6.1 Elektriciteit om je heen
Een spanningsbron levert elektrische energie die een apparaat nodig heeft om licht, warmte, beweging of
geluid te maken. De meeste apparaten werken op het lichtnet (stopcontact) van 230 volt. De eenheid
van spanning (U) is volt (V).
Elektriciteit komt als volgt bij je huis:
1. In de centrale wordt water tot stoom verhit (door bijv. steenkool, aardolie, aardgas).
2. De stoom laat een schoepenrad in de turbine draaien.
3. De turbine is aangesloten op een generator, een grote dynamo.
4. De generator maakt uit de draaiende beweging van de turbine elektriciteit met een grote spanning.
Als energiebron kan ook kernenergie gebruikt worden, daarbij blijft er wel radioactief afval over. Een nadeel van
duurzame energiebronnen is dat ze duur zijn.
De elektriciteit moet nog naar de huizen. Dat gaat als volgt:
1. Vanaf de centrale lopen hoogspanningsleidingen naar een stad. Bij elektriciteit met een hoge spanning
(380.000 V) heb je minder last van energieverliezen onderweg.
2. Vanaf een verdeelstation in de stad gaan kabels door de grond naar een transformatorhuisje in de wijk.
3. In het transformatorhuisje wordt de elektriciteit omgezet naar 230 V. Er gaan kabels door de grond die
elektriciteit naar de meterkasten in huizen brengen.
In een stroomdraad bewegen heel veel superkleine deeltjes: de elektronen. Die bewegen van de batterij naar een
lampje en weer terug. Elektronen vervoeren energie die ze bij het lampje afgeven.
Als je een lampje op het lichtnet aansluit, vervoeren de elektronen 200 keer meer energie dan als je een lamp op een
batterij aansluit.
6.2 Energiegebruik
Een elektrische kachel en wasmachine hebben veel meer energie nodig dan een tv of een schemerlamp. Het aantal
joule dat een apparaat per seconde omzet bij 230 V druk je uit in watt (W). Dit is het vermogen.
Bij het berekenen van elektrische energie gebruik je de formule:
E=Pxt
Energie = vermogen x tijd
Joule = watt x seconde
Bij grotere getallen gebruiken we kilowattuur (1000 W = 1 kW)
kWh = kW x h
6.3 Stroomkring
Een lampje kan pas branden als de stroomkring gesloten is.
Bij het tekenen van een stroomkring gebruik je symbolen, je tekent een schakelschema.
Een stof die de stroom doorlaat, is een geleider (metalen). Een stof waar de stroom vrijwel niet doorheen gaat, is
een isolator (plastic, glas).
Serieschakeling:
Als één lampje uitgaat, gaan ze allemaal uit
De stroomsterkte (ampère) is overal gelijk
De spanning (volt) wordt verdeeld over de lampjes
Parallelschakeling:
Als één lampje uitgaat, blijft de rest branden
Een spanningsbron levert elektrische energie die een apparaat nodig heeft om licht, warmte, beweging of
geluid te maken. De meeste apparaten werken op het lichtnet (stopcontact) van 230 volt. De eenheid
van spanning (U) is volt (V).
Elektriciteit komt als volgt bij je huis:
1. In de centrale wordt water tot stoom verhit (door bijv. steenkool, aardolie, aardgas).
2. De stoom laat een schoepenrad in de turbine draaien.
3. De turbine is aangesloten op een generator, een grote dynamo.
4. De generator maakt uit de draaiende beweging van de turbine elektriciteit met een grote spanning.
Als energiebron kan ook kernenergie gebruikt worden, daarbij blijft er wel radioactief afval over. Een nadeel van
duurzame energiebronnen is dat ze duur zijn.
De elektriciteit moet nog naar de huizen. Dat gaat als volgt:
1. Vanaf de centrale lopen hoogspanningsleidingen naar een stad. Bij elektriciteit met een hoge spanning
(380.000 V) heb je minder last van energieverliezen onderweg.
2. Vanaf een verdeelstation in de stad gaan kabels door de grond naar een transformatorhuisje in de wijk.
3. In het transformatorhuisje wordt de elektriciteit omgezet naar 230 V. Er gaan kabels door de grond die
elektriciteit naar de meterkasten in huizen brengen.
In een stroomdraad bewegen heel veel superkleine deeltjes: de elektronen. Die bewegen van de batterij naar een
lampje en weer terug. Elektronen vervoeren energie die ze bij het lampje afgeven.
Als je een lampje op het lichtnet aansluit, vervoeren de elektronen 200 keer meer energie dan als je een lamp op een
batterij aansluit.
6.2 Energiegebruik
Een elektrische kachel en wasmachine hebben veel meer energie nodig dan een tv of een schemerlamp. Het aantal
joule dat een apparaat per seconde omzet bij 230 V druk je uit in watt (W). Dit is het vermogen.
Bij het berekenen van elektrische energie gebruik je de formule:
E=Pxt
Energie = vermogen x tijd
Joule = watt x seconde
Bij grotere getallen gebruiken we kilowattuur (1000 W = 1 kW)
kWh = kW x h
6.3 Stroomkring
Een lampje kan pas branden als de stroomkring gesloten is.
Bij het tekenen van een stroomkring gebruik je symbolen, je tekent een schakelschema.
Een stof die de stroom doorlaat, is een geleider (metalen). Een stof waar de stroom vrijwel niet doorheen gaat, is
een isolator (plastic, glas).
Serieschakeling:
Als één lampje uitgaat, gaan ze allemaal uit
De stroomsterkte (ampère) is overal gelijk
De spanning (volt) wordt verdeeld over de lampjes
Parallelschakeling:
Als één lampje uitgaat, blijft de rest branden
