Psychologie
Attributietheorie= Waar leggen mensen nadruk op.
Iedereen heeft psychologische kennis door ervaring en imitatie.
Psychologie= De wetenschap van gedrag en geestelijke processen(denken en voelen).
- Letterlijk= Studie van de geest. Psyche= Geest Logos= Kennis
Pedagogiek= De wetenschap van het opvoeden.
- Letterlijk= Kinderleiding. Oud Grieks= Paidagoogia
Psychiatrie en psychologie verschil= Psychiatrie is met medicijnen en dat mogen
voorschrijven. Psychiatrie is geneeskundig. Psychiaters richten zich op behandeling van
mensen en psychologen zien mensen als patiënten met een geestelijke ziekte.
Psychiatrie= Medisch specialisme dat zich richt op de diagnose en behandeling van
mentale stoornissen.
Pseudopsychologie= (Wetenschap) doet zich voor als dat waarheid als dat niet zo
is(waarzegger, astrologie). Niet onderbouwde psychologische aanname die als
wetenschappelijke waarheden worden gepresenteerd.
Soorten psychologen:
- Experimenteel psychologen= Psycholoog die onderzoek doet naar elementaire
psychologische processen
- Docenten psychologie= Psycholoog met als primaire taak het geven van onderwijs
- Toegepast psychologen= Psycholoog die de door experimenteel psychologen
vergaarde kennis gebruikt om problemen van mensen op te lossen
Specialisaties in toegepaste psychologie:
- Arbeids- en organisatiepsychologen(A&O)= Gespecialeers in aanpassingen aan de
werkplek die productiviteit en de arbeidsmoraal moet maximaliseren.
- Sportpsychologen= Helpen atleten hun prestaties of motivatie verbeteren
- Schoolpsychologen=Deskundigen op het gebied van lesgeven en leren
- Klinisch psychologen en counselors= Helpen mensen aanpassen op sociaal of
emotioneel gebied.
- Forensisch psychologen= Deskundigen op het gebied van wets- en rechtssysteem
- Omgevingspsychologie= Proberen interactie met onze omgeving en milieu te
verbeteren.
- Gerontopsychologie= Helpen van ouderen met hun gezondheid en welzijn
Grote psychologen die geen psychologen waren(schrijvers/filosofen):
- Arthur Schopenhauer→ Schrijver → “Compassion is the basis of morality”
- René Descartes→ “Cogito ergo sum”= Ik denk dus ik ben er. Grondlegger moderne
biologische psychologie. Geest is de pure wetenschap.
Begin wetenschappelijke psychologie:
Wilhelm Wundt in 1879 sticht een psychologisch laboratorium in Leipzig. Eerste onderzoek
van waarnemen.
1
,Vaardigheden kritisch denken:
1. Wat is de bron? Feitelijk? Is de bron belangrijk?
2. Is de bewering redelijk of extreem?
3. Wat is het bewijsmateriaal? Anekdotisch bewijsmateriaal= Getuigenissen die de
ervaringen van iemand schetsen, maar ten onrechte voor wetenschappelijk bewijs
wordt aangezien.
4. Kan de conclusie beïnvloedt zijn door bias? Bias= Een vooroordeel, vervorming of
vertekening van een situatie. Bevestigingsbias= De neiging om informatie die niet
bij je opvatting aansluit te negeren of bekritiseren en om in plaats daarvan informatie
op te zoeken waar je het wel mee eens bent. Emotionele bias= De neiging om
oordelen te vellen gebaseerd op gevoelens, in plaats van op een rationele analyse
van het bewijsmateriaal.
5. Worden veel voorkomende denkfouten vermeden?
6. Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
Structuralisme= Historische stroming binnen de psychologie die de basisstructuren van de
geest en gedachten trachtte te ontrafelen. Die theoretici zochten naar de ‘elementen’ van de
bewuste ervaring.
- Methode= Introspectie. Introspectie= Beschrijving van je eigen innerlijke bewuste
ervaringen.
- Kritiek= Gestaltpsychologie
Functionalisme= Historische stroming binnen de psychologie die meende dat psychische
processen begrepen kunnen worden in het licht van hun adaptieve nut en functie.
- Methode= Introspectie
- William James stichtte in de vs het eerste psychologische instituut aan de
universiteit van Princeton
- Onderzoek naar emoties en o.a. religieuze ervaringen
Psychodynamische psychologie= Benadering die de nadruk legt op het begrijpen van het
menselijk functioneren in termen van onbewuste behoeften, verlangens en conflicten. De
eerste bekende vertegenwoordiger was Freud. Zijn systeem heette psychoanalyse.
Psychoanalyse= Benadering van de psychologie die gebaseerd is op de veronderstellingen
van Freud, die de nadruk legt op onbewuste processen. Psychoanalytici leggen de nadruk
op de analyse van dromen, versprekingen en op de techniek van vrije associatie
Perspectieven vanuit de gehele persoon= Aantal psychologische perspectieven die
draaien om een globaal inzicht in de persoonlijkheid. Waaronder de psychodynamische
psychologie, humanistische psychologie en psychologie van karaktertrekken en
temperament.
Psychologie en pedagogiek zijn empirische
wetenschappen(ervaringswetenschappen):
- Een empirische wetenschap bewijst dingen door experiment of observatie
- De empirische wetenschap beschrijft:
➔ Beschrijft het studieobject
➔ Verklaren door theorieën
2
, ➔ Voorspelt op grond van theorieën dingen die getoetst kunnen worden
➔ VB: Agressietheorie→ Observeren,vervolgens een theorie bedenken en de
waarneming verklaren → Door een experiment kijken of het klopt
Psychologische wetten zijn WAARSCHIJNLIJKHEDEN.
Stromingen(perspectieven)
Behavioristisch perspectief:
- Watson→ De psychologie moet wetenschappelijker worden (zoals de
natuurwetenschap).
- Gedrag dat meetbaar is/ waarneembaar en waarmee je experimenten kan doen.
- Basisaannames
➔ Tabula rasa= Mens is bij geboorte een onbeschreven boek.
➔ Mens is en blackbox= Gedrag(output) naar aanleiding van de input. Alles wat
daartussen zit moet je niet beschrijven.
- Doel van de psychologie is het toepassen van psychologische kennis om gedrag te
beïnvloeden.
- Gedrag van mensen wordt vooral bepaald door leerprocessen
➔ Ons handelen wordt gevormd door de consequenties ervan.
- Conditionering is toepasbaar in opvoeding, therapieën, ziekenhuizen…...
➔ Ook in therapieën(gedragstherapie) met name bij fobieën
- Richt zich op: Leren, beheersing van gedrag en omgeving, stimuli en responsen(niet
mentale processen)
Psychodynamische perspectief(psychoanalyse=nadruk op dromen en versprekingen):
- Grondlegger Sigmund Freud(1856-1939)
- Gedrag en persoonlijkheid worden sterker bepaald door het onbewuste.
- In dat onbewuste zitten aangeboren driften en verdrongen ervaringen.
- De eerste 5 levensjaren zijn bepalend voor de ontwikkeling van je persoonlijkheid
- De persoonlijkheid is opgebouwd uit:
➔ Onbewuste(Id)
➔ Bewuste(Ego) → Afweging tussen onbewuste en geweten. Als dat niet lukt
ontstaan psychische stoornissen.
➔ Het geweten(Superego) → Het ideale beeld.
- Richt zich op: Onbewuste motivatie en psychische stoornissen
3
, Humanistisch perspectief:
- Behavioristen deden veel onderzoek met
dieren.
- Nadruk op groei, potentie en vrije wil
- Het typisch menselijke verdween uit
beeld: bewustzijn, vrije wil, liefde,
vriendschap,
- Focus werd het uniek menselijke
- En hoe mensen zich kunnen ontplooien
en groeien tot gezonde individuen.
- Abraham Maslow→ Theorie van
fundamentele behoeften: voorwaarden
voor ontplooiing. Zie driehoek.
- Carl Rogers→ Cliëntgerichte,
non-directieve therapie; niet sturen maar
voorwaarden scheppen voor groei door vooral actief te luisteren naar de cliënt.
➔ Gaat over empathie, echtheid en onvoorwaardelijke acceptatie.
- Als je aan de basisbehoeften voldoet kan je pas naar de psychologische behoeftes
en als laatste naar de zelfvervullende behoeften. Sommige komen nooit bij de
zelfvervullende behoeftes.
- Richt zich op: Toeleggen op geestelijke gezondheid en menselijk potentieel
Perspectief van de karaktertrekken en temperament
- Persoonlijkheidstheorie(Big Five) → Dimensies
➔ Extraversie → Uitbundig, houd van onder de mensen zijn.
➔ Vriendelijkheid
➔ Emotionele stabiliteit
➔ Ordelijkheid
➔ Openheid
- Basale aanname
➔ Gedrag en persoonlijkheid zijn het resultaat van fundamentele
eigenschappen: karaktertrekken
➔ Jij bent betrouwbaar, spontaan, achterdochtig en nauwkeurig
➔ Tamelijk consistent in de tijd en verschillende situaties
➔ Bekende theorie: mensen verschillen van persoonlijkheid. Zie Big Five
➔ Jij kunt persoonlijkheid meten met testen.
- Richt zich op: Benadrukken van het verschillen van persoonskenmerken en
individuen
Socioculturele perspectief/ situationisme:
- De kracht van de situatie: sociale en culturele invloeden hebben
vaak meer invloed op ons gedrag dan onze persoonlijkheid.
- Gericht op gedrag
- Het socioculturele perspectief richt zich op:
➔ Sociale invloeden op gedrag en mentale processen
4
Attributietheorie= Waar leggen mensen nadruk op.
Iedereen heeft psychologische kennis door ervaring en imitatie.
Psychologie= De wetenschap van gedrag en geestelijke processen(denken en voelen).
- Letterlijk= Studie van de geest. Psyche= Geest Logos= Kennis
Pedagogiek= De wetenschap van het opvoeden.
- Letterlijk= Kinderleiding. Oud Grieks= Paidagoogia
Psychiatrie en psychologie verschil= Psychiatrie is met medicijnen en dat mogen
voorschrijven. Psychiatrie is geneeskundig. Psychiaters richten zich op behandeling van
mensen en psychologen zien mensen als patiënten met een geestelijke ziekte.
Psychiatrie= Medisch specialisme dat zich richt op de diagnose en behandeling van
mentale stoornissen.
Pseudopsychologie= (Wetenschap) doet zich voor als dat waarheid als dat niet zo
is(waarzegger, astrologie). Niet onderbouwde psychologische aanname die als
wetenschappelijke waarheden worden gepresenteerd.
Soorten psychologen:
- Experimenteel psychologen= Psycholoog die onderzoek doet naar elementaire
psychologische processen
- Docenten psychologie= Psycholoog met als primaire taak het geven van onderwijs
- Toegepast psychologen= Psycholoog die de door experimenteel psychologen
vergaarde kennis gebruikt om problemen van mensen op te lossen
Specialisaties in toegepaste psychologie:
- Arbeids- en organisatiepsychologen(A&O)= Gespecialeers in aanpassingen aan de
werkplek die productiviteit en de arbeidsmoraal moet maximaliseren.
- Sportpsychologen= Helpen atleten hun prestaties of motivatie verbeteren
- Schoolpsychologen=Deskundigen op het gebied van lesgeven en leren
- Klinisch psychologen en counselors= Helpen mensen aanpassen op sociaal of
emotioneel gebied.
- Forensisch psychologen= Deskundigen op het gebied van wets- en rechtssysteem
- Omgevingspsychologie= Proberen interactie met onze omgeving en milieu te
verbeteren.
- Gerontopsychologie= Helpen van ouderen met hun gezondheid en welzijn
Grote psychologen die geen psychologen waren(schrijvers/filosofen):
- Arthur Schopenhauer→ Schrijver → “Compassion is the basis of morality”
- René Descartes→ “Cogito ergo sum”= Ik denk dus ik ben er. Grondlegger moderne
biologische psychologie. Geest is de pure wetenschap.
Begin wetenschappelijke psychologie:
Wilhelm Wundt in 1879 sticht een psychologisch laboratorium in Leipzig. Eerste onderzoek
van waarnemen.
1
,Vaardigheden kritisch denken:
1. Wat is de bron? Feitelijk? Is de bron belangrijk?
2. Is de bewering redelijk of extreem?
3. Wat is het bewijsmateriaal? Anekdotisch bewijsmateriaal= Getuigenissen die de
ervaringen van iemand schetsen, maar ten onrechte voor wetenschappelijk bewijs
wordt aangezien.
4. Kan de conclusie beïnvloedt zijn door bias? Bias= Een vooroordeel, vervorming of
vertekening van een situatie. Bevestigingsbias= De neiging om informatie die niet
bij je opvatting aansluit te negeren of bekritiseren en om in plaats daarvan informatie
op te zoeken waar je het wel mee eens bent. Emotionele bias= De neiging om
oordelen te vellen gebaseerd op gevoelens, in plaats van op een rationele analyse
van het bewijsmateriaal.
5. Worden veel voorkomende denkfouten vermeden?
6. Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
Structuralisme= Historische stroming binnen de psychologie die de basisstructuren van de
geest en gedachten trachtte te ontrafelen. Die theoretici zochten naar de ‘elementen’ van de
bewuste ervaring.
- Methode= Introspectie. Introspectie= Beschrijving van je eigen innerlijke bewuste
ervaringen.
- Kritiek= Gestaltpsychologie
Functionalisme= Historische stroming binnen de psychologie die meende dat psychische
processen begrepen kunnen worden in het licht van hun adaptieve nut en functie.
- Methode= Introspectie
- William James stichtte in de vs het eerste psychologische instituut aan de
universiteit van Princeton
- Onderzoek naar emoties en o.a. religieuze ervaringen
Psychodynamische psychologie= Benadering die de nadruk legt op het begrijpen van het
menselijk functioneren in termen van onbewuste behoeften, verlangens en conflicten. De
eerste bekende vertegenwoordiger was Freud. Zijn systeem heette psychoanalyse.
Psychoanalyse= Benadering van de psychologie die gebaseerd is op de veronderstellingen
van Freud, die de nadruk legt op onbewuste processen. Psychoanalytici leggen de nadruk
op de analyse van dromen, versprekingen en op de techniek van vrije associatie
Perspectieven vanuit de gehele persoon= Aantal psychologische perspectieven die
draaien om een globaal inzicht in de persoonlijkheid. Waaronder de psychodynamische
psychologie, humanistische psychologie en psychologie van karaktertrekken en
temperament.
Psychologie en pedagogiek zijn empirische
wetenschappen(ervaringswetenschappen):
- Een empirische wetenschap bewijst dingen door experiment of observatie
- De empirische wetenschap beschrijft:
➔ Beschrijft het studieobject
➔ Verklaren door theorieën
2
, ➔ Voorspelt op grond van theorieën dingen die getoetst kunnen worden
➔ VB: Agressietheorie→ Observeren,vervolgens een theorie bedenken en de
waarneming verklaren → Door een experiment kijken of het klopt
Psychologische wetten zijn WAARSCHIJNLIJKHEDEN.
Stromingen(perspectieven)
Behavioristisch perspectief:
- Watson→ De psychologie moet wetenschappelijker worden (zoals de
natuurwetenschap).
- Gedrag dat meetbaar is/ waarneembaar en waarmee je experimenten kan doen.
- Basisaannames
➔ Tabula rasa= Mens is bij geboorte een onbeschreven boek.
➔ Mens is en blackbox= Gedrag(output) naar aanleiding van de input. Alles wat
daartussen zit moet je niet beschrijven.
- Doel van de psychologie is het toepassen van psychologische kennis om gedrag te
beïnvloeden.
- Gedrag van mensen wordt vooral bepaald door leerprocessen
➔ Ons handelen wordt gevormd door de consequenties ervan.
- Conditionering is toepasbaar in opvoeding, therapieën, ziekenhuizen…...
➔ Ook in therapieën(gedragstherapie) met name bij fobieën
- Richt zich op: Leren, beheersing van gedrag en omgeving, stimuli en responsen(niet
mentale processen)
Psychodynamische perspectief(psychoanalyse=nadruk op dromen en versprekingen):
- Grondlegger Sigmund Freud(1856-1939)
- Gedrag en persoonlijkheid worden sterker bepaald door het onbewuste.
- In dat onbewuste zitten aangeboren driften en verdrongen ervaringen.
- De eerste 5 levensjaren zijn bepalend voor de ontwikkeling van je persoonlijkheid
- De persoonlijkheid is opgebouwd uit:
➔ Onbewuste(Id)
➔ Bewuste(Ego) → Afweging tussen onbewuste en geweten. Als dat niet lukt
ontstaan psychische stoornissen.
➔ Het geweten(Superego) → Het ideale beeld.
- Richt zich op: Onbewuste motivatie en psychische stoornissen
3
, Humanistisch perspectief:
- Behavioristen deden veel onderzoek met
dieren.
- Nadruk op groei, potentie en vrije wil
- Het typisch menselijke verdween uit
beeld: bewustzijn, vrije wil, liefde,
vriendschap,
- Focus werd het uniek menselijke
- En hoe mensen zich kunnen ontplooien
en groeien tot gezonde individuen.
- Abraham Maslow→ Theorie van
fundamentele behoeften: voorwaarden
voor ontplooiing. Zie driehoek.
- Carl Rogers→ Cliëntgerichte,
non-directieve therapie; niet sturen maar
voorwaarden scheppen voor groei door vooral actief te luisteren naar de cliënt.
➔ Gaat over empathie, echtheid en onvoorwaardelijke acceptatie.
- Als je aan de basisbehoeften voldoet kan je pas naar de psychologische behoeftes
en als laatste naar de zelfvervullende behoeften. Sommige komen nooit bij de
zelfvervullende behoeftes.
- Richt zich op: Toeleggen op geestelijke gezondheid en menselijk potentieel
Perspectief van de karaktertrekken en temperament
- Persoonlijkheidstheorie(Big Five) → Dimensies
➔ Extraversie → Uitbundig, houd van onder de mensen zijn.
➔ Vriendelijkheid
➔ Emotionele stabiliteit
➔ Ordelijkheid
➔ Openheid
- Basale aanname
➔ Gedrag en persoonlijkheid zijn het resultaat van fundamentele
eigenschappen: karaktertrekken
➔ Jij bent betrouwbaar, spontaan, achterdochtig en nauwkeurig
➔ Tamelijk consistent in de tijd en verschillende situaties
➔ Bekende theorie: mensen verschillen van persoonlijkheid. Zie Big Five
➔ Jij kunt persoonlijkheid meten met testen.
- Richt zich op: Benadrukken van het verschillen van persoonskenmerken en
individuen
Socioculturele perspectief/ situationisme:
- De kracht van de situatie: sociale en culturele invloeden hebben
vaak meer invloed op ons gedrag dan onze persoonlijkheid.
- Gericht op gedrag
- Het socioculturele perspectief richt zich op:
➔ Sociale invloeden op gedrag en mentale processen
4
