Gezondheidsrecht les 1: H1, 4, 5 en 6
Rechtsbronnen toepassen en de rechtsbeginselen en mensenrechten die aan het gezondheidsrecht ten grondslag liggen
onderscheiden.
Hoofdstuk 1.2 Recht
Het recht wordt gezien als instrument om de samenleving te beïnvloeden. De inhoud van het recht wordt door politiek
bepaald. Het doel is dan ook: Het ordenen van de samenleving en het geven van regels om conflicten op te lossen, zodat
de orde kan terugkeren.
Recht: Het geheel van overheidsregels dat de samenleving ordent.
1.3 Vindplaats van het gezondheidsrecht
Er zijn 3 belangrijke rechtsbronnen:
- De wet. Belangrijke voor de zorg zijn de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst, de Wet op de
beroepen in de individuele gezondheidszorg en de Zorgverzekering wet.
- De jurisprudentie. Soms is de wet niet duidelijk in de situatie. Dan wordt er vaak een rechtszaak begonnen. De
verzameling van rechterlijke uitspraken noem je de jurisprudentie.
- Het internationaal verdrag. Deze verdragen hebben steeds meer invloed op ons nationale recht.
Daarnaast speelt zelfregulering steeds meer een rol. Dat wil zeggen dat niet de overheid, maar een beroepsgroep/sector
zelf de regels opstelt waarmee ze aangeeft welke normen binnen de beroepsgroep gehanteerd moeten worden.
Medisch tuchtcollege: SPeciale instantie die binnen de beroepsgroep van zorgverleners bindende uitspraken doet over de
zorg die de zorgverlener heeft geboden.
1.4 De 5 onderdelen van het recht:
1. Burgerlijk recht geeft de regels voor de rechtsverhouding tussen de burgers (en bedrijven) onderling.
2. Bestuursrecht stelt de overheid in staat om te zorgen voor een goede gang van zaken in de samenleving.
Voorbeeld is de belastingwetgeving.
3. Staatsrecht geeft regels voor een democratische organisatie van onze overheid.
4. Strafrecht krijgt van alle rechtsgebieden het meeste aandacht. Hierbij gaan politie, justitie en rechters ermee aan
de slag. Het wordt toegepast bij een overtreding die een schending van onze rechtsorde oplevert.
5. Internationaal recht dat vastligt in internationale verdragen. Zoals die van Universele Verklaring van de Rechten
van de Mens, het Verdrag inzake de rechten van het Kind en het Verdrag inzake de rechten van personen met een
handicap.
1.5 Gezondheidsrecht
Daarnaast kunnen rechtsregels naast ingedeeld te worden in rechtsgebieden, ook per onderwerp kunnen gerangschikt.
Denk aan milieurecht, jeugdrecht en het gezondheidsrecht.
Hieronder een aantal belangrijke wetten voor de gezondheidssector:
1. Wet publiekelijke gezondheid (Wet Wpg)
Deze wet regelt de organisatie van de openbare gezondheidszorg, bestrijding van infectieziekten, jeugd- en
ouderengezondheidszorg, isolatie van personen en vervoersmiddelen die internationaal gezondheidsgevaren
kunnen opleveren.
2. Wet van beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG)
Deze wet geeft regels voor de handelingen op het gebied van de individuele gezondheidszorg. Dit betreft ALLE
activiteiten in de zorg die worden verricht in verband met gezondheid van één individueel persoon, inclusief het
doen van onderzoek en het geven van advies. Het richt zich op de kwaliteit van de individuele beroepsbeoefenaar
in de gezondheidszorg. Het kent een stelsel van registratie, titelbescherming en tuchtrecht van 11 zorgberoepen.
, 3. Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg
Deze wet stelt eisen aan de zorg die de zorgaanbieders bieden en geeft een regeling voor het afhandelen van
klachten.
4. Wet zorg en dwang en de Wet verplichte ggz
De zorgverlener mag de patiënt alleen behandelen met toestemming van de patiënt. Deze 2 wetten maken hier
uitzonderingen op. Deze gelden wanneer de patiënt een gevaar vormt voor zichzelf of voor anderen. Hierdoor kan
er gedwongen zorg uitgeoefend worden en eventuele opname.
1.6 Rechtsbeginselen en mensenrechten als basis voor het gezondheidsrecht
Rechtsbeginselen doelen op de algemene normen die het fundament vormen voor het recht:
- Zelfbeschikking
- Bescherming (verantwoordelijkheid nemen voor de mensen die hulp en zorg behoeven)
- Gelijkheid en het verbod op discriminatie
1.7 Moraal, ethiek en recht
Moraal: Het geheel van normen en waarden dat wordt gehanteerd door een persoon of door een groep.
Ethiek: Nadenken over en het analyseren van het moraal. Het analyseert dus de normen en waarden die wij hanteren.
1
, Hoofdstuk 4: Het beroepsgeheim
Leerdoel: Het begrip goed hulpverlenerschap formuleren in praktijksituaties; waaronder toestemming, (informed consent),
beroepsgeheim en daarbinnen de grenzen van het gebruik van sociale media.
4.2 Het beroepsgeheim
De zorgverlener mag vanwege de aard van de zorgrelatie met de patiënt niet met anderen over zijn patiënt spreken. Dit
staat in de wet BIG en in de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst. Het staat ook opgenomen in het
Europees Verdrag tot bescherming, de grondwet etc.
Doel: Het beroepsgeheim is bedoeld om de drempel voor de hulpverlening zo laag mogelijk te maken. Onschuldige
‘’administratieve’’ informatie zoals geslacht bij baby’s en klachten vallen hier ook onder!
Afgeleid beroepsgeheim
Dit komt neer op dat managers en andere functies die over informatie beschikken van patiënten zich ook moeten houden
aan het beroepsgeheim.
Beroepsgeheim na de dood
Na de dood blijft het beroepsgeheim van kracht. Het mag alleen gebroken worden op grond van veronderstelde
toestemming of van een conflict van plichten. Bij veronderstelde toestemming wordt ervan uitgegaan dat de patiënt bij
leven toestemming zou hebben gegeven voor het verstrekken van informatie.
Informed consent
Dit is wanneer de patiënt toestemming geeft. Hij moet weten waarvoor hij toestemming geeft en mag niet onder druk
gezet worden.
Mondeling of schriftelijk
Mondeling of telefonisch is geldig. Soms is een toestemmingsverklaring nodig.
Algemene toestemmingsverklaringen
Ook hiervoor geldt (net als de mondeling en schriftelijke) dat het voldoende gericht moet zijn. De patiënt moet weten met
wie, waarover en waarom. Daarna kan pas toestemming worden gevraagd.
Leeftijdsgrenzen
Jonger dan 12: Zorgverlener vraagt toestemming aan degene die het gezag uitoefent
Vanaf 12: Beslist zelf. Bij onbekwaamheid dan gaat degene erover die het gezag uitoefent.
4.3 Beroepsgeheim en het gebruik van social media
Delen op social media is niet toegestaan. Een foto van letsel etc. kan wel gedeeld worden via whatsapp, maar dan zonder
gegevens van patiënten. Dit geldt voor basis letsel. Wanneer het een uitspringend geval is kan dit niet gedeeld worden via
whatsapp. De reden hiervoor is dat het terug getraceerd kan worden naar de patiënt. Foto´s die via whatsapp verstuurd
worden soms automatisch opgeslagen in de fotogalerij. Het gevaar hiervan is dat ze tussen privé foto´s terecht komen.
De regel: Whatsapp is alleen voor collegiale consultatie en niet voor gegevens van patiënten die herleidbaar zijn. Hiervoor
is Zorgmail en Secure.
2
Rechtsbronnen toepassen en de rechtsbeginselen en mensenrechten die aan het gezondheidsrecht ten grondslag liggen
onderscheiden.
Hoofdstuk 1.2 Recht
Het recht wordt gezien als instrument om de samenleving te beïnvloeden. De inhoud van het recht wordt door politiek
bepaald. Het doel is dan ook: Het ordenen van de samenleving en het geven van regels om conflicten op te lossen, zodat
de orde kan terugkeren.
Recht: Het geheel van overheidsregels dat de samenleving ordent.
1.3 Vindplaats van het gezondheidsrecht
Er zijn 3 belangrijke rechtsbronnen:
- De wet. Belangrijke voor de zorg zijn de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst, de Wet op de
beroepen in de individuele gezondheidszorg en de Zorgverzekering wet.
- De jurisprudentie. Soms is de wet niet duidelijk in de situatie. Dan wordt er vaak een rechtszaak begonnen. De
verzameling van rechterlijke uitspraken noem je de jurisprudentie.
- Het internationaal verdrag. Deze verdragen hebben steeds meer invloed op ons nationale recht.
Daarnaast speelt zelfregulering steeds meer een rol. Dat wil zeggen dat niet de overheid, maar een beroepsgroep/sector
zelf de regels opstelt waarmee ze aangeeft welke normen binnen de beroepsgroep gehanteerd moeten worden.
Medisch tuchtcollege: SPeciale instantie die binnen de beroepsgroep van zorgverleners bindende uitspraken doet over de
zorg die de zorgverlener heeft geboden.
1.4 De 5 onderdelen van het recht:
1. Burgerlijk recht geeft de regels voor de rechtsverhouding tussen de burgers (en bedrijven) onderling.
2. Bestuursrecht stelt de overheid in staat om te zorgen voor een goede gang van zaken in de samenleving.
Voorbeeld is de belastingwetgeving.
3. Staatsrecht geeft regels voor een democratische organisatie van onze overheid.
4. Strafrecht krijgt van alle rechtsgebieden het meeste aandacht. Hierbij gaan politie, justitie en rechters ermee aan
de slag. Het wordt toegepast bij een overtreding die een schending van onze rechtsorde oplevert.
5. Internationaal recht dat vastligt in internationale verdragen. Zoals die van Universele Verklaring van de Rechten
van de Mens, het Verdrag inzake de rechten van het Kind en het Verdrag inzake de rechten van personen met een
handicap.
1.5 Gezondheidsrecht
Daarnaast kunnen rechtsregels naast ingedeeld te worden in rechtsgebieden, ook per onderwerp kunnen gerangschikt.
Denk aan milieurecht, jeugdrecht en het gezondheidsrecht.
Hieronder een aantal belangrijke wetten voor de gezondheidssector:
1. Wet publiekelijke gezondheid (Wet Wpg)
Deze wet regelt de organisatie van de openbare gezondheidszorg, bestrijding van infectieziekten, jeugd- en
ouderengezondheidszorg, isolatie van personen en vervoersmiddelen die internationaal gezondheidsgevaren
kunnen opleveren.
2. Wet van beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG)
Deze wet geeft regels voor de handelingen op het gebied van de individuele gezondheidszorg. Dit betreft ALLE
activiteiten in de zorg die worden verricht in verband met gezondheid van één individueel persoon, inclusief het
doen van onderzoek en het geven van advies. Het richt zich op de kwaliteit van de individuele beroepsbeoefenaar
in de gezondheidszorg. Het kent een stelsel van registratie, titelbescherming en tuchtrecht van 11 zorgberoepen.
, 3. Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg
Deze wet stelt eisen aan de zorg die de zorgaanbieders bieden en geeft een regeling voor het afhandelen van
klachten.
4. Wet zorg en dwang en de Wet verplichte ggz
De zorgverlener mag de patiënt alleen behandelen met toestemming van de patiënt. Deze 2 wetten maken hier
uitzonderingen op. Deze gelden wanneer de patiënt een gevaar vormt voor zichzelf of voor anderen. Hierdoor kan
er gedwongen zorg uitgeoefend worden en eventuele opname.
1.6 Rechtsbeginselen en mensenrechten als basis voor het gezondheidsrecht
Rechtsbeginselen doelen op de algemene normen die het fundament vormen voor het recht:
- Zelfbeschikking
- Bescherming (verantwoordelijkheid nemen voor de mensen die hulp en zorg behoeven)
- Gelijkheid en het verbod op discriminatie
1.7 Moraal, ethiek en recht
Moraal: Het geheel van normen en waarden dat wordt gehanteerd door een persoon of door een groep.
Ethiek: Nadenken over en het analyseren van het moraal. Het analyseert dus de normen en waarden die wij hanteren.
1
, Hoofdstuk 4: Het beroepsgeheim
Leerdoel: Het begrip goed hulpverlenerschap formuleren in praktijksituaties; waaronder toestemming, (informed consent),
beroepsgeheim en daarbinnen de grenzen van het gebruik van sociale media.
4.2 Het beroepsgeheim
De zorgverlener mag vanwege de aard van de zorgrelatie met de patiënt niet met anderen over zijn patiënt spreken. Dit
staat in de wet BIG en in de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst. Het staat ook opgenomen in het
Europees Verdrag tot bescherming, de grondwet etc.
Doel: Het beroepsgeheim is bedoeld om de drempel voor de hulpverlening zo laag mogelijk te maken. Onschuldige
‘’administratieve’’ informatie zoals geslacht bij baby’s en klachten vallen hier ook onder!
Afgeleid beroepsgeheim
Dit komt neer op dat managers en andere functies die over informatie beschikken van patiënten zich ook moeten houden
aan het beroepsgeheim.
Beroepsgeheim na de dood
Na de dood blijft het beroepsgeheim van kracht. Het mag alleen gebroken worden op grond van veronderstelde
toestemming of van een conflict van plichten. Bij veronderstelde toestemming wordt ervan uitgegaan dat de patiënt bij
leven toestemming zou hebben gegeven voor het verstrekken van informatie.
Informed consent
Dit is wanneer de patiënt toestemming geeft. Hij moet weten waarvoor hij toestemming geeft en mag niet onder druk
gezet worden.
Mondeling of schriftelijk
Mondeling of telefonisch is geldig. Soms is een toestemmingsverklaring nodig.
Algemene toestemmingsverklaringen
Ook hiervoor geldt (net als de mondeling en schriftelijke) dat het voldoende gericht moet zijn. De patiënt moet weten met
wie, waarover en waarom. Daarna kan pas toestemming worden gevraagd.
Leeftijdsgrenzen
Jonger dan 12: Zorgverlener vraagt toestemming aan degene die het gezag uitoefent
Vanaf 12: Beslist zelf. Bij onbekwaamheid dan gaat degene erover die het gezag uitoefent.
4.3 Beroepsgeheim en het gebruik van social media
Delen op social media is niet toegestaan. Een foto van letsel etc. kan wel gedeeld worden via whatsapp, maar dan zonder
gegevens van patiënten. Dit geldt voor basis letsel. Wanneer het een uitspringend geval is kan dit niet gedeeld worden via
whatsapp. De reden hiervoor is dat het terug getraceerd kan worden naar de patiënt. Foto´s die via whatsapp verstuurd
worden soms automatisch opgeslagen in de fotogalerij. Het gevaar hiervan is dat ze tussen privé foto´s terecht komen.
De regel: Whatsapp is alleen voor collegiale consultatie en niet voor gegevens van patiënten die herleidbaar zijn. Hiervoor
is Zorgmail en Secure.
2
