Cluster A
Inhoudsopgave
A1 - Risicofactoren ............................................................................................................................ 3
Roken .................................................................................................................................................... 3
Hypertensie ........................................................................................................................................... 4
Dislipidemie ........................................................................................................................................... 6
Chronische nierschade .......................................................................................................................... 8
Overgewicht .......................................................................................................................................... 9
CVRM................................................................................................................................................... 10
A2 - Pijn op de borst ........................................................................................................................ 12
Angina Pectoris.................................................................................................................................... 12
Acuut coronair syndroom.................................................................................................................... 15
A3 - Ademhalingsproblemen ....................................................................................................... 16
Acute Dyspnoe ......................................................................................................................................... 16
Astma .................................................................................................................................................. 16
COPD ................................................................................................................................................... 17
Longembolie ........................................................................................................................................ 19
Pneumothorax..................................................................................................................................... 20
Interstitiële longziekten (ILD) .............................................................................................................. 21
Corpus alienum ................................................................................................................................... 21
Hartfalen ............................................................................................................................................. 22
Chronische dyspnoe ................................................................................................................................. 23
Radiologie ................................................................................................................................................ 24
A4 - Hoesten en Hemoptoë ............................................................................................................. 28
Bovenste luchtweginfectie .................................................................................................................. 28
Acute bronchitis .................................................................................................................................. 28
Pneumonie .......................................................................................................................................... 29
COPD ................................................................................................................................................... 29
Gastro-oesophagale reflux .................................................................................................................. 29
Longcarcinoom .................................................................................................................................... 30
Interstitiële longafwijkingen (longfibrose) .......................................................................................... 30
Medicatie ............................................................................................................................................ 30
Hartfalen ............................................................................................................................................. 30
Betekenis van de anamnese..................................................................................................................... 31
Aard van het hoesten .......................................................................................................................... 31
De duur van het hoesten ..................................................................................................................... 31
Bijkomende klachten ........................................................................................................................... 31
Betekenis van het LO................................................................................................................................ 32
Algemene indruk ................................................................................................................................. 32
Inspectie .............................................................................................................................................. 32
Auscultatie........................................................................................................................................... 32
, Percussie ............................................................................................................................................. 32
Aanvullend onderzoek.............................................................................................................................. 33
Thoraxfoto ........................................................................................................................................... 33
Echografie............................................................................................................................................ 33
Bloedonderzoek .................................................................................................................................. 33
Longfunctieonderzoek......................................................................................................................... 34
Aantonen van een verwekker ............................................................................................................. 34
Complex aanvullend onderzoek .......................................................................................................... 34
A5 - Hartkloppingen .................................................................................................................... 35
Palpitaties ................................................................................................................................................ 35
Ritmestoornissen ..................................................................................................................................... 36
Sinusbradycardie ................................................................................................................................. 37
Sinustachycardie ................................................................................................................................. 39
ECG beschrijven........................................................................................................................................ 44
A6 - Nierschade ............................................................................................................................... 46
Acute Nierinsufficiëntie ............................................................................................................................ 46
Pre-renale problematiek ..................................................................................................................... 47
Renale problematiek ........................................................................................................................... 48
Post-renale diagnostiek ....................................................................................................................... 49
Glomerulaire pathologie ..................................................................................................................... 49
Chronische Nierschade ............................................................................................................................. 50
Nierschade en geneesmiddelen ............................................................................................................... 54
A7 - Oedeem ............................................................................................................................... 56
Oedeem en hartfalen .......................................................................................................................... 58
Arteriële hypertensie en oedeem ....................................................................................................... 59
Diep Veneuze trombose en oedeem ................................................................................................... 59
Levercirrose en oedeem ...................................................................................................................... 60
Antidiuretica ........................................................................................................................................ 61
Oedeem en het nefrotisch syndroom ................................................................................................. 62
Amyloïdose .......................................................................................................................................... 63
Schematisch overzicht ......................................................................................................................... 63
Pitting versus non-pitting .................................................................................................................... 64
,A1 - Risicofactoren
Aantal mensen dat overlijdt aan hart- en vaatziekten = 29% per jaar. Aan
luchtwegproblemen = 9%.
4 risicofactoren voor HVZ en respiratoire aandoeningen:
- Roken (ook mee-roken)
- Hoge bloeddruk
- Hoog BMI
- Hoog cholesterol
(op die volgorde in Westerse samenleving)
Roken
Roken veroorzaakt op verschillende manieren ziekten in verschillende organen:
Ademhalingsziekten: Blootstelling aan tabaksrook zorgt voor een chronische
ontstekingsreactie in de centrale en perifere luchtwegen, met als gevolg bronchusobstructie.
Kanker: De polycyclische aromatische koolwaterstoffen in tabaksrook zijn carcinogeen; ze
kunnen mutaties van genen in epitheelcellen veroorzaken waardoor deze cellen maligne
worden.
HVZ: De cardiovasculaire schade ontstaat vooral doordat bloeddruk, hartslag en coronaire
doorstroming toenemen. Daarnaast ontstaat er perifere vasoconstrictie. De doorbloeding
van de extremiteiten neemt af, evenals die van de nieren en het colon.
Maag-darmstelsel: Roken stimuleert het maag-darmkanaal. Nicotine verhoogt de
zuurproductie in de maag en doet tonus en motiliteit van het colon toenemen. De
polycyclische aromatische koolwaterstoffen in tabaksrook zorgen bovendien voor een
verhoogde kans op insulineresistentie en stimuleren bepaalde enzymsystemen in de lever,
wat leidt tot een versnelde metabolisering van sommige geneesmiddelen.
De grootte van de schade hangt af van het aantal pakjaren (het aantal jaren roken) en
natuurlijk ook van de hoeveelheid sigaretten per dag.
Meer dan 20.000 mensen per jaar overlijden aan de gevolgen van roken.
Het is natuurlijk belangrijk om bovengenoemde ziekten te voorkomen. Wanneer men stopt
met roken neemt het risico op HVZ en andere ziekten af. Een jaar na het stoppen met roken
is de kans op een hartinfarct en AP al de helft kleiner! Na 15 jaar stoppen is het risico even
groot als een niet-roker.
Nicotine stimuleert de acetylcholinereceptoren in het autonome en het centrale
zenuwstelsel, waardoor dopamine en adrenaline vrijkomen. Dopamine activeert het
beloningscentrum in de hersenen, waardoor de roker genot ervaart. Adrenaline heeft een
oppeppend effect. Rokers ervaren een lage dosis nicotine als stimulerend en
concentratieverhogend, en een hoge dosis nicotine als rustgevend.
De werking van nicotine op het beloningssysteem is vergelijkbaar met die van middelen als
heroïne en cocaïne. Een deel van het rookgedrag wordt veroorzaakt door de behoefte de
nicotineconcentratie op het gewenste peil te houden vanwege de prettige bijeffecten. Een
ander deel wordt veroorzaakt door de hinderlijke neveneffecten van ontwenning. De
ontwenningsverschijnselen die worden gerapporteerd zijn: prikkelbaarheid, ongeduld,
rusteloosheid, snakken naar een sigaret, slechte concentratie, slapeloosheid, hoofdpijn,
grotere eetlust en gewichtstoename. Deze symptomen ontstaan meestal twee tot twaalf uur
na de laatste inname, met een piek na één tot drie dagen, en ze duren gemiddeld drie tot
, vier weken. De psychische afhankelijkheid van nicotine (craving) houdt echter veel langer
aan en is moeilijk te doorbreken.
Stoppen met roken is moeilijk, slechts 20% stoppercentage:
- Voorlichting
o Korte motivatie verhogende interventie bij overwegers (motivational
interviewing)
o Intensieve ondersteunende interventie bij gemotiveerde rokers
- Medicamenteus
o Pleisters, kauwgom
o Varenicline, bupropion, notriptyline
à Heel intensieve begeleiding + medicatie = 35% stopt
Hypertensie
Hypertensie is een RR van >140 mmHg systolisch of >90 mmHg diastolisch. Geïsoleerde
hypertensie RR > 140 mmHg systolisch en < 90 diastolisch.
De helft van de NLse populatie tussen de 35 en 70 jaar heeft hypertensie
Twee groepen hypertensie:
- Essentiële hypertensie (geen oorzaak; vaak erfelijk; leeftijd 20-50)
- Secundaire hypertensie
o Renale oorzaken
o Endocriene oorzaken
o Overige oorzaken
Ongeveer 90-95% van alle hypertensiepatiënten heeft primaire hypertensie. De overige 5-
10% heeft secondaire hypertensie. In de eerste lijn worden zowel de primaire als de
secundaire in gelijke percentages gezien. Naar de tweede lijn worden voornamelijk de
secondaire hypertensiepatiënten doorgestuurd.
Oorzaken voor hypertensie die vooral bij vrouwen voorkomen: door anticonceptiepil, door
complicaties in de zwangerschap (DMg, pre-eclampsie) fibreuze musculaire dysplasie
(vernauwing van bloedvaten).
Anamnese
- Klachten: hoofdpijn, visusvermindering, oorsuizingen, duizeligheid, sterk transpireren
- Positieve familie-anamnese
- Overgewicht
- Hoge leeftijd
- Etniciteit
- Medicatie (NSAIDs, cocaïne, anticonceptiva, EPO)
- Alcoholgebruik
- Roken
- Voeding (zoutinname, drop, zoethout, kauwgoms)
- Hypertensie bij zwangerschap (of DM of pre-eclampsie)
Inhoudsopgave
A1 - Risicofactoren ............................................................................................................................ 3
Roken .................................................................................................................................................... 3
Hypertensie ........................................................................................................................................... 4
Dislipidemie ........................................................................................................................................... 6
Chronische nierschade .......................................................................................................................... 8
Overgewicht .......................................................................................................................................... 9
CVRM................................................................................................................................................... 10
A2 - Pijn op de borst ........................................................................................................................ 12
Angina Pectoris.................................................................................................................................... 12
Acuut coronair syndroom.................................................................................................................... 15
A3 - Ademhalingsproblemen ....................................................................................................... 16
Acute Dyspnoe ......................................................................................................................................... 16
Astma .................................................................................................................................................. 16
COPD ................................................................................................................................................... 17
Longembolie ........................................................................................................................................ 19
Pneumothorax..................................................................................................................................... 20
Interstitiële longziekten (ILD) .............................................................................................................. 21
Corpus alienum ................................................................................................................................... 21
Hartfalen ............................................................................................................................................. 22
Chronische dyspnoe ................................................................................................................................. 23
Radiologie ................................................................................................................................................ 24
A4 - Hoesten en Hemoptoë ............................................................................................................. 28
Bovenste luchtweginfectie .................................................................................................................. 28
Acute bronchitis .................................................................................................................................. 28
Pneumonie .......................................................................................................................................... 29
COPD ................................................................................................................................................... 29
Gastro-oesophagale reflux .................................................................................................................. 29
Longcarcinoom .................................................................................................................................... 30
Interstitiële longafwijkingen (longfibrose) .......................................................................................... 30
Medicatie ............................................................................................................................................ 30
Hartfalen ............................................................................................................................................. 30
Betekenis van de anamnese..................................................................................................................... 31
Aard van het hoesten .......................................................................................................................... 31
De duur van het hoesten ..................................................................................................................... 31
Bijkomende klachten ........................................................................................................................... 31
Betekenis van het LO................................................................................................................................ 32
Algemene indruk ................................................................................................................................. 32
Inspectie .............................................................................................................................................. 32
Auscultatie........................................................................................................................................... 32
, Percussie ............................................................................................................................................. 32
Aanvullend onderzoek.............................................................................................................................. 33
Thoraxfoto ........................................................................................................................................... 33
Echografie............................................................................................................................................ 33
Bloedonderzoek .................................................................................................................................. 33
Longfunctieonderzoek......................................................................................................................... 34
Aantonen van een verwekker ............................................................................................................. 34
Complex aanvullend onderzoek .......................................................................................................... 34
A5 - Hartkloppingen .................................................................................................................... 35
Palpitaties ................................................................................................................................................ 35
Ritmestoornissen ..................................................................................................................................... 36
Sinusbradycardie ................................................................................................................................. 37
Sinustachycardie ................................................................................................................................. 39
ECG beschrijven........................................................................................................................................ 44
A6 - Nierschade ............................................................................................................................... 46
Acute Nierinsufficiëntie ............................................................................................................................ 46
Pre-renale problematiek ..................................................................................................................... 47
Renale problematiek ........................................................................................................................... 48
Post-renale diagnostiek ....................................................................................................................... 49
Glomerulaire pathologie ..................................................................................................................... 49
Chronische Nierschade ............................................................................................................................. 50
Nierschade en geneesmiddelen ............................................................................................................... 54
A7 - Oedeem ............................................................................................................................... 56
Oedeem en hartfalen .......................................................................................................................... 58
Arteriële hypertensie en oedeem ....................................................................................................... 59
Diep Veneuze trombose en oedeem ................................................................................................... 59
Levercirrose en oedeem ...................................................................................................................... 60
Antidiuretica ........................................................................................................................................ 61
Oedeem en het nefrotisch syndroom ................................................................................................. 62
Amyloïdose .......................................................................................................................................... 63
Schematisch overzicht ......................................................................................................................... 63
Pitting versus non-pitting .................................................................................................................... 64
,A1 - Risicofactoren
Aantal mensen dat overlijdt aan hart- en vaatziekten = 29% per jaar. Aan
luchtwegproblemen = 9%.
4 risicofactoren voor HVZ en respiratoire aandoeningen:
- Roken (ook mee-roken)
- Hoge bloeddruk
- Hoog BMI
- Hoog cholesterol
(op die volgorde in Westerse samenleving)
Roken
Roken veroorzaakt op verschillende manieren ziekten in verschillende organen:
Ademhalingsziekten: Blootstelling aan tabaksrook zorgt voor een chronische
ontstekingsreactie in de centrale en perifere luchtwegen, met als gevolg bronchusobstructie.
Kanker: De polycyclische aromatische koolwaterstoffen in tabaksrook zijn carcinogeen; ze
kunnen mutaties van genen in epitheelcellen veroorzaken waardoor deze cellen maligne
worden.
HVZ: De cardiovasculaire schade ontstaat vooral doordat bloeddruk, hartslag en coronaire
doorstroming toenemen. Daarnaast ontstaat er perifere vasoconstrictie. De doorbloeding
van de extremiteiten neemt af, evenals die van de nieren en het colon.
Maag-darmstelsel: Roken stimuleert het maag-darmkanaal. Nicotine verhoogt de
zuurproductie in de maag en doet tonus en motiliteit van het colon toenemen. De
polycyclische aromatische koolwaterstoffen in tabaksrook zorgen bovendien voor een
verhoogde kans op insulineresistentie en stimuleren bepaalde enzymsystemen in de lever,
wat leidt tot een versnelde metabolisering van sommige geneesmiddelen.
De grootte van de schade hangt af van het aantal pakjaren (het aantal jaren roken) en
natuurlijk ook van de hoeveelheid sigaretten per dag.
Meer dan 20.000 mensen per jaar overlijden aan de gevolgen van roken.
Het is natuurlijk belangrijk om bovengenoemde ziekten te voorkomen. Wanneer men stopt
met roken neemt het risico op HVZ en andere ziekten af. Een jaar na het stoppen met roken
is de kans op een hartinfarct en AP al de helft kleiner! Na 15 jaar stoppen is het risico even
groot als een niet-roker.
Nicotine stimuleert de acetylcholinereceptoren in het autonome en het centrale
zenuwstelsel, waardoor dopamine en adrenaline vrijkomen. Dopamine activeert het
beloningscentrum in de hersenen, waardoor de roker genot ervaart. Adrenaline heeft een
oppeppend effect. Rokers ervaren een lage dosis nicotine als stimulerend en
concentratieverhogend, en een hoge dosis nicotine als rustgevend.
De werking van nicotine op het beloningssysteem is vergelijkbaar met die van middelen als
heroïne en cocaïne. Een deel van het rookgedrag wordt veroorzaakt door de behoefte de
nicotineconcentratie op het gewenste peil te houden vanwege de prettige bijeffecten. Een
ander deel wordt veroorzaakt door de hinderlijke neveneffecten van ontwenning. De
ontwenningsverschijnselen die worden gerapporteerd zijn: prikkelbaarheid, ongeduld,
rusteloosheid, snakken naar een sigaret, slechte concentratie, slapeloosheid, hoofdpijn,
grotere eetlust en gewichtstoename. Deze symptomen ontstaan meestal twee tot twaalf uur
na de laatste inname, met een piek na één tot drie dagen, en ze duren gemiddeld drie tot
, vier weken. De psychische afhankelijkheid van nicotine (craving) houdt echter veel langer
aan en is moeilijk te doorbreken.
Stoppen met roken is moeilijk, slechts 20% stoppercentage:
- Voorlichting
o Korte motivatie verhogende interventie bij overwegers (motivational
interviewing)
o Intensieve ondersteunende interventie bij gemotiveerde rokers
- Medicamenteus
o Pleisters, kauwgom
o Varenicline, bupropion, notriptyline
à Heel intensieve begeleiding + medicatie = 35% stopt
Hypertensie
Hypertensie is een RR van >140 mmHg systolisch of >90 mmHg diastolisch. Geïsoleerde
hypertensie RR > 140 mmHg systolisch en < 90 diastolisch.
De helft van de NLse populatie tussen de 35 en 70 jaar heeft hypertensie
Twee groepen hypertensie:
- Essentiële hypertensie (geen oorzaak; vaak erfelijk; leeftijd 20-50)
- Secundaire hypertensie
o Renale oorzaken
o Endocriene oorzaken
o Overige oorzaken
Ongeveer 90-95% van alle hypertensiepatiënten heeft primaire hypertensie. De overige 5-
10% heeft secondaire hypertensie. In de eerste lijn worden zowel de primaire als de
secundaire in gelijke percentages gezien. Naar de tweede lijn worden voornamelijk de
secondaire hypertensiepatiënten doorgestuurd.
Oorzaken voor hypertensie die vooral bij vrouwen voorkomen: door anticonceptiepil, door
complicaties in de zwangerschap (DMg, pre-eclampsie) fibreuze musculaire dysplasie
(vernauwing van bloedvaten).
Anamnese
- Klachten: hoofdpijn, visusvermindering, oorsuizingen, duizeligheid, sterk transpireren
- Positieve familie-anamnese
- Overgewicht
- Hoge leeftijd
- Etniciteit
- Medicatie (NSAIDs, cocaïne, anticonceptiva, EPO)
- Alcoholgebruik
- Roken
- Voeding (zoutinname, drop, zoethout, kauwgoms)
- Hypertensie bij zwangerschap (of DM of pre-eclampsie)
