Kennisclip sociologie 1
Definitie sociologie: ‘’Leer van de menselijke samenleving.’’
Bestuderen van het gedrag van mensen in hun sociale omgeving.
Het richt zich daarbij op het beschrijven van sociale relaties tussen mensen, de inrichting van de
samenleving en de veranderingen en de problemen die mensen tegenkomen.
Waarom gedragen mensen zich zoals ze zich gedragen? En welke maatschappelijke factoren
beïnvloeden het gedrag?
Gedrag wordt beïnvloed door sociale klasse, cultuur, vooroordelen, stereotypen, sociale controle,
macht, groeperingen en sociale ongelijkheid.
Sociologie geeft antwoord op de vraag: waarom gedragen mensen zich zoals ze zich gedragen?
Fundamentele discussie
2 stromingen in het beantwoorden van de vraag: Waarom gedragen mensen zich zoals ze zich
gedragen?
- Max Weber (idealist)
Het denken/de ideeën maken de maatschappij. > de verzameling van alle ideeën van
individuen maakt hoe de maatschappij eruitziet. Iedereen heeft individuele verantwoording
voor zijn daden.
= liberalisme (‘rechts)
- Karl Marx (materialist)
De maatschappij maakt het denken/de ideeën. Je moet rekening houden met de
omstandigheden met een persoon. De overheid moet zich inzetten voor gelijke kansen van
mensen.
= socialisme (‘links’)
Kenmerken van de sociale wetenschap
- Empirische wetenschap > het bekijkt de realiteit van alledag, precies zoals het zich voordoet.
- Waardenvrije wetenschap > Het geeft geen oordeel over dat wat het ziet. Het zegt niet of
iets goed of fout is, het beschrijft het alleen.
- Kritische wetenschap > het gaat vanzelfsprekendheden steeds onderzoeken en daardoor
discussies stellen.
Enkele sociologische vraagstukken
- Waarom zijn er verschillen in onderwijskansen tussen allochtone en autochtone kinderen?
- Waarom zijn er nog steeds weinig vrouwen in leidinggevende functies?
- Waarom is er meer obesitas bij mensen uit lagere milieus?
Verschil met (sociale) psychologie
Sociologie beschrijft de fenomenen binnen een groep, en de psychologie kijkt echt naar het individu.
Psychologie kijkt naar het effect van het fenomeen op een persoon.
,Sociologie en ergotherapie
Individu is niet alleen een psyche + lichaam
Maatschappijgericht zorg verlenen doe je door rekening te houden met referentiekaders.
Referentiekader is de bril waardoor je kijkt opgebouwd uit kennis, waarden en oordelen. Een
referentiekader zijn de kennis en de verklaringen van de oordelen over de sociale werkelijkheid.
Maatschappelijke invloeden bepalen of iemand last heeft van zijn ziekte en hoe iemand denkt over
zijn ziekte en gezondheid en dus ook maakt wat passende interventies gaan zijn voor jou als
ergotherapeut.
Referentiekader > wat weet je erover, welke verklaringen heb je ervoor en hoe oordeel je erover?
Zie je ziekte als straf van god, zie je ziek zijn als je eigen verantwoordelijkheid enz. > dit oordeel maak
je op basis van je referentiekader.
Sociaal bewustzijn als ergotherapeut
Wat is jouw referentiekader?
= Sociaal bewustzijn > je hebt inzicht in jouw sociaal bepaalde manier van denken.
Kijk je vanuit wat je belangrijk vindt, wat je van huis uit hebt meegekregen, dat noem je
cultuursensitief. Het is belangrijk dat je je hier bewust van bent (sociaal bewustzijn)
Als je dit hebt moet je dit met de client bespreken. Dit maakt dat je geen aannames doet en geen
kokervisie hebt.
Heeft invloed op hoe jij naar je client kijkt.
PEOP
Objectief invullen, i.p.v. door je eigen referentiebepalen iets invullen omdat jij denkt dat het
belangrijk is.
Sociaal bewustzijn van je client
Selectieve waarneming > voorbeeld: zie je een jonge vrouw, oude vrouw of allebei op een plaatje.
Sociaal bewust zijn van je client kan een concrete interventie van jou als ergotherapeut zijn. Het is
niet altijd makkelijk om een client iets te laten zien waar ze zich in eerste instantie niet bewust van
zijn. Dit kan leiden tot weerstand. Het is vaak moeilijk dat iemand anders je laat inzien dat de sociale
werkelijkheid anders is dan jij had gedacht.
Dit kan belangrijk zijn als iemand de verantwoordelijkheid voor ziekte en beterschap niet goed inziet.
Van ‘vanzelfsprekend’ naar zien wat hij zelf zo moeilijk kunnen of willen zien?
Samenvatting belang van sociologie
- Inzicht in sociaal functioneren van onze samenleving
Inzicht in de maatschappelijke factoren die het gedrag van jouw cliënten beïnvloeden.
Sociale bewustwording/inzicht in de factoren die jouw eigen gedrag beïnvloeden
- Meer kennis van actuele vraagstukken
Een groep is een verzameling mensen
- Regelmatig, veelvuldig en intensief contact
, - Relatie is tamelijk duurzaam
- Nemen duidelijke posities in t.o.v. elkaar, vrienden/familie/collega’s
- Gedeelde waarden en normen (dit betekent niet dat ze het altijd met elkaar eens zijn)
- Gedeelde saamhorigheid, groepsidentiteit: het ‘’wij’’- gevoel
Wat is geen groep? (maar een groepering)
- Menigten (‘’crowd’’)
Concert, demonstranten etc. > geen duidelijke positie t.o.v. elkaar en niet regelmatig contact.
- Sociale posities
Ergotherapeuten, studenten, vrouwen etc. > geen gedeelde waarden en normen
- Collectiviteit
Kerk, vakbond, politieke partij etc. > geen intensief duurzaam contact, je kent bijvoorbeeld
niet alle leden van de kerk. Wel kan hieruit een groepje ontstaan.
- Sociale categorie
Geloof, nationaliteit, geslacht, leeftijd etc. > geen onderling contact enz.
Soorten groepen
1. Primaire groepen: relaties zijn persoonlijk en intiem (familie en vrienden)
2. Secundaire groepen: relaties zijn koeler, formeler, onpersoonlijker en rationeler (werk en
sportclub)
Waarom een groep?
Geeft sociale identiteit, laat zien wie je bent, hoe je denkt en wat je belangrijk vindt.
- Gehoord worden
- Bescherming
- Zekerheid
- Complimenten/kritiek
- Informeren
Groep (ering) of populatie?
Hendrix (2018) spreekt van ‘’groep(ering)’’
Maar in grondslagen staat ‘’populatie’’ > Een groep/aantal mensen (subgroep) dat in een bepaald
gebied leeft of een kenmerk of kwaliteit gemeen hebben.
Referentiegroep theorie
Referentiegroep = groeperingen die van grote invloed zijn op iemands referentiekader. Je kan lid zijn
van deze groep maar dat hoeft niet.
Positief of negatief t.o.v. een groepering. Je maakt hierbij gebruik van de sociale vergelijkingstheorie.
Je leert van de groep door je met hen te vergelijken. Wil je er wel of niet bij horen?
Waarom?
- Geeft richting aan ons gedrag (aanpassing)
- Versterkt ons gevoel van identiteit
- Vergroot gevoel van zekerheid (overlevingskansen)
Een referentiegroep kan nep zijn. Is iemand bijvoorbeeld wel echt milieubewust als hij zich zo
voordoet op social media? Dan nog is het een referentiegroep.
, Referentiegroep theorie
Positief Negatief
Lid Identificatie: Daar voel ik me Rebellie: kritiek en verzet
thuis
Vlucht: er uit stappen
Niet lid Voorbeeld: het is een Tegenstelling:
voorbeeld maar ik wil geen lid tegenovergesteld gedrag
worden. vertonen.
Aspiratie: daar wil ik ooit bij Vijandschap: Verafschuwing,
horen tegengesteld gedrag vertonen
en willen bestrijden.
Sociale identiteit
Gemeenschappelijke ervaren overtuigingen, waarden en kenmerken van een groepering.
- Wie zijn we?
- Waar komen we vandaan?
- Waar gaan we naartoe?
(gewenst) zelfbeeld van een groepering.
Je bent trots op je sociale identiteit
Je eigen identiteit zie je hier vaak anders in dan die van anderen. Deze beoordeel je vaak als beter.
Zijn Nederlanders niet beter als Belgen? Enz.
Symbolen voor sociale identiteit
Een logo bijvoorbeeld, je wil laten zien waar je bij hoort en hier ben je trots op
Wij-zij groepen (in-out groups)
- Positief over eigen groepering
- Afzetten tegen andere groepering
Dit kan leiden tot intolerantie, beschuldigen, discriminatie en strijd
Je kunt tussen deze 2 groepen switchen, wat veel onzekerheid met zich mee kan brengen.
Roltheorie
Hulpmiddel bij de analyse en verklaring van ons gedrag. Volgens deze roltheorie kan het gedrag
worden verklaard worden door:
1. Positie: toegewezen en verworven
2. Rollen
3. Sociale status
4. Sociaal aanzien
5. Sociale structuur
Definitie sociologie: ‘’Leer van de menselijke samenleving.’’
Bestuderen van het gedrag van mensen in hun sociale omgeving.
Het richt zich daarbij op het beschrijven van sociale relaties tussen mensen, de inrichting van de
samenleving en de veranderingen en de problemen die mensen tegenkomen.
Waarom gedragen mensen zich zoals ze zich gedragen? En welke maatschappelijke factoren
beïnvloeden het gedrag?
Gedrag wordt beïnvloed door sociale klasse, cultuur, vooroordelen, stereotypen, sociale controle,
macht, groeperingen en sociale ongelijkheid.
Sociologie geeft antwoord op de vraag: waarom gedragen mensen zich zoals ze zich gedragen?
Fundamentele discussie
2 stromingen in het beantwoorden van de vraag: Waarom gedragen mensen zich zoals ze zich
gedragen?
- Max Weber (idealist)
Het denken/de ideeën maken de maatschappij. > de verzameling van alle ideeën van
individuen maakt hoe de maatschappij eruitziet. Iedereen heeft individuele verantwoording
voor zijn daden.
= liberalisme (‘rechts)
- Karl Marx (materialist)
De maatschappij maakt het denken/de ideeën. Je moet rekening houden met de
omstandigheden met een persoon. De overheid moet zich inzetten voor gelijke kansen van
mensen.
= socialisme (‘links’)
Kenmerken van de sociale wetenschap
- Empirische wetenschap > het bekijkt de realiteit van alledag, precies zoals het zich voordoet.
- Waardenvrije wetenschap > Het geeft geen oordeel over dat wat het ziet. Het zegt niet of
iets goed of fout is, het beschrijft het alleen.
- Kritische wetenschap > het gaat vanzelfsprekendheden steeds onderzoeken en daardoor
discussies stellen.
Enkele sociologische vraagstukken
- Waarom zijn er verschillen in onderwijskansen tussen allochtone en autochtone kinderen?
- Waarom zijn er nog steeds weinig vrouwen in leidinggevende functies?
- Waarom is er meer obesitas bij mensen uit lagere milieus?
Verschil met (sociale) psychologie
Sociologie beschrijft de fenomenen binnen een groep, en de psychologie kijkt echt naar het individu.
Psychologie kijkt naar het effect van het fenomeen op een persoon.
,Sociologie en ergotherapie
Individu is niet alleen een psyche + lichaam
Maatschappijgericht zorg verlenen doe je door rekening te houden met referentiekaders.
Referentiekader is de bril waardoor je kijkt opgebouwd uit kennis, waarden en oordelen. Een
referentiekader zijn de kennis en de verklaringen van de oordelen over de sociale werkelijkheid.
Maatschappelijke invloeden bepalen of iemand last heeft van zijn ziekte en hoe iemand denkt over
zijn ziekte en gezondheid en dus ook maakt wat passende interventies gaan zijn voor jou als
ergotherapeut.
Referentiekader > wat weet je erover, welke verklaringen heb je ervoor en hoe oordeel je erover?
Zie je ziekte als straf van god, zie je ziek zijn als je eigen verantwoordelijkheid enz. > dit oordeel maak
je op basis van je referentiekader.
Sociaal bewustzijn als ergotherapeut
Wat is jouw referentiekader?
= Sociaal bewustzijn > je hebt inzicht in jouw sociaal bepaalde manier van denken.
Kijk je vanuit wat je belangrijk vindt, wat je van huis uit hebt meegekregen, dat noem je
cultuursensitief. Het is belangrijk dat je je hier bewust van bent (sociaal bewustzijn)
Als je dit hebt moet je dit met de client bespreken. Dit maakt dat je geen aannames doet en geen
kokervisie hebt.
Heeft invloed op hoe jij naar je client kijkt.
PEOP
Objectief invullen, i.p.v. door je eigen referentiebepalen iets invullen omdat jij denkt dat het
belangrijk is.
Sociaal bewustzijn van je client
Selectieve waarneming > voorbeeld: zie je een jonge vrouw, oude vrouw of allebei op een plaatje.
Sociaal bewust zijn van je client kan een concrete interventie van jou als ergotherapeut zijn. Het is
niet altijd makkelijk om een client iets te laten zien waar ze zich in eerste instantie niet bewust van
zijn. Dit kan leiden tot weerstand. Het is vaak moeilijk dat iemand anders je laat inzien dat de sociale
werkelijkheid anders is dan jij had gedacht.
Dit kan belangrijk zijn als iemand de verantwoordelijkheid voor ziekte en beterschap niet goed inziet.
Van ‘vanzelfsprekend’ naar zien wat hij zelf zo moeilijk kunnen of willen zien?
Samenvatting belang van sociologie
- Inzicht in sociaal functioneren van onze samenleving
Inzicht in de maatschappelijke factoren die het gedrag van jouw cliënten beïnvloeden.
Sociale bewustwording/inzicht in de factoren die jouw eigen gedrag beïnvloeden
- Meer kennis van actuele vraagstukken
Een groep is een verzameling mensen
- Regelmatig, veelvuldig en intensief contact
, - Relatie is tamelijk duurzaam
- Nemen duidelijke posities in t.o.v. elkaar, vrienden/familie/collega’s
- Gedeelde waarden en normen (dit betekent niet dat ze het altijd met elkaar eens zijn)
- Gedeelde saamhorigheid, groepsidentiteit: het ‘’wij’’- gevoel
Wat is geen groep? (maar een groepering)
- Menigten (‘’crowd’’)
Concert, demonstranten etc. > geen duidelijke positie t.o.v. elkaar en niet regelmatig contact.
- Sociale posities
Ergotherapeuten, studenten, vrouwen etc. > geen gedeelde waarden en normen
- Collectiviteit
Kerk, vakbond, politieke partij etc. > geen intensief duurzaam contact, je kent bijvoorbeeld
niet alle leden van de kerk. Wel kan hieruit een groepje ontstaan.
- Sociale categorie
Geloof, nationaliteit, geslacht, leeftijd etc. > geen onderling contact enz.
Soorten groepen
1. Primaire groepen: relaties zijn persoonlijk en intiem (familie en vrienden)
2. Secundaire groepen: relaties zijn koeler, formeler, onpersoonlijker en rationeler (werk en
sportclub)
Waarom een groep?
Geeft sociale identiteit, laat zien wie je bent, hoe je denkt en wat je belangrijk vindt.
- Gehoord worden
- Bescherming
- Zekerheid
- Complimenten/kritiek
- Informeren
Groep (ering) of populatie?
Hendrix (2018) spreekt van ‘’groep(ering)’’
Maar in grondslagen staat ‘’populatie’’ > Een groep/aantal mensen (subgroep) dat in een bepaald
gebied leeft of een kenmerk of kwaliteit gemeen hebben.
Referentiegroep theorie
Referentiegroep = groeperingen die van grote invloed zijn op iemands referentiekader. Je kan lid zijn
van deze groep maar dat hoeft niet.
Positief of negatief t.o.v. een groepering. Je maakt hierbij gebruik van de sociale vergelijkingstheorie.
Je leert van de groep door je met hen te vergelijken. Wil je er wel of niet bij horen?
Waarom?
- Geeft richting aan ons gedrag (aanpassing)
- Versterkt ons gevoel van identiteit
- Vergroot gevoel van zekerheid (overlevingskansen)
Een referentiegroep kan nep zijn. Is iemand bijvoorbeeld wel echt milieubewust als hij zich zo
voordoet op social media? Dan nog is het een referentiegroep.
, Referentiegroep theorie
Positief Negatief
Lid Identificatie: Daar voel ik me Rebellie: kritiek en verzet
thuis
Vlucht: er uit stappen
Niet lid Voorbeeld: het is een Tegenstelling:
voorbeeld maar ik wil geen lid tegenovergesteld gedrag
worden. vertonen.
Aspiratie: daar wil ik ooit bij Vijandschap: Verafschuwing,
horen tegengesteld gedrag vertonen
en willen bestrijden.
Sociale identiteit
Gemeenschappelijke ervaren overtuigingen, waarden en kenmerken van een groepering.
- Wie zijn we?
- Waar komen we vandaan?
- Waar gaan we naartoe?
(gewenst) zelfbeeld van een groepering.
Je bent trots op je sociale identiteit
Je eigen identiteit zie je hier vaak anders in dan die van anderen. Deze beoordeel je vaak als beter.
Zijn Nederlanders niet beter als Belgen? Enz.
Symbolen voor sociale identiteit
Een logo bijvoorbeeld, je wil laten zien waar je bij hoort en hier ben je trots op
Wij-zij groepen (in-out groups)
- Positief over eigen groepering
- Afzetten tegen andere groepering
Dit kan leiden tot intolerantie, beschuldigen, discriminatie en strijd
Je kunt tussen deze 2 groepen switchen, wat veel onzekerheid met zich mee kan brengen.
Roltheorie
Hulpmiddel bij de analyse en verklaring van ons gedrag. Volgens deze roltheorie kan het gedrag
worden verklaard worden door:
1. Positie: toegewezen en verworven
2. Rollen
3. Sociale status
4. Sociaal aanzien
5. Sociale structuur
