3VWO Scheikunde/Chemie
Theoriesamenvatting
Joop de Steeg
0
,H1 Scheikunde/chemie
Scheikunde of chemie is een natuurwetenschap die zich richt op de studie van samenstelling en
bouw van stoffen, de chemische veranderingen die plaatsvinden onder bepaalde omstandigheden,
en de wetten die plaatsvinden onder bepaalde omstandigheden, en de wetten die daarbij horen.
A + B → AB
Stofeigenschappen
Een eigenschap die specifiek hoort bij een stof.
-brandbaarheid
-kleur
-geur
-oplosbaarheid
-fase bij kamertemperatuur
-vast (s)
-vloeibaar (l)
-gas (g)
Stofconstanten
Een eigenschap die specifiek hoort bij een stof, aan deze eigenschap kan een waarde worden
gegeven.
-smeltpunt
-kookpunt
-dichtheid
-ontbrandingstemperatuur
Grootheden en eenheden
Grootheden Eenheden
De naam van hetgeen wat je wilt meten of De naam van de waarde die je wilt meten of
uitdrukken. uitdrukken.
-massa -kilogram (kg)
-lengte -centimeter (cm)
-inhoud -kubieke meter (m3)
-stroomsterkte -ampére (A)
Wat meet ik? Waarin meet ik?
Warmteschaal Eerste referentie Tweede referentie Gebruik
Celsius (c ͦ) Vriespunt van water. Kookpunt van water. Spreektaal/ dagelijks
(273 K) (0 C ͦ) (373 K) (100 C ͦ) gebruik in het leven in
heel de wereld
behalve de VS.
Fahrenheit (F ͦ) Vriespunt van een Lichaamstemperatuur Spreektaal/ dagelijks
mengsel van ijs, water, van een gezond mens. gebruik in de VS.
zout en (37 C ͦ)
ammoniumchloriden.
(-18 C )ͦ
Kelvin (K) Absolute nulpunt. Hier Vriespunt van water. In de wetenschap
staan de moleculen (0 C ͦ) (273 K) overal ter wereld.
100 procent stil.
(-273 C ͦ) (0 K)
Scheikunde/Chemie 3VWO 1 Theoriesamenvatting Joop de Steeg
,H2 Mengsels
Oplossing Suspensie Emulsie
Betekenis Een helder mengsel Een troebel mengsel Een troebel mengsel
van een stof in een van een vaste stof in van 2 vloeistoffen.
vloeistof. een vloeistof.
Kenmerken Doorzichtig, helder. Ondoorzichtig, losse Ondoorzichtig, na
deeltjes na verloop verloop van tijd
van tijd op de bodem. ontstaat er een
tweelagen systeem.
Voorbeelden Gas in vloeistof, Sinaasappelsap, krijt in Oie op water, vet in
vloeistof in vloeistof, water, modderwater. water.
vaste stof in vloeistof.
Een emulgator is een
extra stof die je
toevoegt zodat de
twee andere
vloeistoffen in de
emulsie toch met
elkaar mengen. Elke
emulgator is specifiek
voor een emulsie.
Bij een mengsel met twee stoffen met een ander kookpunt noem je het een kooktraject en niet een
kookpunt. Dit is omdat het niet op 1 moment gaat koken, naar op twee momenten. Dit komt doordat
beide stoffen een ander kookpunt hebben.
Troebele mengsels
Rook vaste stof in gas
Schuim gas in vloeistof
Nevel vloeistof in gas
Scheiden
Het uit elkaar halen van een mengsel zodat het zuivere stoffen worden(bestandsdelen). Bij het
scheiden maak je altijd gebruik van een bepaalde stofeigenschap.
Er zijn verschillende scheidingsmethoden. Een paar van die zijn in het schema hieronder op een rijtje
gezet.
Scheidingsmethode Hoe gaat het in zijn werking? Op wat voor Stofeigenschap
soort mengsel
werkt het?
Bezinken 2 Niet mengbare stoffen van elkaar Suspensie of Dichtheid, de stof
scheiden. Als je dit mengsel dat een emulsie. met de grootste
niet goed mengt een paar dagen dichtheid zal
laat staan dan zal 1 stof bovenop bezinken.
blijven liggen en 1 stof naar de
bodem dalen. Dan krijg je een
zogenoemd tweelagensysteem.
Centrifugeren 2 Niet mengbare stoffen van elkaar Suspensie of Dichtheid, de stof
scheiden. Dit gaat op dezelfde een emulsie. met de grootste
manier als bezinken, maar dichtheid zal
versneld. Door het mengsel rond te bezinken.
laten draaien.
Scheikunde/Chemie 3VWO 2 Theoriesamenvatting Joop de Steeg
, Filtreren Een niet mengbare vaste stof van Suspensie Deeltjesgrootte.
een vloeistof scheiden. Dit doe je
door bijvoorbeeld zeewater door
een dun filterpapier heen te laten
lopen. Het zand zal in het filter
achterblijven en het water zal
erdoorheen gaan.
Extraheren Een stof uit een mengsel halen met Elk niet Oplosbaarheid.
behulp van een extractie middel. oplosbaar
Bij extraheren voeg je 1 mengsel.
stof(extractiemiddel) toe een stof
lost daarin op en de andere niet zo
kun je de stoffen van elkaar
scheiden. Zo scheid je ook zout van
zand. Je voegt water toe. Het zout
lost op in het water en je kunt het
filtreren.
Indampen Met behulp van verdamping een Oplossing: een Kookpunt.
vaste stof uit een oplossing halen. vaste stof met
Zo dus om het zout weer uit het een vloeistof.
water te halen kun je indampen.
Dan verdampt het water en blijft
het zout over.
Destilleren Met behulp van verdamping een Oplossing: Kookpunt.
vloeistof uit een oplossing halen. Je meerdere
haalt 2 vloeistoffen uit elkaar. De vloeistoffen.
vloeistof met het laagste kookpunt
zal verdampen. De andere vloeistof
blijft achter.
Dichtheid: Hoeveel weegt iets per kubieke centimeter. ( cm3 )
Formule:
m
ρ=
v
ρ = dichtheid (Kg/cm3 )
M = massa (kg)
V = volume (l)
Zie hiernaast de formule driehoek.
Leg je hand op de eenheid die je moet weten. 𝑚
𝜌∙v
Oplosbaarheid
De maximale massa van een stof die je kunt oplossen per liter. Als je de maximale hoeveelheid van
een stof hebt toegevoegd en die is opgelost. Dan noem je dat een verzadigde oplossing. Bij een
verzadigde oplossing van zout in water lost als je meer zout toe voegt dit zout niet op. Als suiker is
opgelost in water dan schrijf je dit als aq. Aq is net als s, l, g een toets aanduiding.
Scheikunde/Chemie 3VWO 3 Theoriesamenvatting Joop de Steeg
Theoriesamenvatting
Joop de Steeg
0
,H1 Scheikunde/chemie
Scheikunde of chemie is een natuurwetenschap die zich richt op de studie van samenstelling en
bouw van stoffen, de chemische veranderingen die plaatsvinden onder bepaalde omstandigheden,
en de wetten die plaatsvinden onder bepaalde omstandigheden, en de wetten die daarbij horen.
A + B → AB
Stofeigenschappen
Een eigenschap die specifiek hoort bij een stof.
-brandbaarheid
-kleur
-geur
-oplosbaarheid
-fase bij kamertemperatuur
-vast (s)
-vloeibaar (l)
-gas (g)
Stofconstanten
Een eigenschap die specifiek hoort bij een stof, aan deze eigenschap kan een waarde worden
gegeven.
-smeltpunt
-kookpunt
-dichtheid
-ontbrandingstemperatuur
Grootheden en eenheden
Grootheden Eenheden
De naam van hetgeen wat je wilt meten of De naam van de waarde die je wilt meten of
uitdrukken. uitdrukken.
-massa -kilogram (kg)
-lengte -centimeter (cm)
-inhoud -kubieke meter (m3)
-stroomsterkte -ampére (A)
Wat meet ik? Waarin meet ik?
Warmteschaal Eerste referentie Tweede referentie Gebruik
Celsius (c ͦ) Vriespunt van water. Kookpunt van water. Spreektaal/ dagelijks
(273 K) (0 C ͦ) (373 K) (100 C ͦ) gebruik in het leven in
heel de wereld
behalve de VS.
Fahrenheit (F ͦ) Vriespunt van een Lichaamstemperatuur Spreektaal/ dagelijks
mengsel van ijs, water, van een gezond mens. gebruik in de VS.
zout en (37 C ͦ)
ammoniumchloriden.
(-18 C )ͦ
Kelvin (K) Absolute nulpunt. Hier Vriespunt van water. In de wetenschap
staan de moleculen (0 C ͦ) (273 K) overal ter wereld.
100 procent stil.
(-273 C ͦ) (0 K)
Scheikunde/Chemie 3VWO 1 Theoriesamenvatting Joop de Steeg
,H2 Mengsels
Oplossing Suspensie Emulsie
Betekenis Een helder mengsel Een troebel mengsel Een troebel mengsel
van een stof in een van een vaste stof in van 2 vloeistoffen.
vloeistof. een vloeistof.
Kenmerken Doorzichtig, helder. Ondoorzichtig, losse Ondoorzichtig, na
deeltjes na verloop verloop van tijd
van tijd op de bodem. ontstaat er een
tweelagen systeem.
Voorbeelden Gas in vloeistof, Sinaasappelsap, krijt in Oie op water, vet in
vloeistof in vloeistof, water, modderwater. water.
vaste stof in vloeistof.
Een emulgator is een
extra stof die je
toevoegt zodat de
twee andere
vloeistoffen in de
emulsie toch met
elkaar mengen. Elke
emulgator is specifiek
voor een emulsie.
Bij een mengsel met twee stoffen met een ander kookpunt noem je het een kooktraject en niet een
kookpunt. Dit is omdat het niet op 1 moment gaat koken, naar op twee momenten. Dit komt doordat
beide stoffen een ander kookpunt hebben.
Troebele mengsels
Rook vaste stof in gas
Schuim gas in vloeistof
Nevel vloeistof in gas
Scheiden
Het uit elkaar halen van een mengsel zodat het zuivere stoffen worden(bestandsdelen). Bij het
scheiden maak je altijd gebruik van een bepaalde stofeigenschap.
Er zijn verschillende scheidingsmethoden. Een paar van die zijn in het schema hieronder op een rijtje
gezet.
Scheidingsmethode Hoe gaat het in zijn werking? Op wat voor Stofeigenschap
soort mengsel
werkt het?
Bezinken 2 Niet mengbare stoffen van elkaar Suspensie of Dichtheid, de stof
scheiden. Als je dit mengsel dat een emulsie. met de grootste
niet goed mengt een paar dagen dichtheid zal
laat staan dan zal 1 stof bovenop bezinken.
blijven liggen en 1 stof naar de
bodem dalen. Dan krijg je een
zogenoemd tweelagensysteem.
Centrifugeren 2 Niet mengbare stoffen van elkaar Suspensie of Dichtheid, de stof
scheiden. Dit gaat op dezelfde een emulsie. met de grootste
manier als bezinken, maar dichtheid zal
versneld. Door het mengsel rond te bezinken.
laten draaien.
Scheikunde/Chemie 3VWO 2 Theoriesamenvatting Joop de Steeg
, Filtreren Een niet mengbare vaste stof van Suspensie Deeltjesgrootte.
een vloeistof scheiden. Dit doe je
door bijvoorbeeld zeewater door
een dun filterpapier heen te laten
lopen. Het zand zal in het filter
achterblijven en het water zal
erdoorheen gaan.
Extraheren Een stof uit een mengsel halen met Elk niet Oplosbaarheid.
behulp van een extractie middel. oplosbaar
Bij extraheren voeg je 1 mengsel.
stof(extractiemiddel) toe een stof
lost daarin op en de andere niet zo
kun je de stoffen van elkaar
scheiden. Zo scheid je ook zout van
zand. Je voegt water toe. Het zout
lost op in het water en je kunt het
filtreren.
Indampen Met behulp van verdamping een Oplossing: een Kookpunt.
vaste stof uit een oplossing halen. vaste stof met
Zo dus om het zout weer uit het een vloeistof.
water te halen kun je indampen.
Dan verdampt het water en blijft
het zout over.
Destilleren Met behulp van verdamping een Oplossing: Kookpunt.
vloeistof uit een oplossing halen. Je meerdere
haalt 2 vloeistoffen uit elkaar. De vloeistoffen.
vloeistof met het laagste kookpunt
zal verdampen. De andere vloeistof
blijft achter.
Dichtheid: Hoeveel weegt iets per kubieke centimeter. ( cm3 )
Formule:
m
ρ=
v
ρ = dichtheid (Kg/cm3 )
M = massa (kg)
V = volume (l)
Zie hiernaast de formule driehoek.
Leg je hand op de eenheid die je moet weten. 𝑚
𝜌∙v
Oplosbaarheid
De maximale massa van een stof die je kunt oplossen per liter. Als je de maximale hoeveelheid van
een stof hebt toegevoegd en die is opgelost. Dan noem je dat een verzadigde oplossing. Bij een
verzadigde oplossing van zout in water lost als je meer zout toe voegt dit zout niet op. Als suiker is
opgelost in water dan schrijf je dit als aq. Aq is net als s, l, g een toets aanduiding.
Scheikunde/Chemie 3VWO 3 Theoriesamenvatting Joop de Steeg
