Samenvatting ODW II

Thema 1 – Classificatie en diagnostiek
Classificatie
 = systematisch ordenen & groeperen v. problemen o.b.v. gelijke eigenschappen &
onderlinge relaties.
 Gedragsproblemen = problemen die storend, ongewenst of ongewoon zijn.
 Leerproblemen = problemen op vlak v. leren die invloed hebben op schools
functioneren.
 Classificatie ≠ diagnostiek (= wat is er aan de hand?):
o Waarom classificeren:
 Gemeenschappelijke taal.
 Communicatie.
 Verstaan we hetzelfde?
o  Belangrijk voor diagnose & behandeling.
 2 soorten classificatie:
o Klinisch-psychiatrisch.
o Empirisch-statistisch.

Klinisch-psychiatrische classificatiesystemen
 Psychiatrische stoornissen = onafhankelijke & duidelijk afgelijnde ziekte-entiteiten,
met voor elke stoornis diagnostische & differentiaal diagnostische criteria.
o Diagnostische criteria: kernsymptomen, duur, aanvang & mate waarin
normaal functioneren verstoord wordt.
o Differentiaal diagnostische criteria: criteria v. andere stoornissen kunnen
worden uitgesloten.
o  Indien voldaan aan nodige criteria: stoornis classificeren.
 Categoriaal: men heeft een stoornis of men heeft ze niet.
 Bv. DSM-5, ICD-10 (= International Classification of Diseases).
 DSM-5:
o = Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders.
o Systeem om problematieken v. individuen te beschrijven & te classificaren in
‘stoorniscategorieën’.
o Welk paradigma?  Paradigma 3: medisch model.
o Drie grote delen:
 Deel 1: Uitleg over indeling/uitgangspunten.
 Deel 2: 22 hoofdcategorieën.
 Deel 3: Classificaties die nog niet zijn opgenomen.
o Hoofdcategorieën die aan bod komen in ODW II:
 Neurobiologische ontwikkelingsstoornissen (ADHD, leerstoornissen).
 Trauma- & stressor-gerelateerde stoornissen (hechtingsstoornis).
 Disruptieve, impulsbeheersing- & andere gedragsstoornissen.
 Middelgerelateerde & verslavingsstoornissen.
 Neurocognitieve stoornissen (o.a. Alzheimer, delirium, …).
o Vernieuwingen doorheen de jaren:
 Nieuwe namen.
 Meer dimensioneel gepresenteerd.
 Geen Romeins cijfer meer.

1

, o Kritiek:
 Hokjesdenken, labeling.
 Overmedicalisering?
 Overdiagnostisering?
 Te sterk gericht op symptomen i.p.v. persoon?
 Te sterk gericht op uitwendig gedrag?
 DSM is geen bijbel.

Empirisch-statistische classificatiesystemen
 Meestal gedragsvragenlijsten: probleemgedrag (laten) inventariseren & beoordelen
 classificeren.
 Dimensioneel: elk syndroom is een continuüm waarop ieder individu een relatieve
plaats inneemt t.o.v. andere individuen.  categoriaal.




 Pijl: niet in een hokje stoppen, maar op een lijn plaatsen.
o In vergelijking met leeftijdsgenoten, waar staat deze persoon?
o Hoe verder op de lijn  hoe erger de stoornis.
o Individueel kind kan vergeleken worden met ‘gemiddelde’ scores v.
leeftijdsgenoten.
 Vb. ASEBA.
 ASEBA:
o = Achenbach System of Empirically Based Assessment.
 Achenbach heeft een Systeem ontworpen.
 Empirically Based Assesment: testen afnemen & hoe plaatsen we deze
person binnen het continuüm (de lijn).
o Veel testen nodig  mensen met ‘normaal gedrag’ te onderscheiden &
afwijkend gedrag sneller te achterhalen.
o Gedragsvragenlijsten:
 CBCL = Child Behavior CheckList  kind wordt bevraagd.
 TRF = Teacher Report Form  leerkracht wordt bevraagd.
 YSR = Youth Self Report  jongere zelf wordt bevraagd.
 Wat zou nog een interessante bevraging zijn?  Ouders.
o Doel: over gedrag v. individuen zoveel mogelijk informatie verzamelen uit
verscheidene bronnen.
 Beoordelen op gelijkenissen & verschillen.
 Globale indruk v. de problematiek.
o  Voorbeeld zie ppt.




2

,Samenvattend




Criteria om te spreken van een stoornis
 Significant meer problemen dan gemiddeld.
 Problemen op de verschillende dimensies.
 Hardnekkig, persistent: niet tijdelijk.
 Pervasief: binnen verschillende contexten.
 Niet leeftijdsadequaat: niet volgens ontwikkeling (bv. koppigheidsfase).
 Significante belemmeringen.

Diagnostiek
 = besluitvormingsproces met als algemeen doel via systematisch onderzoek het
inzicht in de aard v. een problematiek te verhogen & v. daaruit een gepast aanbod
voor behandeling te formuleren.
 ≠ behandeling.

Diagnostiek in engere en ruimere zin
In engere zin In ruimere zin
Onderkennende of Handelingsgerichte diagnostiek
classificerende diagnostiek Verklarende diagnostiek
Formele diagnose - Oorzaak
- Diagnose + inschatting
therapeutische mogelijkheden
Informatie over de ernst, het Diagnostisch proces:
type en de prognose van een gegevensverzameling +
probleem hypothesevorming- en toetsing +
indicatiestelling (zie HP)

Verschillende soorten diagnostiek
 Onderkennende of categoriaal classificerende diagnostiek:
o ‘Wat is er met dit kind aan de hand?’
o Onderkennende (beschrijvende) diagnose: focus uiterlijk waarneembaar, niet
onderliggende eigenschappen.
o Stoornis.

3

,  Verklarende diagnostiek:
o ‘Wat is de oorzaak v. het probleem?’
o Verschillende factoren.
o Oorzaak.
 Handelingsgerichte diagnose:
o ‘Hoe kunnen we dit kind het best begeleiden?’
o Onderkennende diagnostiek + handelingsgerichte diagnostiek.
o Indicatiestelling = gepaste ondersteuning, behandeling, materiële hulp.
o Gericht op individuele handelingsplannen.
o Begeleiding.

Voor- en nadelen van het stellen van een diagnose:
 Nadelen:
o Hokjes denken, labellen, stigmatiseren.
o Reductie tot stoornis.
o Focus op beperking.
o Zich gedragen naar label.
o Label als excuus.
 Voordelen:
o Opluchting.
o Begrip & erkenning v. omgeving.
o Wegnemen v. schuldgevoelens.
o Interprofessionele communicatie.
o Toegang tot instanties & financiële tegemoetkoming.

Conclusie diagnose stellen
 Diagnose mag geen doel op zich zijn, maar richtinggevend voor behandeling,
begeleiding, aanpak, ondersteuning.
 Ook oog voor sterktes, wat goed gaat (niet enkel beperking).
 Centrale focus is kind achter label in al zijn facetten.




4