Samenvatting Materieel strafrecht

Materieel Strafrecht – Samenvatting
Hoofdstuk 1 – inleiding
Het strafrecht kom je over tegen in het dagelijks leven, op tv in allerlei films en series
 maar ook op straat zie je criminaliteit en alles wat daarbij hoort politie,
uitgaansgeweld, fietsendiefstal enz.
Dit rechtsgebied is sterk verbonden met zaken als moraal, veiligheid en rechtvaardigheid

Plaats van het strafrecht
Het strafrecht houdt zich bezig met het bestraffen van personen die een strafbaar feit
hebben gepleegd toch is het een heel complex rechtsgebied
De staat heeft het monopolie om te straffen (het alleenrecht)
 anders dan bij het civielrecht daarbij gaat het in grote lijnen tussen burgers
onderling
 anders dan bij het civielrecht kunnen burgers elkaar niet dagvaarden voor gepleegde
strafbare feiten de enige die dit kan is de officier van justitie  die onderdeel is van
het openbaar ministerie: het staatsorgaan dat belast is met de vervolging van
verdachten
 Wel bestaat er de mogelijkheid voor een slachtoffer van een strafbaar feit om als
‘benadeelde partij’ schadevergoeding te verzoeken aan de strafrechter zo kan een
slachtoffer vrij eenvoudig de schade verhalen op de dader en hoeft dit niet via de
civielrechtelijke procedure wat een veel meer ingewikkelde, tijdrovende en
geldverslindende aangelegenheid is

Het doel van straffen
Een boete die wordt opgelegd (strafrechtelijk) is bedoeld als straf, als leedtoevoeging
 toch wordt er heel verschillende gedacht over het doel van straffen gemiddeld
genomen ziet men als doel van het opleggen van straf enerzijds vergelding en anderzijds
preventie
Vergeldingsaspect de dader doet kwaad, dus moet hij gestraft worden met kwaad (als
het ware)
Preventiegedachte mensen willen geen straf, dus zullen zij gedrag dat mogelijk tot
straf leidt, zoveel mogelijk proberen te voorkomen straffen zou ertoe moeten leiden
dat minder mensen een strafbaar feit plegen men onderscheidt twee soorten
preventie:
- speciale preventie dit moet voorkomen of ontmoedigen dat de gestrafte
wederom de fot ingaat hij wil niet nog een keer gestraft worden nu hij het heeft
ervaren denk ook aan voorwaardelijke straffen dan al helemaal denkt die
persoon wel twee keer na
- generale preventie uitgangspunt: dat anderen dan de gestrafte lering trekken
uit het feit dat er voor het plegen van een strafbaar feit straf opgelegd kan
worden de gestrafte is een voorbeeld dat dan potentiële wetsovertreders
afschrikt

Materieel en formeel strafrecht
Materieel strafrecht dit gaat over wat een strafbaar feit is het bepaalt welke gedrag
niet toegestaan is en welke personen daarvoor kunnen worden gestraft




1

,Formeel strafrecht (strafprocesrecht) dit omvat de regels van het strafproces en heeft
niets te maken met de omschrijvingen van strafbaar gedrag het gaat over de regels
van het proces binnen het strafrecht

Commuun en bijzonder strafrecht
Commune strafrecht dit is het meer algemene deel van het strafrecht dit is
opgenomen in de wetboeken (Wetboek van Strafrecht en Strafvordering)
 Maar ook zijn er nog de bijzondere wetten van strafrecht zoals in de
wegenverkeerswet 1994, Wet wapens en munitie, Opiumwet, gezondheids-en welzijnswet
enz.  In die bijzondere strafwetten staan bepalingen die behoren tot het materiële
strafrecht, maar ook bepalingen die behoren tot het formele strafrecht

Hoofdstuk 2 – inleiding materieel strafrecht
Een strafbepaling in de meest volledige vorm bestaat uit een delictsomschrijving, een
kwalificatie-aanduiding en een strafbedreiging
Delictsomschrijving dit geeft aan welke ongewenste gedraging de wetgever strafbaar
heeft willen stellen
Kwalificatie-aanduiding deze geeft aan met welke term het gedrag in juridisch opzicht
benoemd kan worden
Strafbedreiging geeft aan welke soort straf er opgelegd kan worden en wat het
maximum daarbij is
 dit is dus niet altijd het geval soms staat er dan bv mishandeling wordt gestraft
met…  mishandeling is hierin de DO en de kwalificatie-aanduiding
 vooral in de bijzondere wetten is het vaak net wat anders omschreven de
delictsomschrijving en strafbedreiging zijn vaak ‘uit elkaar getrokken’ de
delictsomschrijving staat vaak omschreven als een verbod eerst krijg je een artikel
met de omschrijving en verderop vaak pas de strafbedreiging deze gelaagde structuur
zie je veel bij bijzondere wetten

Opbouw van het strafbare feit in vier componenten
In materieelstrafrechtelijke zin is dit meestal de inhoud van een strafbaar feit een
strafbaar feit is een menselijke gedraging die valt binnen de grenzen van een wettelijke
delictsomschrijving, die wederrechtelijk is en aan schuld te wijten
MG  DO  W  V
Dit zijn tevens de voorwaarden waaraan moet zijn voldaan voordat iemand gestraft kan
worden 
1. menselijke gedraging (MG)
2. wettelijke delictsomschrijving (DO)
3. wederrechtelijkheid (W)
4. schuld (als verwijtbaarheid) (V)

Menselijke gedraging de gedraging moet verricht zijn door een mens (ook omdat
vroeger dieren ook konden worden vervolgd)  ook van belang is te zien dat het moet
gaan om een gedraging en niet om een gedachte bijvoorbeeld pas als iemand door
middel van een gedraging geheel of gedeeltelijk uitvoering geeft aan dergelijke
voornemens, is voldaan aan deze voorwaarde voor strafbaarheid
 de gedraging moet uiteindelijk in uitdrukking komen in de tenlastelegging hierin
staat welke gedraging de verdachte zou hebben begaan volgens Ovj




2

, Wettelijke delictsomschrijving Ook een voorwaarde voor strafbaarheid is dat de
menselijke gedraging moet voldoen aan de delictsomschrijving
Toch kan een wetgever niet precies elke gedraging die strafbaar is expliciet opnemen in
de wet zulke gedragingen zijn in de wet veralgemeniseerd

In iedere individuele strafzaak zal de rechter de feitelijke gedraging uit de
tenlastelegging (voor zover deze bewezen is verklaard) juridisch moeten benoemen
ook wel kwalificeren
Art. 350 Sv draagt de rechter op het feit te kwalificeren: ‘of bewezen is dat het feit door
den verdachte is begaan, en, zoo ja, welk strafbaar feit het bewezen verklaarde volgens
de wet oplevert de rechter moet na de bewezen verklaring bepalen welke wettelijke
delictsomschrijving nu precies van toepassing is op het bewezenverklaarde
Als de rechter het bewezenverklaarde niet kan kwalificeren, zal hij de verdachte
ontslaan van alle rechtsvervolging wegens niet-kwalificeerbaarheid van het
bewezenverklaarde

Wederrechtelijkheid ‘in strijd met het recht’ iets duidelijker: het is onzinnig om
mensen te straffen van wie niet kan worden gezegd dat zij een norm uit het recht hebben
geschonden als iemand niet in strijd handelt met het recht (en dus niks verkeerd doet)
dient er ook geen straf te volgen
 er wordt puur gekeken naar de gedraging daarmee is niets gezegd over de mate
waarin deze gedraging aan de dader kan worden verweten dat is het terrein van
schuld
 let wel op bij een rechtvaardigingsgrond (zoals een man die te hard rijdt omdat zijn
vrouw een slagaderlijke bloeding heeft en hij brengt haar naar het ziekenhuis) als er
sprake is van een rechtvaardigingsgrond dan is de gedraging niet wederrechtelijk en dus
niet strafbaar het is dus een geldige reden om de wet te overtreden

Schuld Ons strafrecht is een schuldstrafrecht niemand mag gestraft worden zonder
dat hij (een bepaalde mate) van schuld heeft schuld wordt in deze zin opgevat als
verwijtbaarheid als iemand een reëel gedragsalternatief had – dat wil zeggen als
iemand redelijkerwijs een andere optie had dan het overtreden van de wet – dan bestaat
verwijtbaarheid wie zich kan onthouden van de wetsovertreding moet dat doen
Maar ook hier heb je uitzonderingen Er zijn redenen om aan te nemen dat het
vervullen van de delictsomschrijving niet verwijtbaar is uitsluitingsgrond (de
delictsomschrijving is wel vervult en dat is ook wederrechtelijk gebeurt)
Iemand met een geestelijke stoornis die denkt dat hij iemand moet doden om naar een
ander mooier universum te gaan en hij doet dit ook die persoon kon, gezien zijn
geestelijke stoornis, niet van worden gevergd zich anders te gedragen dan hij deed hij
kan zich dan met succes beroepen op de schulduitsluitingsgrond er is dan niet voldaan
aan de verwijtbaarheid dus geen straf
 de rechter kan wel een andere maatregel nemen, zoals terbeschikkingstelling (TBS)

Legaliteit en interpretatie
Legaliteitsbeginsel strafbare feiten moeten altijd in geschreven recht terug te vinden
zijn art. 1 Sr: geen feit is strafbaar dan uit kracht van een daaraan voorafgaande
wettelijke strafbepaling
De rechter moet ook altijd in een vonnis aangeven waar in de wet het feit dat de
verdachte heeft gepleegd strafbaar is gesteld kwalificatie


3