ALGEMENE INTRODUCTIE EN HET BEGIN
Inhoud
Hoorcolleges
➢ Algemeen bouwplan cellen en organen
➢ Algemeen bouwplan mensen en dieren
➢ Van DNA naar RNA naar eiwit
➢ “Komen tot de kern van de zaak”
➢ Eiwitstructuur en enzymwerking
Zelfstudieopdrachten
➢ Van DNA via RNA naar eiwit
Vaardigheidsonderwijs
➢ Botten, banden en gewrichten I
Uitwerkingen geneeskunde 1A1 – Judith Bus 1
,HOORCOLLEGES
Algemeen bouwplan cellen en organen
Een eukaryote cel heeft in tegenstelling tot een prokaryoot:
- een kern met membraan
- DNA met histonen
- Celorganellen (met membraan)
- 80S ribosomen
- Verkrijgt energie middels mitochondria
De prokaryote cel heeft in tegenstelling tot de eukaryoot:
- 70S ribosomen
- Een celwand
- Verkrijgt energie middels elektronentransport over het celmembraan.
De kleine rRNA subunit is zeer goed geconserveerd gebleven in de evolutie. Alle drie
de rijken (bacteriën, archaea, eukaryoten) hebben overeenkomsten hierin.
In de loop der evolutie hebben vier endosymbiotische gebeurtenissen
plaatsgevonden:
➢ Opname van een alphaproteobacterie → ontstaan mitochondrion.
➢ Opname van een cyanobacterie → chloroplast.
➢ Opname van een eencellige roodwiercel → chloroplasten met een dubbele
membraan.
➢ Aanhechting van een spirochaete bacterie → microtubuli en cilia (is nog
omstreden).
➔ dit zijn ultieme vormen van horizontale gen transfer (tussen soorten).
o NOTE: verticale gen transfer: ouder naar nakomeling.
De eerste stappen van eukaryotisering waren:
➢ Verlies van starre celwand (fosfolipidenlaag) → plooiingen van de
celmembraan → meer inwendig oppervlak en flexibiliteit (wat leidde tot
beweging).
➢ Flexibele celmembraan maakt fagocytose mogelijk (endo- en exocytose).
➢ Microtubuli (tubuline) en microfilamenten (actine) vormen een cytoskelet.
➢ Cytoskalet: inwendig transport, compartimentering en amoeboïde beweging
(m.b.v. vormverandering en schijnvoetjes) → cel kan migreren.
Gevolg van eukaryotisering:
- Schaalvergroting en meercelligheid.
- Cel bevat compartimenten (organellen) met gespecialiseerde functies en
intracellulair transport.
- Verschillende transcriptie profielen. → differentiatie in celtypen.
Microtubili Microfilamenten, actine
Uitwerkingen geneeskunde 1A1 – Judith Bus 2
, Microtubuli
buisvormige structuur, opgebouwd uit het polypeptide tubuline. Component van het
cytoskelet bij eukaryote cellen.
Microfilamenten
type vezels dat onderdeel uitmaken van het cytoskelet. Microfilamenten of actine
filamenten, zorgen voor de samentrekking van spiercellen. Het zijn volle staafjes,
opgebouwd uit het eiwit actine.
➢ Het cytoskelet maakt inwendig transport, compartimentering en amoeboïde
beweging mogelijk.
Amoeboïde beweging
voortbeweging door middel van pseudopodiën, waarbij de lichaamsvorm constant
verandert.
Transcriptie: KERN
Translatie: CYTOPLASMA
Size matters
Een menselijke hepatocyt bevat 10 miljard eiwitmoleculen en is ongeveer 50
micrometer (=0.05 mm) groot.
1 micron = 0.001 mm. Een RBC is ongeveer 7.5 micron.
In de eukaryote cel is het cytoplasma alles wat binnen het plasmamembraan en
buiten de nucleus zit (dus inclusief de membraan omgeven organellen).
Het cytoplasma is alles binnen het plasmamembraan, buiten de nucleus.
Het cytosol is de inhoud van het cytoplasma maar niet de organellen en
cytoklaletcomponenten.
De celmembraan is een fosfolipide-bilaag. Ze bevatten membraaneiwitten wat in
feite de sensoren van een cel zijn om te communiceren. Ook kan er een glycocalyx
(suikerlaag) op zitten. Deze suikerlaag functioneerd als glijmiddel en maakt het
makkelijker voor de cel om te bewegen.
Celmembraan
De kern wordt omgeven door een dubbele membraan, de kernenvelop waarvan het
buitenmembraan continue is met het ER (hierdoor is transport sneller). In het
centrum zit een nucleolus, hierin vindt transcriptie van ribosomaal RNA plaats en de
samensmelting van ribosomale subunits (eiwit en RNA).
Uitwerkingen geneeskunde 1A1 – Judith Bus 3
Inhoud
Hoorcolleges
➢ Algemeen bouwplan cellen en organen
➢ Algemeen bouwplan mensen en dieren
➢ Van DNA naar RNA naar eiwit
➢ “Komen tot de kern van de zaak”
➢ Eiwitstructuur en enzymwerking
Zelfstudieopdrachten
➢ Van DNA via RNA naar eiwit
Vaardigheidsonderwijs
➢ Botten, banden en gewrichten I
Uitwerkingen geneeskunde 1A1 – Judith Bus 1
,HOORCOLLEGES
Algemeen bouwplan cellen en organen
Een eukaryote cel heeft in tegenstelling tot een prokaryoot:
- een kern met membraan
- DNA met histonen
- Celorganellen (met membraan)
- 80S ribosomen
- Verkrijgt energie middels mitochondria
De prokaryote cel heeft in tegenstelling tot de eukaryoot:
- 70S ribosomen
- Een celwand
- Verkrijgt energie middels elektronentransport over het celmembraan.
De kleine rRNA subunit is zeer goed geconserveerd gebleven in de evolutie. Alle drie
de rijken (bacteriën, archaea, eukaryoten) hebben overeenkomsten hierin.
In de loop der evolutie hebben vier endosymbiotische gebeurtenissen
plaatsgevonden:
➢ Opname van een alphaproteobacterie → ontstaan mitochondrion.
➢ Opname van een cyanobacterie → chloroplast.
➢ Opname van een eencellige roodwiercel → chloroplasten met een dubbele
membraan.
➢ Aanhechting van een spirochaete bacterie → microtubuli en cilia (is nog
omstreden).
➔ dit zijn ultieme vormen van horizontale gen transfer (tussen soorten).
o NOTE: verticale gen transfer: ouder naar nakomeling.
De eerste stappen van eukaryotisering waren:
➢ Verlies van starre celwand (fosfolipidenlaag) → plooiingen van de
celmembraan → meer inwendig oppervlak en flexibiliteit (wat leidde tot
beweging).
➢ Flexibele celmembraan maakt fagocytose mogelijk (endo- en exocytose).
➢ Microtubuli (tubuline) en microfilamenten (actine) vormen een cytoskelet.
➢ Cytoskalet: inwendig transport, compartimentering en amoeboïde beweging
(m.b.v. vormverandering en schijnvoetjes) → cel kan migreren.
Gevolg van eukaryotisering:
- Schaalvergroting en meercelligheid.
- Cel bevat compartimenten (organellen) met gespecialiseerde functies en
intracellulair transport.
- Verschillende transcriptie profielen. → differentiatie in celtypen.
Microtubili Microfilamenten, actine
Uitwerkingen geneeskunde 1A1 – Judith Bus 2
, Microtubuli
buisvormige structuur, opgebouwd uit het polypeptide tubuline. Component van het
cytoskelet bij eukaryote cellen.
Microfilamenten
type vezels dat onderdeel uitmaken van het cytoskelet. Microfilamenten of actine
filamenten, zorgen voor de samentrekking van spiercellen. Het zijn volle staafjes,
opgebouwd uit het eiwit actine.
➢ Het cytoskelet maakt inwendig transport, compartimentering en amoeboïde
beweging mogelijk.
Amoeboïde beweging
voortbeweging door middel van pseudopodiën, waarbij de lichaamsvorm constant
verandert.
Transcriptie: KERN
Translatie: CYTOPLASMA
Size matters
Een menselijke hepatocyt bevat 10 miljard eiwitmoleculen en is ongeveer 50
micrometer (=0.05 mm) groot.
1 micron = 0.001 mm. Een RBC is ongeveer 7.5 micron.
In de eukaryote cel is het cytoplasma alles wat binnen het plasmamembraan en
buiten de nucleus zit (dus inclusief de membraan omgeven organellen).
Het cytoplasma is alles binnen het plasmamembraan, buiten de nucleus.
Het cytosol is de inhoud van het cytoplasma maar niet de organellen en
cytoklaletcomponenten.
De celmembraan is een fosfolipide-bilaag. Ze bevatten membraaneiwitten wat in
feite de sensoren van een cel zijn om te communiceren. Ook kan er een glycocalyx
(suikerlaag) op zitten. Deze suikerlaag functioneerd als glijmiddel en maakt het
makkelijker voor de cel om te bewegen.
Celmembraan
De kern wordt omgeven door een dubbele membraan, de kernenvelop waarvan het
buitenmembraan continue is met het ER (hierdoor is transport sneller). In het
centrum zit een nucleolus, hierin vindt transcriptie van ribosomaal RNA plaats en de
samensmelting van ribosomale subunits (eiwit en RNA).
Uitwerkingen geneeskunde 1A1 – Judith Bus 3
