Samenvatting van de PowerPoint arbeidsrecht
Verzuim & Arbeidsongeschiktheid
Week 1
Kort overzicht van ons huidige systematiek:
Loondienst wkg
104 weken ziekte
- = wachttijd WIA
Vangnet ZW
- - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
WIA = meer dan of gelijk aan 35% arbeidsongeschikt
Dan recht op IVA of WGA.
<35% arbeidsongeschikt dan vergoed de werkgever dat (aovk) of de WW/bijstand.
De WIA heette eerst de WAO. Dit was tot 2004. Daarom kan is het logisch dat deze is afgenomen
omdat vanaf 2004 de WIA is ingegaan.
WIA = Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen.
IVA = Inkomensverzekering volledig arbeidsongeschikten.
WGA = Regeling werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten.
WAO = Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering.
Deze moet je kennen:
Factsheet Kerncijfers Arbobalans 2018
Factsheet Ziekteverzuim Arbobalans 2018
Belangrijke feiten:
De stijging van hoge taakeisen en daling van ervaren autonomie is zorgelijk, omdat de
combinatie van hoge taakeisen en lage autonomie het risico op werkstress verhoogt. Deze
combinatie komt het meeste voor in de horeca, onderwijs en gezondheidszorg. Bij de
psychosociale belasting zien we een duidelijke toename van hoge taakeisen, zoals snel
moeten werken of heel veel werk moeten doen, van 35% in 2007 naar 40% in 2017.
Ondanks hun minder goede arbeidsomstandigheden is het ziekteverzuimpercentage van
flexibele arbeidskrachten laag vergeleken met dat van vaste arbeidskrachten. Dit is deels
te verklaren door het feit dat ze minder uren per week werken en daarmee dus minder lang
worden blootgesteld aan belastende arbeidsomstandigheden. Een andere verklaring is dat
werknemers met een flexibel contract vaak wat jonger zijn. Bovendien hebben tijdelijk
medewerkers en inval- en oproepkrachten een relatief goede gezondheid vergeleken bij
, vaste arbeidskrachten. Voor uitzendkrachten is de situatie anders. Zij hebben wellicht een
wat hogere verzuimdrempel omdat ze vaak niet (volledig) worden doorbetaald bij ziekte.
Daarnaast speelt het gedragseffect. Ze zijn bang dat ze hun baan verliezen als ze zich te
veel ziekmelden.
Chronische gezondheidsklachten ontstaan veelal met het ouder worden.
Nog een belangrijke factsheet;
- WRR 2020
Wat vindt de WRR van de relatie tussen arbeid en gezondheid:
- Het risico op arbeidsongevallen: is het grootst voor werknemers die gevaarlijk werk verrichten,
maar werknemers die ongewenst gedrag ervaren van collega’s, leidinggevenden of klanten lopen
eveneens een verhoogd risico.
- De oorzaak van beroepsziekten: is naast werkbelasting vooral gelegen in de sociale werkrelaties,
zoals arbeidsconflict, ervaren waardering van het werk en sociale steun.
- Oorzaken van ziekteverzuim:
Intimidatie, conflicten op het werk of discriminatie
Emotioneel veeleisend werk of aan werk met weinig autonomie
Fysieke belasting
Conclusie: het valt op dat psychosociale omstandigheden een grote rol spelen bij ziekte door het
werk en dat deze rol alleen maar lijkt toe te nemen. ( Art. 1 lid 3 sub e Arbowet )
Hoe kijken werkgevers tegen deze problematiek aan? Zie Factsheet WEA 2019.
Week 2
Waarom een arbo- en verzuimbeleid?
Om te investeren in:
1. Minder ziekteverzuim en minder arbeidsongeschikten
2. Verbeterde motivatie werknemers
3. Toename efficiency/hogere productiviteit
4. Minder verloop
5. Beter imago werkgever
Hoe? 5 w’s + PDCA
1. Willen (!) aanpakken van arbeidsrisico’s
2. Weten wat de arbeidsrisico’s zijn RI&E (risico inventarisatie)
3. Wegen hoe groot de risico’s zijn en plannen maken om de risico’s te verminderen RI&E
en PvA
4. Werken aan risicovermindering door plannen uit te voeren uitvoeren PvA
5. Waken dat de uitvoering verloopt zoals gepland en dat de uitvoering effectief genoeg is =
en bijstellen arbobeleid.
Arbowetgeving
Doel Arbowetgeving:
voorkomen dat ongevallen en ziekten veroorzaakt door het werk voorvallen. Werknemers hebben
recht op een veilige en gezonde werkplek.
Relevante Arboregelgeving:
Publiekdomein: Arbowet, Arbobesluit en Arboregeling. Maar ook bij. Wazo, ATW en de AWGB.
Privaatdomein: Cao’s, bedrijfsregelingen en Arbocatalogus.
Arbowet:
Geldt voor alle plekken waar arbeid wordt verricht en is een kaderwet met algemene bepalingen.
Vormt de basis van de arbowetgeving.
Arbobesluit:
Een uitwerking van de Arbowet met verplichte regels waar werkgevers en werknemers zich aan
moeten houden om arbeidsrisico’s tegen te gaan. Er staan ook afwijkende en aanvullende regels in
voor een aantal sectoren en categorieën werknemers.
Arboregelgeving:
, Concrete nadere uitwerking van het Arbobesluit. Bijvoorbeeld de eisen waar arbeidsmiddelen aan
moeten voldoen of hoe een arbodienst zijn wettelijke taken exact moeten uitvoeren.
Doelvoorschrift:
Wettelijke bepaling die het te bereiken beschermingsniveau van de werknemer bij het werken
aangeeft.
Middelvoorschriften:
Met welke middelen moet het vastgelegde doel worden bereikt.
Procesnormen:
Dragen de werkgever op een bepaald proces te doorlopen om risico’s te onderkennen, te
beoordelen en te beheersen. Bijv. seksuele intimidatie of geweld.
Arbocatalogus:
Beschrijving door werkgevers en werknemers (OR/PVT) (branche/bedrijfsniveau) hoe wordt voldaan
aan gestelde doelvoorschriften. Wordt marginaal getoetst door de inspectie SZW. Vormt bij
goedkeuring uitgangspunt toezicht.
Verplichtingen werkgevers o.g.v. Arbowet
• Het ontwikkelen en uitvoeren van een Arbobeleid (art. 3 Arbowet), waaronder PSA-
beleid, zie verder op.
• Gevaren voor gezondheid werknemers bij de bron aanpakken.
• Inrichting arbeidsplaatsen, werkmethoden, gebruikte arbeids-middelen en arbeidsinhoud zo
veel mogelijk aanpassen aan persoonlijke eigenschappen werknemers (sfb) (art. 4
Arbowet).
• Voorkomen/beperken van monotone en temp gebonden arbeid.
• Opstellen en uitvoeren van RI&E en Plan van Aanpak (art. 5 Arbowet)
• Voorkomen/beperken van zware ongevallen met gevaarlijke stoffen.
• Geven van voorlichting/onderricht aan werknemers (art. 8 Arbowet).
• Melden/registreren arbeidsongevallen/beroepsziekten (art. 9 Arbowet)
• Voorkomen van gevaar voor derden door de arbeid die door de werknemers wordt verricht.
(art. 10 Arbowet).
• Werknemers in gelegenheid stellen tot een PAGO (art. 18 Arbowet).
Altijd rekening houden met de laatste stand van de wetenschap.
Verplichtingen werkgevers en controle naleving
Controle door SZW:
Inspecties m.n.: branches waar arbeidsmarktfraude of grote risico’s voor veiligheid/gezondheid
van werknemers worden verwacht.
Onderzoek n.a.v. klachten/ongevallen en gericht op: opsporen oorzaak, opheffing overtreding en
herhaling voorkomen.
Maatregelen en sancties:
Van mondelinge afspraak, schriftelijke waarschuwing tot boeterapport, werk stilleggen of last onder
dwangsom (als een maatregel niet wordt uitgevoerd).
Verplichtingen werknemers o.g.v. arbowet:
• Arbeidsmiddelen/gevaarlijke stoffen correct gebruiken.
• Op arbeidsmiddelen aangebrachte beveiligingen niet veranderen of weghalen en op de
juiste wijze gebruiken.
• Door de werkgever beschikbaar gestelde persoonlijke beschermingsmiddelen op een juiste
manier gebruiken en op de daarvoor bestemde plaats opbergen (bril, schoenen enz.).
• Meewerken aan de voor werknemers georganiseerde instructie (’onderricht’).
• Werkgever inlichten over opgemerkte gevaren voor de veiligheid en gezondheid in het
bedrijf.
• Werkgever en andere deskundige personen (preventiemedewerker, bhv'er,
arbodienstverlener) indien nodig bijstaan bij de uitvoering van hun verplichtingen.
Art.29 Arbowet: bij direct en ernstig gevaar mogen werknemer (met behoud loon) het werk
neerleggen
Belangrijk: art. 11 en 3 arbowet.
Arbobeleid, art. 3 arbowet
Waaruit bestaat een arbobeleid minimaal?
1. Een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E)/incl. PSA(-beleid);
Verzuim & Arbeidsongeschiktheid
Week 1
Kort overzicht van ons huidige systematiek:
Loondienst wkg
104 weken ziekte
- = wachttijd WIA
Vangnet ZW
- - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
WIA = meer dan of gelijk aan 35% arbeidsongeschikt
Dan recht op IVA of WGA.
<35% arbeidsongeschikt dan vergoed de werkgever dat (aovk) of de WW/bijstand.
De WIA heette eerst de WAO. Dit was tot 2004. Daarom kan is het logisch dat deze is afgenomen
omdat vanaf 2004 de WIA is ingegaan.
WIA = Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen.
IVA = Inkomensverzekering volledig arbeidsongeschikten.
WGA = Regeling werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten.
WAO = Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering.
Deze moet je kennen:
Factsheet Kerncijfers Arbobalans 2018
Factsheet Ziekteverzuim Arbobalans 2018
Belangrijke feiten:
De stijging van hoge taakeisen en daling van ervaren autonomie is zorgelijk, omdat de
combinatie van hoge taakeisen en lage autonomie het risico op werkstress verhoogt. Deze
combinatie komt het meeste voor in de horeca, onderwijs en gezondheidszorg. Bij de
psychosociale belasting zien we een duidelijke toename van hoge taakeisen, zoals snel
moeten werken of heel veel werk moeten doen, van 35% in 2007 naar 40% in 2017.
Ondanks hun minder goede arbeidsomstandigheden is het ziekteverzuimpercentage van
flexibele arbeidskrachten laag vergeleken met dat van vaste arbeidskrachten. Dit is deels
te verklaren door het feit dat ze minder uren per week werken en daarmee dus minder lang
worden blootgesteld aan belastende arbeidsomstandigheden. Een andere verklaring is dat
werknemers met een flexibel contract vaak wat jonger zijn. Bovendien hebben tijdelijk
medewerkers en inval- en oproepkrachten een relatief goede gezondheid vergeleken bij
, vaste arbeidskrachten. Voor uitzendkrachten is de situatie anders. Zij hebben wellicht een
wat hogere verzuimdrempel omdat ze vaak niet (volledig) worden doorbetaald bij ziekte.
Daarnaast speelt het gedragseffect. Ze zijn bang dat ze hun baan verliezen als ze zich te
veel ziekmelden.
Chronische gezondheidsklachten ontstaan veelal met het ouder worden.
Nog een belangrijke factsheet;
- WRR 2020
Wat vindt de WRR van de relatie tussen arbeid en gezondheid:
- Het risico op arbeidsongevallen: is het grootst voor werknemers die gevaarlijk werk verrichten,
maar werknemers die ongewenst gedrag ervaren van collega’s, leidinggevenden of klanten lopen
eveneens een verhoogd risico.
- De oorzaak van beroepsziekten: is naast werkbelasting vooral gelegen in de sociale werkrelaties,
zoals arbeidsconflict, ervaren waardering van het werk en sociale steun.
- Oorzaken van ziekteverzuim:
Intimidatie, conflicten op het werk of discriminatie
Emotioneel veeleisend werk of aan werk met weinig autonomie
Fysieke belasting
Conclusie: het valt op dat psychosociale omstandigheden een grote rol spelen bij ziekte door het
werk en dat deze rol alleen maar lijkt toe te nemen. ( Art. 1 lid 3 sub e Arbowet )
Hoe kijken werkgevers tegen deze problematiek aan? Zie Factsheet WEA 2019.
Week 2
Waarom een arbo- en verzuimbeleid?
Om te investeren in:
1. Minder ziekteverzuim en minder arbeidsongeschikten
2. Verbeterde motivatie werknemers
3. Toename efficiency/hogere productiviteit
4. Minder verloop
5. Beter imago werkgever
Hoe? 5 w’s + PDCA
1. Willen (!) aanpakken van arbeidsrisico’s
2. Weten wat de arbeidsrisico’s zijn RI&E (risico inventarisatie)
3. Wegen hoe groot de risico’s zijn en plannen maken om de risico’s te verminderen RI&E
en PvA
4. Werken aan risicovermindering door plannen uit te voeren uitvoeren PvA
5. Waken dat de uitvoering verloopt zoals gepland en dat de uitvoering effectief genoeg is =
en bijstellen arbobeleid.
Arbowetgeving
Doel Arbowetgeving:
voorkomen dat ongevallen en ziekten veroorzaakt door het werk voorvallen. Werknemers hebben
recht op een veilige en gezonde werkplek.
Relevante Arboregelgeving:
Publiekdomein: Arbowet, Arbobesluit en Arboregeling. Maar ook bij. Wazo, ATW en de AWGB.
Privaatdomein: Cao’s, bedrijfsregelingen en Arbocatalogus.
Arbowet:
Geldt voor alle plekken waar arbeid wordt verricht en is een kaderwet met algemene bepalingen.
Vormt de basis van de arbowetgeving.
Arbobesluit:
Een uitwerking van de Arbowet met verplichte regels waar werkgevers en werknemers zich aan
moeten houden om arbeidsrisico’s tegen te gaan. Er staan ook afwijkende en aanvullende regels in
voor een aantal sectoren en categorieën werknemers.
Arboregelgeving:
, Concrete nadere uitwerking van het Arbobesluit. Bijvoorbeeld de eisen waar arbeidsmiddelen aan
moeten voldoen of hoe een arbodienst zijn wettelijke taken exact moeten uitvoeren.
Doelvoorschrift:
Wettelijke bepaling die het te bereiken beschermingsniveau van de werknemer bij het werken
aangeeft.
Middelvoorschriften:
Met welke middelen moet het vastgelegde doel worden bereikt.
Procesnormen:
Dragen de werkgever op een bepaald proces te doorlopen om risico’s te onderkennen, te
beoordelen en te beheersen. Bijv. seksuele intimidatie of geweld.
Arbocatalogus:
Beschrijving door werkgevers en werknemers (OR/PVT) (branche/bedrijfsniveau) hoe wordt voldaan
aan gestelde doelvoorschriften. Wordt marginaal getoetst door de inspectie SZW. Vormt bij
goedkeuring uitgangspunt toezicht.
Verplichtingen werkgevers o.g.v. Arbowet
• Het ontwikkelen en uitvoeren van een Arbobeleid (art. 3 Arbowet), waaronder PSA-
beleid, zie verder op.
• Gevaren voor gezondheid werknemers bij de bron aanpakken.
• Inrichting arbeidsplaatsen, werkmethoden, gebruikte arbeids-middelen en arbeidsinhoud zo
veel mogelijk aanpassen aan persoonlijke eigenschappen werknemers (sfb) (art. 4
Arbowet).
• Voorkomen/beperken van monotone en temp gebonden arbeid.
• Opstellen en uitvoeren van RI&E en Plan van Aanpak (art. 5 Arbowet)
• Voorkomen/beperken van zware ongevallen met gevaarlijke stoffen.
• Geven van voorlichting/onderricht aan werknemers (art. 8 Arbowet).
• Melden/registreren arbeidsongevallen/beroepsziekten (art. 9 Arbowet)
• Voorkomen van gevaar voor derden door de arbeid die door de werknemers wordt verricht.
(art. 10 Arbowet).
• Werknemers in gelegenheid stellen tot een PAGO (art. 18 Arbowet).
Altijd rekening houden met de laatste stand van de wetenschap.
Verplichtingen werkgevers en controle naleving
Controle door SZW:
Inspecties m.n.: branches waar arbeidsmarktfraude of grote risico’s voor veiligheid/gezondheid
van werknemers worden verwacht.
Onderzoek n.a.v. klachten/ongevallen en gericht op: opsporen oorzaak, opheffing overtreding en
herhaling voorkomen.
Maatregelen en sancties:
Van mondelinge afspraak, schriftelijke waarschuwing tot boeterapport, werk stilleggen of last onder
dwangsom (als een maatregel niet wordt uitgevoerd).
Verplichtingen werknemers o.g.v. arbowet:
• Arbeidsmiddelen/gevaarlijke stoffen correct gebruiken.
• Op arbeidsmiddelen aangebrachte beveiligingen niet veranderen of weghalen en op de
juiste wijze gebruiken.
• Door de werkgever beschikbaar gestelde persoonlijke beschermingsmiddelen op een juiste
manier gebruiken en op de daarvoor bestemde plaats opbergen (bril, schoenen enz.).
• Meewerken aan de voor werknemers georganiseerde instructie (’onderricht’).
• Werkgever inlichten over opgemerkte gevaren voor de veiligheid en gezondheid in het
bedrijf.
• Werkgever en andere deskundige personen (preventiemedewerker, bhv'er,
arbodienstverlener) indien nodig bijstaan bij de uitvoering van hun verplichtingen.
Art.29 Arbowet: bij direct en ernstig gevaar mogen werknemer (met behoud loon) het werk
neerleggen
Belangrijk: art. 11 en 3 arbowet.
Arbobeleid, art. 3 arbowet
Waaruit bestaat een arbobeleid minimaal?
1. Een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E)/incl. PSA(-beleid);
