweefsel
- Straf bindweefsel (ligamenten, opvangen sturen en trekkrachten)
- Elastisch bindweefsel (wand slagaders en longen)
- Losmazig bindweefsel (opvulling, tussen de ingewanden)
- Vetweefsel (warmte-isolerende functie, onderhuids bindweefsel)
- Reticulair bindweefsel (lymfeorganen)
Kraakbeenweefsel
- Matrix bestaat uit kraakbeencellen en collagene vezels
- Kraakbeenweefsel is niet doorbloed
- Voordeel krachten opvangen zonder bloedingen
- Nadeel langzaam herstel en onderhoud
3 typen kraakbeenweefsel
- Hyalien kraakbeen stevig, maar bewegelijk (ribben, borstbeen)
- Elastisch kraakbeen grote vervormbaarheid (neus, oren)
- Vezelig kraakbeen stevig, bot-botverbinding (tussenwervelschijven)
Botweefsel
- De matrix is opgebouwd uit kalkzouten en collagene vezels
- Kalkzouten veroorzaken de harde structuur
- Geen diffusie mogelijk
Osteon botbuis, bestaat uit 8-15 concentrische lamellen rondom een centraal gelegen
kanaal, het haverskanaal. Het haverskanaal bestaat uit bloed- en lymfevaten.
Perios beenvlies, een dunne laag goed doorbloed weefsel
,2 typen botweefsel
- Substantia compacta hard botweefsel (botten)
- Substantia spongiosa sponzig botweefsel (wel osteonen maar zonder
haverskanaal, rode beenmerg)
Vloeibaar steunweefsel
- Bloed- en lymfevaten
- Niet omdat ze steun geven, maar vanwege de vergelijkbare opbouw
- Transportfunctie
- Matrix van bloed is plasma
- Matrix van lymfe is voornamelijk water en opgeloste afvalstoffen
Plasma
- 90% water
- Erytrocyten rode bloedcellen
- Leukocyten witte bloedcellen
- Trombocyten bloedplaatjes
Interstitiële vloeistof weefselvocht, vormt de extracellulaire omgeving van de
weefselcellen. Lymfe ontstaat, doordat deze vloeistof in de lymfevaten wordt opgevangen.
Spierweefsel
- Lange prikkelbare cellen die contractie kunnen maken
- Het cytoplasma bestaat uit parallel liggende myofibrillen
Myofibrillen eiwitketens die uit actinefillamenten en myosinefillamenten bestaan.
Wanneer een zenuwcel geprikkeld wordt, schuiven e actine- en myosinefilamenten in elkaar.
3 typen spierweefsel
- Dwarsgestreept spierweefsel
- Glad spierweefsel
- Hartspierweefsel
Dwarsgestreept spierweefsel
- Zijn heel lang en worden daarom spiervezels genoemd
- Meerdere kernen, door samensmelting van meerdere kernen (syncytium)
- Reageert snel met contracties
- Snel vermoeid door hoge stofwisseling
- D.m.v. pezen verbonden met het skelet
- Aansturing door animale zenuwstelsel
- Ookwel willekeurige spieren
Glad spierweefsel
- Dicht tegen elkaar liggende cellen, spoelvormige spiercellen, met een centraal
gelegen kern
- De myofibrillen liggen niet parallel en daarom is er onder de microscoop geen
dwarsstreping
, - Trekken langzaam samen
- Zijn vrijwel onvermoeibaar
- In de wand van inwendige organen maag, darm en bloedvaten etc.
- Aansturing door vegatieve zenuwstelsel
- Onwillekeurige spieren
Hart spierweefsel
- Alleen in het hart
- Onder de microscoop ook dwarsgestreept
- Hartspiercellen die langwerpig en vertakt zijn en d.m.v. schijfvormige verbindingen
(intracalaire schijven) aan elkaar vastzitten
- Kunnen snel reageren en contractie maken
- Door de regelmatige afwisseling tussen activiteit en rust in staat om heel je leven te
kloppen
- Snel vermoeid
- Werkt autonoom
- Vegatieve zenuwstelsel
Zenuwweefsel
- Heel prikkelbaar voor impulsen en stuurt deze signalen door naar andere delen van
het lichaam
- Ongeveer 98% van het zenuwweefsel bevindt zich in het CZS
- Het overige zenuwweefsel bevindt zich inde zenuwen
- Alle zenuwen samen vormen het PZS
- Erg actief en heeft veel behoefte aan zuurstof en glucose, een uitgebreid netwerk van
bloedvaten zorgt hiervoor
- Bestaat uit neuronen en neuroglia 1:1
Neuron bestaat uit een groot cellichaam met meerdere tot zeer veel dendrieten en 1
axon
Lumen binnenkant van een hol orgaan of van een vat
Neuroglia cellen in CZS
- Astrocyten
- Oligodendrocyten
- Microglyocyten
- Ependymcellen
Neuroglia cellen in PZS
- Schwanncellen
Anatomische houding
- Rechtop
- Hoofd rechtop
Anatomie, fysiologie, pathologie
Periode 1.1
Weefsels en topografie
Epitheelweefsel
- Dekweefsel
- Bestaat uit cellen die een aaneengesloten laag vormen zonder celtussenstof
- Overal in het lichaam begrenzende deklaag
- Niet doorbloed weefsel, de voeding wordt verzorgd vanuit het aangrenzende wel
doorbloede bindweefsel
- Aan de ene kant zit het weefsel aan de omgeving (huis, binnenkant holle organen)
aan de andere kant aan het basaalmembraan
- Slijt snel af en word continu vervangen
Basaalmembraan verbindt het epitheelweefsel met het onderliggende weefsel (meestal
bindweefsel)
Functies epitheelweefsel
- Bescherming
- Transportfunctie stoffen vanuit omgeving binnen de organen komen
(voedingsstoffen die vanuit de darmholte in het bloed worden opgenomen)
- Secretie afscheiding, meestal slijm en waterig vocht (klierepitheel)
Klierepitheel epitheelcellen die ontwikkelen tot kliercellen en dus alleen een secretie
functie hebben
- Hebben de grootste productiecapaciteit van de epitheel soorten
- De klieren liggen in diepere goed doorbloede weefsels
- Aangestuurd door zenuwen en hormonen
- Exocriene en endocriene klieren
Exocriene klieren hebben een afvoerbuis en geven hun product af aan het externe milieu
(externe secretie) zweetklieren, borstklieren, speekselklieren, talgklieren
Endocriene klieren geven hun product rechtstreeks aan het bloed af (interne secretie)
ALTIJD hormoonklieren
Steunweefsel
Steunweefsel is een verzamelnaam voor weefsels die een verbindende, steunende of
verzorgende functie hebben.
- Bindweefsel
- Kraakbeenweefsel
- Botweefsel
- Vloeibaar steunweefsel
De tussencelstof van steunweefsel is matrix de matrix kan vloeibaar zijn (bloed), maar ook
compact (bot)
,Bindweefsel
- Bestaat uit losliggende cellen
- Omgeven met bindweefselmatrix
- In de matrix zitten verschillende typen eiwitvezels
Celtypen in bindweefsel
- Fibroblasten onderhoud en aanmaak matrix
- Macrofagen met behulp van fagocyten ruimen ze dode cellen etc. op
- Vetcellen (adipocyten) vetdruppels opslaan
- Mestcellen (mastocyten) afweer van het lichaam
3 typen eiwitvezels
- Collagene vezels (collageen) sterk, bepalen vaak de vorm
- Elastische vezels (elastine) rekbaar
- Reticulaire vezels (collageen) dun, kort, organen
Soort bindweefsel
- Straf bindweefsel (ligamenten, opvangen sturen en trekkrachten)
- Elastisch bindweefsel (wand slagaders en longen)
- Losmazig bindweefsel (opvulling, tussen de ingewanden)
- Vetweefsel (warmte-isolerende functie, onderhuids bindweefsel)
- Reticulair bindweefsel (lymfeorganen)
Kraakbeenweefsel
- Matrix bestaat uit kraakbeencellen en collagene vezels
- Kraakbeenweefsel is niet doorbloed
- Voordeel krachten opvangen zonder bloedingen
- Nadeel langzaam herstel en onderhoud
3 typen kraakbeenweefsel
- Hyalien kraakbeen stevig, maar bewegelijk (ribben, borstbeen)
- Elastisch kraakbeen grote vervormbaarheid (neus, oren)
- Vezelig kraakbeen stevig, bot-botverbinding (tussenwervelschijven)
Botweefsel
- De matrix is opgebouwd uit kalkzouten en collagene vezels
- Kalkzouten veroorzaken de harde structuur
- Geen diffusie mogelijk
Osteon botbuis, bestaat uit 8-15 concentrische lamellen rondom een centraal gelegen
kanaal, het haverskanaal. Het haverskanaal bestaat uit bloed- en lymfevaten.
Perios beenvlies, een dunne laag goed doorbloed weefsel
,2 typen botweefsel
- Substantia compacta hard botweefsel (botten)
- Substantia spongiosa sponzig botweefsel (wel osteonen maar zonder
haverskanaal, rode beenmerg)
Vloeibaar steunweefsel
- Bloed- en lymfevaten
- Niet omdat ze steun geven, maar vanwege de vergelijkbare opbouw
- Transportfunctie
- Matrix van bloed is plasma
- Matrix van lymfe is voornamelijk water en opgeloste afvalstoffen
Plasma
- 90% water
- Erytrocyten rode bloedcellen
- Leukocyten witte bloedcellen
- Trombocyten bloedplaatjes
Interstitiële vloeistof weefselvocht, vormt de extracellulaire omgeving van de
weefselcellen. Lymfe ontstaat, doordat deze vloeistof in de lymfevaten wordt opgevangen.
Spierweefsel
- Lange prikkelbare cellen die contractie kunnen maken
- Het cytoplasma bestaat uit parallel liggende myofibrillen
Myofibrillen eiwitketens die uit actinefillamenten en myosinefillamenten bestaan.
Wanneer een zenuwcel geprikkeld wordt, schuiven e actine- en myosinefilamenten in elkaar.
3 typen spierweefsel
- Dwarsgestreept spierweefsel
- Glad spierweefsel
- Hartspierweefsel
Dwarsgestreept spierweefsel
- Zijn heel lang en worden daarom spiervezels genoemd
- Meerdere kernen, door samensmelting van meerdere kernen (syncytium)
- Reageert snel met contracties
- Snel vermoeid door hoge stofwisseling
- D.m.v. pezen verbonden met het skelet
- Aansturing door animale zenuwstelsel
- Ookwel willekeurige spieren
Glad spierweefsel
- Dicht tegen elkaar liggende cellen, spoelvormige spiercellen, met een centraal
gelegen kern
- De myofibrillen liggen niet parallel en daarom is er onder de microscoop geen
dwarsstreping
, - Trekken langzaam samen
- Zijn vrijwel onvermoeibaar
- In de wand van inwendige organen maag, darm en bloedvaten etc.
- Aansturing door vegatieve zenuwstelsel
- Onwillekeurige spieren
Hart spierweefsel
- Alleen in het hart
- Onder de microscoop ook dwarsgestreept
- Hartspiercellen die langwerpig en vertakt zijn en d.m.v. schijfvormige verbindingen
(intracalaire schijven) aan elkaar vastzitten
- Kunnen snel reageren en contractie maken
- Door de regelmatige afwisseling tussen activiteit en rust in staat om heel je leven te
kloppen
- Snel vermoeid
- Werkt autonoom
- Vegatieve zenuwstelsel
Zenuwweefsel
- Heel prikkelbaar voor impulsen en stuurt deze signalen door naar andere delen van
het lichaam
- Ongeveer 98% van het zenuwweefsel bevindt zich in het CZS
- Het overige zenuwweefsel bevindt zich inde zenuwen
- Alle zenuwen samen vormen het PZS
- Erg actief en heeft veel behoefte aan zuurstof en glucose, een uitgebreid netwerk van
bloedvaten zorgt hiervoor
- Bestaat uit neuronen en neuroglia 1:1
Neuron bestaat uit een groot cellichaam met meerdere tot zeer veel dendrieten en 1
axon
Lumen binnenkant van een hol orgaan of van een vat
Neuroglia cellen in CZS
- Astrocyten
- Oligodendrocyten
- Microglyocyten
- Ependymcellen
Neuroglia cellen in PZS
- Schwanncellen
Anatomische houding
- Rechtop
- Hoofd rechtop
