Week 1
Twee wetenschappelijke perspectieven:
Sociologie: Richt zich op de concrete leefwereld waar de student en zijn cliënten/
bewoners/ deelnemers deel van uitmaken. Dat perspectief is essentieel voor een goed
begrip van de problemen met mensen en hun grenzen. Mens in relatie.
Kunst: Richt zich op nog iets groters: het leven zelf, met al haar diffuse schoonheid en
grimmigheid. Kunst ervaren door het te maken of het te ondergaan biedt vaak houvast op
moeilijke momenten waar woorden tekort schieten- bij verlies, kwetsbaarheid, wreedheid en
de dood. Het biedt troost en ook, op een intuïtieve manier, begrip.
Gaat sociologie te werk op een wetenschappelijk-analytische manier, kunst werkt creatief-
intuïtief. Je zou deze onderwijslijn daarom een ontmoeting van hoofd en hart kunt noemen.
Uitgangspunten sociologie:
- Mensen zijn sociale wezens. Dat betekent dat we altijd n relatie staan tot de mensen
om ons heen. We hebben anderen nodig en we horen graag bij een groep. We zijn
onderdeel van een samenleving.
- Maar wat is dat eigenlijk, die samenleving? Waarom voelen we ons met sommige
mensen verbonden en met andere niet? Wat is onze eigen rol, als mensen en als
hulpverlener daarbij?
- Vanuit de sociologie bekijken we deze vele andere vragen ,om inzicht te krijgen in de
invloed van maatschappelijke ontwikkelingen op ons eigen leven en het leven van
onze cliënten. We leren kijken door een sociologische bril, om zo individuele
problemen in een groter kader te kunnen plaatsen.
Uitgangspunten kunst:
- Overal waar we kijken, zien we de invloed van ons eigen handelen op hoe we thuis
in de wereld willen zijn, waarin we proberen ons te verzoenen met het leven(Hannah
Arendt).
- We ervaren betrokkenheid bij de wereld wanneer wij invloed kunnen uitoefenen en
een eigen invulling aan onze omgeving willen geven
- Door de ‘spelende mens’ waar te nemen ontwikkel je kennis over hoe je kunst
betekenisvol inzet voor cliënten, patiënten, bewoners of deelnemers in het sociaal
werk.
Plek der moeite/ weerstand: Je ertoe te zetten om te handelen. Jezelf in actie zetten.
Johan Huizinga(midden jaren 30):
1. ‘Men kan bijna al het abstracte loochenen: recht, schoonheid, waarheid, goedheid,
geest, God. Men kan de ernst loochenen. Het spel niet’
2. ‘Cultuur begint niet als spel en niet uit spel, maar in spel’.
3. Spelvorming en cultuur zijn niet constant, maar veranderlijk en adaptief.
- Socioloog. De rol van spelen in onze samenleving is belangrijk.
- Spel is super belangrijk voor ons als mensen. Het is de basis van onze normen en
waarden.
- In Homo ludens(spelende mens) toont hij dat spelelement in verschillende domeinen.
- Overal is sprake van spel.
- Spelen is de voedingsbodem waaruit cultuur voortkomt. De culturele rol van het spel
is ‘onloochenbaar’ en iets is nooit zomaar een spelletje.
1
, - Spelen kan met: Hiërarchie, autoriteit, fysieke kracht en aantrekkelijkheid
● Vanuit dat spel ontstaan codes, morele grenzen en normen.
● Vanuit dat spel ontstaat cultuur.
- Spelorming en cultuur zijn niet constant, maar veranderlijk en adaptief.
Historicus Herman Pleij: Ventielfunctie(hoofdkenmerk 2)
Filosoof Michel Foucault: Gedisciplineerde ongedisciplineerdheid(hoofdkenmerk 1)
Filosoof Slavoj Zizek: Analogie is de stelling: Vakanties de kapitalistische orde bevestigen
, omdat ze de continuïteit van de arbeidsproductiviteit bevorderen.
Spel: Alle regels uit je dagelijks leven te kunnen vergeten.
Drie hoofdkenmerken van spel:
- Het moet vrij zijn
- Een uittrede uit het gewone leven(tijdelijke sfeer)
- Afgesloten en begrensd(ruimte- en tijdsgrenzen)
Cultuur begint niet als spel en niet uit spel, maar in spel. Onze cultuur is spelen.
Homo Faber= Werkende mens
Filosoof Coen Simons:
- Ziet overeenkomsten tussen zijn sportidentiteit en dagelijkse identiteit.
- Het leven kan je niet anders zien dan een spel.
- Geeft geen letterlijke definitie van spel
- Is hij klaar met een hockeyspel dan stapt hij in een voorstelling.
Rutger Bregman:
- Het tegenovergestelde van spelen is depressie
Hannah Arendt:
- Ze was kritisch over de waarnemingen bij de rechtszaak tegen Eichmann. Getuigen
werden onderbroken door de tegenpartij en hun verhalen kwamen niet tot recht in de
Jeruzalemse Schouwburg.
- Ze was kritisch op de ontvoering van Eichmann, over de rechtsgang en noemde
Eichmann meer een clown dan iemand die het kwaad belichaamde. Dit bracht veel
weerstand.
- Historicus Wasserstein had kritiek op Arendt. Hij vond dat ze slechte bronnen had
gebruikt en historisch gezien geen bijdrage had geleverd aan een beter begrip van
dictatoriale regimes.
- Schrijven is belangrijk voor Arendt.
- De titel banaliteit van het kwaad ontstaan: Gesprek tussen Arendt en haar man
Blücher over kwaad vergelijken met het oppervlakkige.
- De film die over Arendt is gemaakt( door Von Trotta) laat zien dat Arendt worstelde
met wat zich bij de rechtbank heeft afgespeeld.
2
, - Arendt heeft ook een essay geschreven over de gebeurtenissen op een middelbare
school(Little Rock). Over de rassenscheiding op middelbare scholen. Er kwam
weerstand op, omdat Arendt niet tegen rassenscheiding was.
- Arendt kwam erachter dat Eichmann gedachteloos was. Hij dacht niet na en nam
geen verantwoordelijkheid. Ze noemde het banaal, omdat Eichmann zo oppervlakkig
was.
- Arendt zag Eichmann niet als een monster, maar heel menselijk. Volgens Arendt zit
het gevaar van het oppervlakkige in de afwezigheid van het denken.
- Denken en doen zijn niet 2 verschillende activiteiten, maar horen bij elkaar
- Alle denk werkzaamheid ontbrak bij Eichmann. Het niet in staat zijn tot denken nam
ze Eichmann kwalijk.
- Denken is een menselijke activiteit waarmee je jezelf in beweging brengt.
- Arent maakt zich zorgen dat we in onze maatschappij alles willen vastleggen en
beheersbaar willen maken, zodat er geen fouten meer gemaakt kunnen worden.
Week 2
Visuele intelligentie kan alles verbeteren. Je bent nooit uitgeleerd.
Visual Thinking Strategies(VTS)= Een op discussie gebaseerde pedagogische en
therapeutische methode om naar kunst te kijken. Het leert je in een open gesprek,
gestructureerd en met gerichte aandacht voor de kunst én elkaar, methodisch verschillen en
overeenkomsten waar te nemen.
Door onder begeleiding van een gecertificeerde facilitator, VTS trainer of coach, zonder
oordeel te kijken en te luisteren bouw je voort op elkaars zienswijze. Omdat alle
perspectieven waardevol zijn ontstaat zelfvertrouwen, scherp je je kritisch denken, verrijk je
je woordenschat, doe je een appèl op je creatief, associatief en reflectief vermogen en
verbind je je persoonlijk met een kunstwerk door een diepere manier van leren.
Sociaal werk is gericht op de kracht en ontwikkelingsmogelijkheden van mensen in het
anders zijn, in een sociaal rechtvaardige, vitale en op inclusie gerichte samenleving. De
sociaal creëert ruimte voor kwetsbare mensen en voor verbindingen tussen mensen
onderling en hun sociale omgeving.
Kunst als existentiële waarde:
- Existentieel= Zingeving, met betrekking tot ons bestaan
- Vragen die je erover stelt zijn levensvragen
- De instrumentele kant van creativiteit
- Oefenen in het stellen van existentiële vragen
- Kunst als het werk van het hoofd, het hart en de handen
- Wat raak je of beschadig je bij je wensen.
3
Twee wetenschappelijke perspectieven:
Sociologie: Richt zich op de concrete leefwereld waar de student en zijn cliënten/
bewoners/ deelnemers deel van uitmaken. Dat perspectief is essentieel voor een goed
begrip van de problemen met mensen en hun grenzen. Mens in relatie.
Kunst: Richt zich op nog iets groters: het leven zelf, met al haar diffuse schoonheid en
grimmigheid. Kunst ervaren door het te maken of het te ondergaan biedt vaak houvast op
moeilijke momenten waar woorden tekort schieten- bij verlies, kwetsbaarheid, wreedheid en
de dood. Het biedt troost en ook, op een intuïtieve manier, begrip.
Gaat sociologie te werk op een wetenschappelijk-analytische manier, kunst werkt creatief-
intuïtief. Je zou deze onderwijslijn daarom een ontmoeting van hoofd en hart kunt noemen.
Uitgangspunten sociologie:
- Mensen zijn sociale wezens. Dat betekent dat we altijd n relatie staan tot de mensen
om ons heen. We hebben anderen nodig en we horen graag bij een groep. We zijn
onderdeel van een samenleving.
- Maar wat is dat eigenlijk, die samenleving? Waarom voelen we ons met sommige
mensen verbonden en met andere niet? Wat is onze eigen rol, als mensen en als
hulpverlener daarbij?
- Vanuit de sociologie bekijken we deze vele andere vragen ,om inzicht te krijgen in de
invloed van maatschappelijke ontwikkelingen op ons eigen leven en het leven van
onze cliënten. We leren kijken door een sociologische bril, om zo individuele
problemen in een groter kader te kunnen plaatsen.
Uitgangspunten kunst:
- Overal waar we kijken, zien we de invloed van ons eigen handelen op hoe we thuis
in de wereld willen zijn, waarin we proberen ons te verzoenen met het leven(Hannah
Arendt).
- We ervaren betrokkenheid bij de wereld wanneer wij invloed kunnen uitoefenen en
een eigen invulling aan onze omgeving willen geven
- Door de ‘spelende mens’ waar te nemen ontwikkel je kennis over hoe je kunst
betekenisvol inzet voor cliënten, patiënten, bewoners of deelnemers in het sociaal
werk.
Plek der moeite/ weerstand: Je ertoe te zetten om te handelen. Jezelf in actie zetten.
Johan Huizinga(midden jaren 30):
1. ‘Men kan bijna al het abstracte loochenen: recht, schoonheid, waarheid, goedheid,
geest, God. Men kan de ernst loochenen. Het spel niet’
2. ‘Cultuur begint niet als spel en niet uit spel, maar in spel’.
3. Spelvorming en cultuur zijn niet constant, maar veranderlijk en adaptief.
- Socioloog. De rol van spelen in onze samenleving is belangrijk.
- Spel is super belangrijk voor ons als mensen. Het is de basis van onze normen en
waarden.
- In Homo ludens(spelende mens) toont hij dat spelelement in verschillende domeinen.
- Overal is sprake van spel.
- Spelen is de voedingsbodem waaruit cultuur voortkomt. De culturele rol van het spel
is ‘onloochenbaar’ en iets is nooit zomaar een spelletje.
1
, - Spelen kan met: Hiërarchie, autoriteit, fysieke kracht en aantrekkelijkheid
● Vanuit dat spel ontstaan codes, morele grenzen en normen.
● Vanuit dat spel ontstaat cultuur.
- Spelorming en cultuur zijn niet constant, maar veranderlijk en adaptief.
Historicus Herman Pleij: Ventielfunctie(hoofdkenmerk 2)
Filosoof Michel Foucault: Gedisciplineerde ongedisciplineerdheid(hoofdkenmerk 1)
Filosoof Slavoj Zizek: Analogie is de stelling: Vakanties de kapitalistische orde bevestigen
, omdat ze de continuïteit van de arbeidsproductiviteit bevorderen.
Spel: Alle regels uit je dagelijks leven te kunnen vergeten.
Drie hoofdkenmerken van spel:
- Het moet vrij zijn
- Een uittrede uit het gewone leven(tijdelijke sfeer)
- Afgesloten en begrensd(ruimte- en tijdsgrenzen)
Cultuur begint niet als spel en niet uit spel, maar in spel. Onze cultuur is spelen.
Homo Faber= Werkende mens
Filosoof Coen Simons:
- Ziet overeenkomsten tussen zijn sportidentiteit en dagelijkse identiteit.
- Het leven kan je niet anders zien dan een spel.
- Geeft geen letterlijke definitie van spel
- Is hij klaar met een hockeyspel dan stapt hij in een voorstelling.
Rutger Bregman:
- Het tegenovergestelde van spelen is depressie
Hannah Arendt:
- Ze was kritisch over de waarnemingen bij de rechtszaak tegen Eichmann. Getuigen
werden onderbroken door de tegenpartij en hun verhalen kwamen niet tot recht in de
Jeruzalemse Schouwburg.
- Ze was kritisch op de ontvoering van Eichmann, over de rechtsgang en noemde
Eichmann meer een clown dan iemand die het kwaad belichaamde. Dit bracht veel
weerstand.
- Historicus Wasserstein had kritiek op Arendt. Hij vond dat ze slechte bronnen had
gebruikt en historisch gezien geen bijdrage had geleverd aan een beter begrip van
dictatoriale regimes.
- Schrijven is belangrijk voor Arendt.
- De titel banaliteit van het kwaad ontstaan: Gesprek tussen Arendt en haar man
Blücher over kwaad vergelijken met het oppervlakkige.
- De film die over Arendt is gemaakt( door Von Trotta) laat zien dat Arendt worstelde
met wat zich bij de rechtbank heeft afgespeeld.
2
, - Arendt heeft ook een essay geschreven over de gebeurtenissen op een middelbare
school(Little Rock). Over de rassenscheiding op middelbare scholen. Er kwam
weerstand op, omdat Arendt niet tegen rassenscheiding was.
- Arendt kwam erachter dat Eichmann gedachteloos was. Hij dacht niet na en nam
geen verantwoordelijkheid. Ze noemde het banaal, omdat Eichmann zo oppervlakkig
was.
- Arendt zag Eichmann niet als een monster, maar heel menselijk. Volgens Arendt zit
het gevaar van het oppervlakkige in de afwezigheid van het denken.
- Denken en doen zijn niet 2 verschillende activiteiten, maar horen bij elkaar
- Alle denk werkzaamheid ontbrak bij Eichmann. Het niet in staat zijn tot denken nam
ze Eichmann kwalijk.
- Denken is een menselijke activiteit waarmee je jezelf in beweging brengt.
- Arent maakt zich zorgen dat we in onze maatschappij alles willen vastleggen en
beheersbaar willen maken, zodat er geen fouten meer gemaakt kunnen worden.
Week 2
Visuele intelligentie kan alles verbeteren. Je bent nooit uitgeleerd.
Visual Thinking Strategies(VTS)= Een op discussie gebaseerde pedagogische en
therapeutische methode om naar kunst te kijken. Het leert je in een open gesprek,
gestructureerd en met gerichte aandacht voor de kunst én elkaar, methodisch verschillen en
overeenkomsten waar te nemen.
Door onder begeleiding van een gecertificeerde facilitator, VTS trainer of coach, zonder
oordeel te kijken en te luisteren bouw je voort op elkaars zienswijze. Omdat alle
perspectieven waardevol zijn ontstaat zelfvertrouwen, scherp je je kritisch denken, verrijk je
je woordenschat, doe je een appèl op je creatief, associatief en reflectief vermogen en
verbind je je persoonlijk met een kunstwerk door een diepere manier van leren.
Sociaal werk is gericht op de kracht en ontwikkelingsmogelijkheden van mensen in het
anders zijn, in een sociaal rechtvaardige, vitale en op inclusie gerichte samenleving. De
sociaal creëert ruimte voor kwetsbare mensen en voor verbindingen tussen mensen
onderling en hun sociale omgeving.
Kunst als existentiële waarde:
- Existentieel= Zingeving, met betrekking tot ons bestaan
- Vragen die je erover stelt zijn levensvragen
- De instrumentele kant van creativiteit
- Oefenen in het stellen van existentiële vragen
- Kunst als het werk van het hoofd, het hart en de handen
- Wat raak je of beschadig je bij je wensen.
3
