Deel I Levensbeschouwing
1 Tussen gisteren en morgen
1.1 Onbehagen rond de moraal
Jongeren : onbehagen rond vrijheid.
Vrijheid is voor hen heel belangrijk. Hierdoor gaan ze zich vaak afzetten
tegen macht. Vandaar dat ze problemen hebben met instituties die macht
uit stralen o.a school.
ze voelen zich onbehagen, voelen macht e.d aan als een vorm van
betutteling en dit willen ze niet. Ze willen hun eigen ding doen, vrijheid
hebben , … Ze zien de moraal als een vorm van betutteling
!! TERECHT: je moet je niet door anderen laten zeggen wat te doen, maar er
is een grens !!
Ouderen voelen zich ook onbehagen
Ouderen komen uit een samenleving waar alles voor hen “bepaald” is,
voorgezegd is. Er waren concrete normen van wat te doen en te laten, hoe
te reageren en antwoorden in bepaalde situaties. Er was dus een zekerheid
waarop ze konden terugvallen, die hen alles voorlas. MAAR zekerheid is
weg… .
Nu: hebben het gevoel dat er geen moreel meer is en dit leidt tot een
gevoel van stuurloosheid.
Iedereen doet vandaag de dag zijn eigen ding maar niemand weet nog hoe
het precies is, er is niemand die hen nog stuurt met andere woorden.
Iedere mens voelt één van deze twee vormen aan. MAAR niet alle jongeren
voelen zich betutteld en niet alle ouderen voelen zich stuurloos. Dit hangt
uiteraard af van persoon tot persoon.
Gelovigen voelen zich onbehagen
Vroeger: stonden gelovigen en niet-gelovigen op dezelfde lijn
NU: is er een grote kloof tussen gelovigen en niet-gelovigen, tussen
christenen en moslims, … .
Deze kloof is er op basis van de moraal. BV gedachtegang omtrent abortus is
totaal verschillend, wat vroeger min of meer gelijk was… .
Deze kloof is er voornamelijk gekomen na WO II , sinds jaren ’40-’45 dus.
(toen heeft verlichting plaats gevonden en is onze gedachtegang veranderd.)
Ethiek
Je zou denken dat specialisten het wel wisten, dat zij het eens waren met
elkaar MAAR niets is minder waar !
Het enige wat zij samen kunnen doen is tot een definitie komen over wat bv
“euthanasie” is.
De onderlinge verschillen hebben te maken met hun onderlinge
gedachtengang. = Hun mensbeeld dat verschilt.
1
, Ethiek kunnen we opdelen in twee vormen :
Prescriptief
Ethici die prescriptief te werk gaan: vinden dat moraal gebaseerd moet zijn
vanuit een ideologie. Hieruit gaan zij dan allerlei regels afleiden
Deze regels zijn vaak heel helder doordat er een zekere helderheid,
ideologie aanwezig is. En durft men dus ook mensen tegen te spreken !
MAAR hierdoor komt men vaak tot een wereldvreemde conclusie (door de
ideologie uiteraard)
BV: het vaticaan en hun opzicht tov anti-conceptie.
Onze reactie hierop : het standpunt gewoon links van ons laten liggen.
descriptief
Ethici die descriptief te werken gaan vinden dat moraal gebaseerd moet
worden obv sociologische factoren.
Het gevaar om tot een wereldvreemde conclusie te komen is hier minder
aanwezig.
MAAR het gevaar te hervallen in een sociologische norm is hier wel heel
groot. De sociologische norm is het gevaar om het gedrag van de grote
meerderheid te gaan volgen.
!! Het wil niet zeggen dat het gedrag van de meerderheid, het juiste gedrag
is ! want meerderheid ≠ wetmatigheid
Het laatste onbehagen is de snelle verandering.
Vroeger : was een pc heel speciaal, weinig mensen hadden dit maar
Nu: heeft iedereen dat, sommige gezinnen of personen hebben zelf meer
dan één pc.
100 jaar geleden was een auto zeer speciaal want toen reden mensen met
paard en kar.
Nu: Is het eerder zeer speciaal wanneer mensen een paard en kar als
vervoersmiddel gebruiken ipv een auto.
=> er worden dus reuzensprongen gemaakt.
Door deze reuzensprongen worden er vaak ethische vragen gesteld waar men
vroeger niet eens over nadacht. Deze vragen en het zoeken naar de
antwoorden zorgt uiteraard voor een gevoel van onbehagen.
BV: Genderklinieken in Londen: zij kunnen het geslacht van de baby’s
bepalen. Je kan hierbij het standpunt innemen dat het toch niet uitmaakt
wanneer een koppel al 8 babymeisjes heeft en nu eens graag een
babyjongen wil. Maar wanneer het geslacht kan worden bepaald kunnen ze
ook de intelligentie bepalen. Dat is ook mooi meegenomen, maar waar
eindigt het ?
Heeft en kind niet het recht om autonoom geboren te worden?
=> zulke vragen en situaties zorgen voor onbehagen bij vele mensen & er
zijn helaas geen eenvoudige antwoorden… .
de dag van vandaag bepaalt iedereen zijn eigen moraal
2
, 1.2 De eigen competentie van de (christelijke) ethicus
Max Wildiers
Geschiedenis = proces van menselijke emancipatie
Denk aan emancipatie van de vrouwen : ze willen de vrouwen dus ergens mee
inbrengen. Ze laten deelnemen aan bepaalde zaken en minder aan de kant
schuiven. Menselijk emancipatie is dat ze de mens ergens gaan inschakelen. Hem
mee laten functioneren in het geheel, in dit geval : in de wereld.
1.2.1 Oude Griekenland
Langer dan 6 eeuwen voor onze tijdsrekening
Er was een wereldbeschouwing (= coherente vorm van denken.)
Deze vorm van denken wordt uitgedrukt door mythe (= symbolische verhalen.)
Het zijn verhalen waarbij je iets moet lezen dat niet geschreven staat, of anders
gezegd : je moet tussen de lijntjes lezen.
Het had ook een praktische draagwijze, want door de mythen trachtte de mens
greep te krijgen op bepaalde zaken zoals bv op Goden.
Mythen bevorderden dus eigenlijk de relatie tussen mens en Goden.
De mens werd voortdurend geconfronteerd met dingen die ze niet kenden en niet
begrepen.
BV: Wanneer het regende: er veel water uit de lucht, maar kon het ook zijn dat
het heelal uit de lucht kwam gevallen ? Er was ook donder en bliksem en …
de mens beleefde de wereld vrij chaotisch en vijandig.
De mythen hadden in die belevenissen van de wereld de Goden wat naar hun
hand gezet.
Mythos is dus de eerste stap naar emancipatie geweest, de eerste stap om
met de wereld om te gaan.
Nu komt dit alléén nog voor in primitieve gezelschappen die dan BV de regendans
gaat doen en zo hopen om regen.
Denk ook maar aan BV een kind van de lagere school. Bij elke stap dat zij zet om
weg naar school telt ze twee stenen tussen. Hierdoor hoopt ze dat de juffrouw
zou zeggen dat ze mooi kan lopen, goed kan schrijven , … of andere
complimentjes gaat geven.
Eigenlijk is dit een vorm van overgaat tot reële verwachtingen bij hevige emoties.
3
1 Tussen gisteren en morgen
1.1 Onbehagen rond de moraal
Jongeren : onbehagen rond vrijheid.
Vrijheid is voor hen heel belangrijk. Hierdoor gaan ze zich vaak afzetten
tegen macht. Vandaar dat ze problemen hebben met instituties die macht
uit stralen o.a school.
ze voelen zich onbehagen, voelen macht e.d aan als een vorm van
betutteling en dit willen ze niet. Ze willen hun eigen ding doen, vrijheid
hebben , … Ze zien de moraal als een vorm van betutteling
!! TERECHT: je moet je niet door anderen laten zeggen wat te doen, maar er
is een grens !!
Ouderen voelen zich ook onbehagen
Ouderen komen uit een samenleving waar alles voor hen “bepaald” is,
voorgezegd is. Er waren concrete normen van wat te doen en te laten, hoe
te reageren en antwoorden in bepaalde situaties. Er was dus een zekerheid
waarop ze konden terugvallen, die hen alles voorlas. MAAR zekerheid is
weg… .
Nu: hebben het gevoel dat er geen moreel meer is en dit leidt tot een
gevoel van stuurloosheid.
Iedereen doet vandaag de dag zijn eigen ding maar niemand weet nog hoe
het precies is, er is niemand die hen nog stuurt met andere woorden.
Iedere mens voelt één van deze twee vormen aan. MAAR niet alle jongeren
voelen zich betutteld en niet alle ouderen voelen zich stuurloos. Dit hangt
uiteraard af van persoon tot persoon.
Gelovigen voelen zich onbehagen
Vroeger: stonden gelovigen en niet-gelovigen op dezelfde lijn
NU: is er een grote kloof tussen gelovigen en niet-gelovigen, tussen
christenen en moslims, … .
Deze kloof is er op basis van de moraal. BV gedachtegang omtrent abortus is
totaal verschillend, wat vroeger min of meer gelijk was… .
Deze kloof is er voornamelijk gekomen na WO II , sinds jaren ’40-’45 dus.
(toen heeft verlichting plaats gevonden en is onze gedachtegang veranderd.)
Ethiek
Je zou denken dat specialisten het wel wisten, dat zij het eens waren met
elkaar MAAR niets is minder waar !
Het enige wat zij samen kunnen doen is tot een definitie komen over wat bv
“euthanasie” is.
De onderlinge verschillen hebben te maken met hun onderlinge
gedachtengang. = Hun mensbeeld dat verschilt.
1
, Ethiek kunnen we opdelen in twee vormen :
Prescriptief
Ethici die prescriptief te werk gaan: vinden dat moraal gebaseerd moet zijn
vanuit een ideologie. Hieruit gaan zij dan allerlei regels afleiden
Deze regels zijn vaak heel helder doordat er een zekere helderheid,
ideologie aanwezig is. En durft men dus ook mensen tegen te spreken !
MAAR hierdoor komt men vaak tot een wereldvreemde conclusie (door de
ideologie uiteraard)
BV: het vaticaan en hun opzicht tov anti-conceptie.
Onze reactie hierop : het standpunt gewoon links van ons laten liggen.
descriptief
Ethici die descriptief te werken gaan vinden dat moraal gebaseerd moet
worden obv sociologische factoren.
Het gevaar om tot een wereldvreemde conclusie te komen is hier minder
aanwezig.
MAAR het gevaar te hervallen in een sociologische norm is hier wel heel
groot. De sociologische norm is het gevaar om het gedrag van de grote
meerderheid te gaan volgen.
!! Het wil niet zeggen dat het gedrag van de meerderheid, het juiste gedrag
is ! want meerderheid ≠ wetmatigheid
Het laatste onbehagen is de snelle verandering.
Vroeger : was een pc heel speciaal, weinig mensen hadden dit maar
Nu: heeft iedereen dat, sommige gezinnen of personen hebben zelf meer
dan één pc.
100 jaar geleden was een auto zeer speciaal want toen reden mensen met
paard en kar.
Nu: Is het eerder zeer speciaal wanneer mensen een paard en kar als
vervoersmiddel gebruiken ipv een auto.
=> er worden dus reuzensprongen gemaakt.
Door deze reuzensprongen worden er vaak ethische vragen gesteld waar men
vroeger niet eens over nadacht. Deze vragen en het zoeken naar de
antwoorden zorgt uiteraard voor een gevoel van onbehagen.
BV: Genderklinieken in Londen: zij kunnen het geslacht van de baby’s
bepalen. Je kan hierbij het standpunt innemen dat het toch niet uitmaakt
wanneer een koppel al 8 babymeisjes heeft en nu eens graag een
babyjongen wil. Maar wanneer het geslacht kan worden bepaald kunnen ze
ook de intelligentie bepalen. Dat is ook mooi meegenomen, maar waar
eindigt het ?
Heeft en kind niet het recht om autonoom geboren te worden?
=> zulke vragen en situaties zorgen voor onbehagen bij vele mensen & er
zijn helaas geen eenvoudige antwoorden… .
de dag van vandaag bepaalt iedereen zijn eigen moraal
2
, 1.2 De eigen competentie van de (christelijke) ethicus
Max Wildiers
Geschiedenis = proces van menselijke emancipatie
Denk aan emancipatie van de vrouwen : ze willen de vrouwen dus ergens mee
inbrengen. Ze laten deelnemen aan bepaalde zaken en minder aan de kant
schuiven. Menselijk emancipatie is dat ze de mens ergens gaan inschakelen. Hem
mee laten functioneren in het geheel, in dit geval : in de wereld.
1.2.1 Oude Griekenland
Langer dan 6 eeuwen voor onze tijdsrekening
Er was een wereldbeschouwing (= coherente vorm van denken.)
Deze vorm van denken wordt uitgedrukt door mythe (= symbolische verhalen.)
Het zijn verhalen waarbij je iets moet lezen dat niet geschreven staat, of anders
gezegd : je moet tussen de lijntjes lezen.
Het had ook een praktische draagwijze, want door de mythen trachtte de mens
greep te krijgen op bepaalde zaken zoals bv op Goden.
Mythen bevorderden dus eigenlijk de relatie tussen mens en Goden.
De mens werd voortdurend geconfronteerd met dingen die ze niet kenden en niet
begrepen.
BV: Wanneer het regende: er veel water uit de lucht, maar kon het ook zijn dat
het heelal uit de lucht kwam gevallen ? Er was ook donder en bliksem en …
de mens beleefde de wereld vrij chaotisch en vijandig.
De mythen hadden in die belevenissen van de wereld de Goden wat naar hun
hand gezet.
Mythos is dus de eerste stap naar emancipatie geweest, de eerste stap om
met de wereld om te gaan.
Nu komt dit alléén nog voor in primitieve gezelschappen die dan BV de regendans
gaat doen en zo hopen om regen.
Denk ook maar aan BV een kind van de lagere school. Bij elke stap dat zij zet om
weg naar school telt ze twee stenen tussen. Hierdoor hoopt ze dat de juffrouw
zou zeggen dat ze mooi kan lopen, goed kan schrijven , … of andere
complimentjes gaat geven.
Eigenlijk is dit een vorm van overgaat tot reële verwachtingen bij hevige emoties.
3
