Zwitsers zakmes 1890
Het Zwitserse leger had eind 19e eeuw een probleem.
Voor het onderhoud van het dienstgeweer, de Schmidt-
Rubin, was een schroevendraaier nodig: niet iets wat
soldaten standaard in hun uitrustig hebben. Daarom
bestelde het leger zakmessen die gebruikt konden
worden als onderhoudsgereedschap en blikopener. De
eerste bestelling van 15.000 messen ging naar
messenspecialist Wester & Co in het Duitse Solingen. Dat
veranderde toen Karl Elsener, een Zwitserse producent van messen en
chirurgische instrumenten, een bond van Zwitserse
meestermessenmakers oprichtte en in 1891 het contract overnam. Elsener
slankte het ontwerp af en kon daardoor aan beide kanten van de
handgreep gereedschap toevoegen. In 1897 presenteerde hij het
officiersmes en het sportmes. De messen waren te koop bij
levensmiddelenzaken en worden gekocht door alle lagen van de
bevolking. Amerikaanse soldaten gingen ze als souvenir aanschaffen.
Later werden er steeds meer soorten gereedschap toegevoegd aan het
zakmes. Er zijn ook speciale verzamelaars modellen, met 87 soorten
gereedschap en 141 functies, waaronder een sigarensnijder,
bandspanningsmeter en vergrootglas.
Aandachtspunten
o Inklapbare messen Zwitserse zakmessen worden gemaakt van
roestvrijstaal, sterk en roestbestendig.
o Handgreep Het eerste zakmes had een handgreep van donker
hout, later werd hiervoor ebbenhout gebruikt. De moderne Zwitserse
zakmessen zijn rood. Bij sommige modellen is de handgreep
ingelegd met rubber, om uitschieten te voorkomen.
o Gereedschap Het eerste zakmes was voorzien van een lemmet,
ruimer, blikopener en schroevendraaier. Hiermee konden de
soldaten hun geweren uit elkaar halen en voorraadblikken openen.
Bij de officiers- en sportmessen uit 1897, bestemd voor de burgerij,
kwamen daar een kleiner lemmet en een kurkentrekker bij.
E-1027 verstelbare tafel 1927
Eileen Gray ontwierp deze asymmetrische, in hoogte
verstelbare tafel van stalen buizen. Net als Le Corbusier in
Frankrijk en Marcel Breuer in Duitsland koos Gray bij dit
ontwerp voor stalen buizen. Anders dan de meeste
buismeubels is dit visueel opvallende ontwerp niet
symmetrisch. Gray maakte niet vaak gebruik van stalen
buizen. Vorm en functie vormen een hechte eenheid. Dat
maakt deze tafel tot een echt modernistisch ontwerp. In de
jaren 70 liet Gray de tafel produceren door de Britse
meubelontwerper Zeev Aram. Besloten werd eerst de verchroomde versie
uit te brengen. Aram designs heeft de licentie voor het ontwerp.
, Aandachtspunten
o Blad Het frame werd uitgevoerd in stalen buizen, afgewerkt in
zwart poederstaal of verchroomd. Voor het blad werd helder
kristalglas, grijs rookglas of zwartgelakt metaal gebruikt.
o Kettinkje De tafel was bedoeld als eettafeltje boven het bed. Met
een mechaniek kan de tafel hoger of lager worden gemaakt.
o Voet Het opvallendste aan deze tafel is de asymmetrie. Maar deze
asymmetrie is tevens functioneel omdat de tafel hierdoor naast het
bed kan staan terwijl het blad erover hangt. De voet heeft een
inham zodat hij rond de poot van een bed past.
Stapelkruk 60 1932-1932
Veel opmerkelijke meubelstukken van de afgelopen
twee eeuwen zijn ontworpen door architecten, de
stapelkruk 60 van Alvar Aalto is een goed voorbeeld. Hij
zag dat hout na bewerking meer potentie zou hebben en
richtte met Otto Korhonen een werkplaats op. Samen
ontwikkelden ze technieken voor het maken van
meubels van gelamineerd hout, met behulp van mallen
in organische vormen gebogen.
Met zijn ronde zitting en drie L-vormige poten is de
Stapelkruk 60 een radicaal eenvoudig meubel. Aalto nam meteen een
patent op de kruk. Hoewel in de jaren 30 nog een vierpotige kruk werd
ontwikkeld, had de oorspronkelijke driepoot als voordeel dat hij lichter was
en bovendien goedkoper te produceren door besparing op materiaal- en
arbeidskosten. De stapelkruk 60 wordt vanaf 1935 tot op de huidige dag
door Aalto’s meubelbedrijf Artek.
Zoals de meeste modernistische architecten hield Aalto van zuiver
geometrische vormen, hij combineerde deze in zijn meubels echter met
organische vormen. De gestapelde krukken vormen een spiraalpatroon dat
veel voorkomt in de natuur. Aalto was een groot figuur in het ontstaan van
de organische stijl.
Aandachtspunten
o Driepoot Met zijn drie poten is de kruk extra praktisch omdat hij
gemakkelijk de stapelen is. Bij het stapelen vormen de poten een
stijgende spiraal, wat bijdraagt aan de mooie uitstraling van het
ontwerp.
o Berkenhout Berkenhout wordt veel gebruikt in Finland omdat dit
materiaal er goed verkrijgbaar is. Met zijn lichte kleur en fijne draad
is berkenhout mooi om te zien en heel geschikt voor fineer. Het is
ook ideaal voor gelamineerd hout.
o Ronde zitting De ronde zitting is prettig om op te zitten maar ook
mooi omdat de ronde vorm aansluit op de gebogen poten. De zitting
kan worden gefineerd of bekleed met stof.
o Gebogen poten De poten zijn gemaakt van gebogen hout,
vastgeschroefd onder de zitting. Elke poot is gemaakt van massief
hout met een gelamineerde bovenlaag. Het verlijmen van lagen hout