Biologie Hoofdstuk 4 Voortplanting Nectar 4 VWO 4e editie samenvatting van E-Student

Hoofdstuk 4 voortplanting Nectar VWO 4e editie | Samenvatting van E-Student

Hoofdstuk 4 Voortplanting
Paragraaf 4.1 Nieuw leven

Media
PGD (=PRE-IMPLANTATION GENETIC DIAGNOSIS)
http://www.youtube.com/watch?v=pocZGO8wJ38 (eerste 50 seconden overslaan)
Eerste delingen
http://www.youtube.com/watch?v=DuwYGZykW3I
Filmpje zwangerschapstest
http://www.youtube.com/watch?v=p7n-pxh6-Yo
pregnancy 1 month
https://www.youtube.com/watch?v=bami9uGew4Y
Animatie. Ontwikkeling van het FAS gezicht.
http://www.fhs.mcmaster.ca/pblonline/fas.htm
Siamese tweelingen
http://www.youtube.com/watch?v=MKpq2Kdtslo
Bio-bits De man(9,5 min)
https://www.youtube.com/watch?v=hjAWXLK-JzU

Ongeslachtelijke voortplanting

Voordelen
1. Individu hoeft geen partner te zoeken (kost energie)
2. Geen uitvoering paringsrituelen
3. Groei gaat snel (elk ontstane individu kan voort planten)
Nadelen
1. Weinig – geen genetische variatie (populatie)
2.  weinig Morfologische flexibiliteit (veranderende milieuomstandigheden)
3. Eenzijdige weerstand tegen pathogenen (= ziektekiemen)


Geslachtelijke voortplanting

Voordelen
1. Veel genetische variatie  veel morfologische verschillen (individuen)
2. Gemakkelijk aanpassen van populatie (veranderende milieuomstandigheden)
3. Grote weerstand tegen ziektes (populatie)

Nadelen
1. Elk individu moet partner zoeken
2. Elk individu moet paringsrituelen uitvoeren (orgasme = beloning)
3. Groei gaat langzaam (alleen vrouwelijke individuen planten voort)

Bouw & functie geslachtsorganen vrouw

Uitwendige geslachtsorganen (vulva)
 Huid rond schede
 Schaamlippen
× Urinebuis, ingang schede & clitoris omsluitende huidplooien
o Grote schaamlippen (buitenste): behaard (3a)
o Kleine schaamlippen (binnenste): onbehaard (3b)

,Hoofdstuk 4 voortplanting Nectar VWO 4e editie | Samenvatting van E-Student

 Clitoris: bovenzijde kleine schaamlippen (1)
× Ontstaan uit hetzelfde weefsel waarbij de man een penis uitgroeit
× Taak: gevoelig voor seksuele prikkels; zwelt op

 Vagina (schede) (4)
o Buis met een sterk elastische wand  rekt op bij baring kind
o Paringsorgaan vrouw
 Opening plasbuis (boven ingang schede) (2)

Inwendige geslachtsorganen
Eierstokken(= ovaria): 2 taken
1. Eicelrijping; eicellen liggen binnen een dun laagje cellen
o = Follikel  follikelrijping; knapt open bij ovulatie
 Vrijkomen eicel  komt in eileider
2. Follikel: vormt de hormonen oestron & progesteron.
o Het na eisprong achterblijvende cellenlaagje = gele lichaam; blijft hormonen
vormen.
 Eicel niet bevrucht: duur van 2 weken.
 Eicel bevrucht: gele lichaam blijft zwangerschapshormoon progesteron
maken (Na 4 maanden wordt dit gedaan door placenta)
Eileiders: 4 taken
1. Doorvoerkanaal (zaadcellen  eicel)
2. Plaats bevruchting eicel
3. Transport bevruchte eicel (trilharen)
4. Plaats eerste delingen eicel

Baarmoeder
 Baarmoederhals (onderste deel)
o Hierin: baarmoedermond
1. Spierlaag: kan samentrekken  deze spiersamentrekkingen: weeën
2. Baarmoederslijmvlieslaag: plaats ontwikkeling embryo/foetus

Vorming eicellen

Man
 100 miljoen zaadcellen per dag

Vrouw
 in eierstokken bij geboorte ± 2 miljoen potentiële eicellen
o Hebben meiose 1 deels doorgemaakt  in rustfase
 = Primaire oöcyten
o Vanaf puberteit: meiose I voortgezet (door follikelstimulerend hormoon (FSH)
uit de hypofyse)
o Cellen na meiose I geen chromosomen in eerste poollichaampje
 = secundaire oöcyten
Meiose 1: homologe chromosomen uit elkaar

Onbevruchte eicel / zaadcel: 1 set chromosomen  haploïd.
Zygote (bevruchte eicel): 2 sets chromosomen  diploïd.

, Hoofdstuk 4 voortplanting Nectar VWO 4e editie | Samenvatting van E-Student

Embryoselectie: 6 – 8-cellig stadium  met micropipet uit cel gehaald voor verdere
ontwikkeling. DNA wordt weggenomen en cel onderzocht op erfelijke afwijkingen.

Bevruchting: versmelting kern zaadcel met kern eicel (binnen 12 – 24 uur na eisprong /
zaadcellen leven max. 3 dagen, meeste kans bevruchting: voor 48 uur na eisprong)
1. Spermacellen omringen secundaire oöcyt
 12 tot 24 uur na ovulatie omgeven door glasvlies/zona pellucida
2. Spermacel produceert enzymen
 Doorboren/los maken glasvlies
3. Spermacel gaat tegen celmembraan oöcyt aanliggen
 Oöcyt maakt stof vrij
 Glasvlies ondoordringbaar voor andere spermacellen
4.
& Celmembranen spermacel oöcyt lossen op
& kern spermatozoïde door oöcyt opgenomen
5. Oöcytmembraan verandert  tweede spermacel kan niet naar binnen
 Tweede meiotische deling van oöcyt zet voort
 Vorming eicelkern
V Rijpe eicel ontstaat
V oötide & tweede poollichaampje uitgestoten
6. Eicelkern & zaadcelkern naast elkaar liggen tijdens DNA verdubbeling
7.  Tegen elkaar liggen
 Kernmembranen lossen op
 Kerninhouden vermengen
 bevruchting voltrokken
8. Plaatsvinden eerste mitose

Eerste delingen
Zygote ondergaat aantal delingen (mitosen) ( klievingsdelingen)
Blastula vlak voor innesteling
Buitenbaarmoederlijke zwangerschap/miskraam: rokende vrouw heeft 4 keer zo grote kans 
pasgeborenen hebben passen zich moeilijk aan (zeer lastige baby's)

Vorming placenta
De onderweg al delende bevruchte eicel nestelt zich na 5/6 dagen als blastula (balletje uit
cellen) in baarmoederslijmvlieslaag  deel slijmvliescellen afgebroken voor voedsel.

Blastula bestaat uit
1. Trofoblast: vormt met hechtvlokken & deel baarmoederslijmvlies een placenta
 Deel trofoblast groeit uit tot buitenste vruchtvlies (= chorion)
 Vormt hCG (human chorion gonadotrofine) in cellen chorion
o Stimuleert gonaden (= eierstokken)
o Stimuleert gele lichaam  Aanmaken oestrogeen & progesteron
 Tot 6 weken: maakt placenta zelf
o In urine zwangere vrouw  zwangerschapstest
 Geen HCG: niet zwanger  geen streepje
 Wel HCG: zwanger  (vaag / licht) streepje
 Voed uit baarmoederslijmvlies de embryonale schijf
 Geeft embryo zuurstof
 Vormt hechtvlokken
2. Embryoblast: vormt o.a. binnenste vruchtvlies (=amnion) & dooierzak.