Financiering
De financiële omgeving
Hoofdstuk 1 – De financiële functie binnen de onderneming
§1.1 Goederen- en geldstromen
De kernactiviteiten van een onderneming leiden tot een goederenstroom, die vervolgens weer
leiden tot een geldstroom. Het beheren van die geldstromen is een taak van de financiële functie.
Het omzettingsproces van de inkopen naar de verkopen, noemen we het primaire proces. Dit zijn
ook wel de hoofdactiviteiten van de onderneming. De geldstromen die daarbij komen kijken, zijn
de primaire geldstromen.
Om financieel-economisch zelfstandig te zijn moet de voorraad liquide middelen vermeerderd met
de ingaande geldstromen groter zijn dan of gelijk zijn aan de uitgaande geldstromen. Als de
voorraad liquide middelen plus de ingaande geldstroom kleiner is dan de uitgaande geldstroom,
dan zal de onderneming beroep moeten doen op de vermogensmarkt. Op de vermogensmarkt kun
je eigen vermogen of vreemd vermogen aantrekken. Dat opgenomen vermogen zal op een later
tijdstip leiden tot een uitgaande geldstroom in de vorm van rente, aflossing of dividendbetaling. De
geldstromen van en naar de vermogensmarkt zijn secundaire geldstromen.
Er is ook een markt waarop je vermogen kan aantrekken, deze markt noemen we de
vermogensmarkt. De prijs komt tot stand door middel van vraag en aanbod (deze wordt uitgedrukt
in een percentage). Deze vermogensmarkt bestaat weer uit twee verschillende deelmarkten. Deze
is ingedeeld op een criteria; looptijd.
Op de geldmarkt worden vermogensoverdrachten met een looptijd korter dan twee jaar
verhandeld.
Op de kapitaalmarkt worden vermogensoverdrachten met een looptijd van langer dan twee jaar
verhandeld.
§1.2 Positie van het financieel management
De taken binnen een samenleving zijn over verschillende organisaties verdeeld. Naast een
maatschappelijke taakverdeling is er ook een taakverdeling binnen een organisatie. Deze moet
zodanig worden verdeeld, dat de activiteiten effectief en efficiënt worden uitgevoerd. Daarvoor heb
je verschillende indelingen; bijvoorbeeld de functionele indeling. Door de taken binnen een
organisatie over verschillende functionarissen te verdelen, kunnen specialistische kennis en/of
vaardigheden worden opgebouwd. Door een taakverdeling ontstaat er behoefte aan onderlinge
afstemming tussen de werkzaamheden van de verschillende functionarissen.
1
,Bij een NV is ligt de dagelijkse leiding bij de raad van bestuur. Het is de taak van de voorzitter van
de raad van bestuur om het beleid van de organisatie vast te stellen en de werkzaamheden op
elkaar af te stemmen.
Financiën is een belangrijke rol binnen de organogram. Daarom valt in veel gevallen een
functionaris met een financieel-economische achtergrond in de raad van bestuur van een naamloze
vennootschap daaronder.
§1.3 De taken van de financieel manager
De financieel manager heeft de dagelijkse leiding over de afdeling Financiën. Zijn taken omzetten
in twee taakgebieden:
1. Treasury
2. Controlling
Treasury:
De treasurer in een organisatie is belast met de planning en beheersing van de ingaande en
uitgaande geldstromen. De werkzaamheden van een treasurer zijn toekomstgericht. Hij maakt
bijvoorbeeld een schatting van de toekomstige geldstromen.
Ook het beoordelen van investeringsmogelijkheden behoort tot de taken van een treasurer. Alleen
de voorstellen waarvan de ondernemingsleiding verwacht dat uitvoering ervan zal leiden tot een
stijging van de waarde van de onderneming komen in aanmerking.
Investeringen moeten ook bekostigd worden, de treasurer moet bekijken of ze dit het beste
kunnen doen door winst in te houden of door nieuw vermogen aan te trekken.
Het aanbod op de vermogensmarkt bestaat uit het door particulieren, bedrijven of instellingen
aangeboden overtollige vermogen. De treasurer van bijvoorbeeld een NV trekt vermogen aan door
het uitgeven van aandelen of het afsluiten van leningen. Een onderneming kan zowel de aanbieder
als de vrager op de vermogensmarkt zijn.
Ook zal de treasurer de vreemde valuta’s beheren. Het is de taak van de treasurer om het
valutarisico tot het niveau te reduceren dat de onderneming wenselijk acht. Daarvoor maakt hij
een inschatting van de bedrijfsrisico’s en doet onderzoek naar welke risico’s tegen welke prijzen
afgedekt moeten worden.
Als laatste zal de treasurer beslissingen moeten nemen over de verhouding eigen/vreemd
vermogen.
De werkzaamheden van een treasurer heeft voornamelijk te maken met het vakgebied
financiering.
Controlling:
De controller vervult de financieel-administratieve functie. Hij verzamelt en analyseert allerlei
informatie die tot de onderneming behoort. De informatie die nodig is om beslissingen binnen de
onderneming te kunnen nemen, noemt men ook wel stuurinformatie. De werkzaamheden van een
controller liggen vooral bij het vakgebied management accounting, ook wel interne verslaggeving.
2
, Controller
• Registratie van (financiële) informatie
• Opstellen
– begrotingen, budgetten, W/V rekening en balans
– administratieve afwikkeling van arbeidsovereenkomsten en uitbetaling van lonen
• Vaststellen en voldoen aan fiscale verplichtingen
• Financiële analyses
Treasurer
• Aantrekken van vermogen (passieve financiering)
- geïnduceerd vermogen
- autonoom vermogen, bv.
- dividendpolitiek
• Aanwenden van vermogen (actieve financiering), bv.
- Kopen of leasing
- pensioenvoorzieningen
• Beheer cashflowcyclus
• Risicobeheer
Hoofdstuk 2 – Onderneming en financiële markten
§2.1 De filosofie van de markteconomie
Het economische proces heeft als uiteindelijk doel het bevredigen van de behoeften van de
uiteindelijk gebruikers. Hiervoor moeten talloze beslissingen worden genomen. De wijze waarop
deze beslissingen genomen en gecoördineerd worden noemen we het allocatievraagstuk. Er zijn
twee coördinatiemechanismen, namelijk enerzijds centrale sturing en anderzijds het
marktmechanisme.
§2.1.1 Het marktmechanisme
In een zuivere markteconomie worden de allocatiebeslissingen decentraal genomen, dit wil zeggen
dat elke ondernemer de vragen zichzelf stelt. Het nemen van beslissingen wordt gedaan met het
eigen belang voor ogen en niet het algemeen belang.
In de theorie zorgt het marktmechanisme ervoor dat beslissingen die uit eigenbelang genomen
worden, ook bijdragen aan het algemeen belang. In het kader van het allocatievraagstuk dragen
deze beslissingen bij aan een optimale allocatie van productiefactoren.
Op goederenmarkten noodzaakt het winststreven ondernemers ertoe producten aan te bieden die
in de ogen van de gebruikers gewenst en daardoor verkoopbaar zijn. Hiervoor is prijswerking
belangrijk: alleen wanneer het product wordt aangeboden tegen de prijs die de afnemer ervoor wil
betalen, kan het product worden verkocht.
Ook ten aanzien van investeringsbeslissingen heeft de marktwerking een coördinerende rol. Het
inkomen dat door een gezin verdiend wordt, kan zij gebruiken voor huidige consumptie, maar kan
het ook sparen > toekomstige consumptie.
Het streven naar winst of het vergroten van aandeelhouderswaarde, is in eerste instantie eigen
belang, maar het heeft ook een maatschappelijke functie. Het draagt bij aan het economische
proces: het inzetten van de beschikbare productiefactoren op een wijze die zo goed mogelijk
voorziet in de bevrediging van de behoeften van de deelnemers.
§2.1.2 Gebreken van de markteconomie
Er zijn een aantal gebieden waarop het marktmechanisme niet of onvoldoende functioneert. Dit is
zo bij de collectieve goederen, deze worden tot de overheidstaken gerekend, omdat zij niet
particulier aangeboden kunnen worden. Maar ook externe effecten behoort tot het gebied waar het
marktmechanisme niet goed voor werkt. Dit is dat maatschappelijke kosten niet worden berekend
in de kostprijs van een product.
Op basis van macro-economische redenen kan de overheid ook ingrijpen in de markteconomie. Er
zijn namelijk in de markteconomie schommelbewegingen, ook wel conjunctuurbewegingen te
vinden. Deze gaan gepaard met ongewenste effecten, hier zal de overheid op in moeten springen.
In een situatie van onderbezetting zal de overheid de bestedingen op peil moeten houden.
Daarnaast wordt er ook monetair beleid gevoerd. De centrale bank beïnvloed de rentevorming op
vermogensmarkten via haar monetair beleid. Door renteverhoging worden de bestedingen
3
De financiële omgeving
Hoofdstuk 1 – De financiële functie binnen de onderneming
§1.1 Goederen- en geldstromen
De kernactiviteiten van een onderneming leiden tot een goederenstroom, die vervolgens weer
leiden tot een geldstroom. Het beheren van die geldstromen is een taak van de financiële functie.
Het omzettingsproces van de inkopen naar de verkopen, noemen we het primaire proces. Dit zijn
ook wel de hoofdactiviteiten van de onderneming. De geldstromen die daarbij komen kijken, zijn
de primaire geldstromen.
Om financieel-economisch zelfstandig te zijn moet de voorraad liquide middelen vermeerderd met
de ingaande geldstromen groter zijn dan of gelijk zijn aan de uitgaande geldstromen. Als de
voorraad liquide middelen plus de ingaande geldstroom kleiner is dan de uitgaande geldstroom,
dan zal de onderneming beroep moeten doen op de vermogensmarkt. Op de vermogensmarkt kun
je eigen vermogen of vreemd vermogen aantrekken. Dat opgenomen vermogen zal op een later
tijdstip leiden tot een uitgaande geldstroom in de vorm van rente, aflossing of dividendbetaling. De
geldstromen van en naar de vermogensmarkt zijn secundaire geldstromen.
Er is ook een markt waarop je vermogen kan aantrekken, deze markt noemen we de
vermogensmarkt. De prijs komt tot stand door middel van vraag en aanbod (deze wordt uitgedrukt
in een percentage). Deze vermogensmarkt bestaat weer uit twee verschillende deelmarkten. Deze
is ingedeeld op een criteria; looptijd.
Op de geldmarkt worden vermogensoverdrachten met een looptijd korter dan twee jaar
verhandeld.
Op de kapitaalmarkt worden vermogensoverdrachten met een looptijd van langer dan twee jaar
verhandeld.
§1.2 Positie van het financieel management
De taken binnen een samenleving zijn over verschillende organisaties verdeeld. Naast een
maatschappelijke taakverdeling is er ook een taakverdeling binnen een organisatie. Deze moet
zodanig worden verdeeld, dat de activiteiten effectief en efficiënt worden uitgevoerd. Daarvoor heb
je verschillende indelingen; bijvoorbeeld de functionele indeling. Door de taken binnen een
organisatie over verschillende functionarissen te verdelen, kunnen specialistische kennis en/of
vaardigheden worden opgebouwd. Door een taakverdeling ontstaat er behoefte aan onderlinge
afstemming tussen de werkzaamheden van de verschillende functionarissen.
1
,Bij een NV is ligt de dagelijkse leiding bij de raad van bestuur. Het is de taak van de voorzitter van
de raad van bestuur om het beleid van de organisatie vast te stellen en de werkzaamheden op
elkaar af te stemmen.
Financiën is een belangrijke rol binnen de organogram. Daarom valt in veel gevallen een
functionaris met een financieel-economische achtergrond in de raad van bestuur van een naamloze
vennootschap daaronder.
§1.3 De taken van de financieel manager
De financieel manager heeft de dagelijkse leiding over de afdeling Financiën. Zijn taken omzetten
in twee taakgebieden:
1. Treasury
2. Controlling
Treasury:
De treasurer in een organisatie is belast met de planning en beheersing van de ingaande en
uitgaande geldstromen. De werkzaamheden van een treasurer zijn toekomstgericht. Hij maakt
bijvoorbeeld een schatting van de toekomstige geldstromen.
Ook het beoordelen van investeringsmogelijkheden behoort tot de taken van een treasurer. Alleen
de voorstellen waarvan de ondernemingsleiding verwacht dat uitvoering ervan zal leiden tot een
stijging van de waarde van de onderneming komen in aanmerking.
Investeringen moeten ook bekostigd worden, de treasurer moet bekijken of ze dit het beste
kunnen doen door winst in te houden of door nieuw vermogen aan te trekken.
Het aanbod op de vermogensmarkt bestaat uit het door particulieren, bedrijven of instellingen
aangeboden overtollige vermogen. De treasurer van bijvoorbeeld een NV trekt vermogen aan door
het uitgeven van aandelen of het afsluiten van leningen. Een onderneming kan zowel de aanbieder
als de vrager op de vermogensmarkt zijn.
Ook zal de treasurer de vreemde valuta’s beheren. Het is de taak van de treasurer om het
valutarisico tot het niveau te reduceren dat de onderneming wenselijk acht. Daarvoor maakt hij
een inschatting van de bedrijfsrisico’s en doet onderzoek naar welke risico’s tegen welke prijzen
afgedekt moeten worden.
Als laatste zal de treasurer beslissingen moeten nemen over de verhouding eigen/vreemd
vermogen.
De werkzaamheden van een treasurer heeft voornamelijk te maken met het vakgebied
financiering.
Controlling:
De controller vervult de financieel-administratieve functie. Hij verzamelt en analyseert allerlei
informatie die tot de onderneming behoort. De informatie die nodig is om beslissingen binnen de
onderneming te kunnen nemen, noemt men ook wel stuurinformatie. De werkzaamheden van een
controller liggen vooral bij het vakgebied management accounting, ook wel interne verslaggeving.
2
, Controller
• Registratie van (financiële) informatie
• Opstellen
– begrotingen, budgetten, W/V rekening en balans
– administratieve afwikkeling van arbeidsovereenkomsten en uitbetaling van lonen
• Vaststellen en voldoen aan fiscale verplichtingen
• Financiële analyses
Treasurer
• Aantrekken van vermogen (passieve financiering)
- geïnduceerd vermogen
- autonoom vermogen, bv.
- dividendpolitiek
• Aanwenden van vermogen (actieve financiering), bv.
- Kopen of leasing
- pensioenvoorzieningen
• Beheer cashflowcyclus
• Risicobeheer
Hoofdstuk 2 – Onderneming en financiële markten
§2.1 De filosofie van de markteconomie
Het economische proces heeft als uiteindelijk doel het bevredigen van de behoeften van de
uiteindelijk gebruikers. Hiervoor moeten talloze beslissingen worden genomen. De wijze waarop
deze beslissingen genomen en gecoördineerd worden noemen we het allocatievraagstuk. Er zijn
twee coördinatiemechanismen, namelijk enerzijds centrale sturing en anderzijds het
marktmechanisme.
§2.1.1 Het marktmechanisme
In een zuivere markteconomie worden de allocatiebeslissingen decentraal genomen, dit wil zeggen
dat elke ondernemer de vragen zichzelf stelt. Het nemen van beslissingen wordt gedaan met het
eigen belang voor ogen en niet het algemeen belang.
In de theorie zorgt het marktmechanisme ervoor dat beslissingen die uit eigenbelang genomen
worden, ook bijdragen aan het algemeen belang. In het kader van het allocatievraagstuk dragen
deze beslissingen bij aan een optimale allocatie van productiefactoren.
Op goederenmarkten noodzaakt het winststreven ondernemers ertoe producten aan te bieden die
in de ogen van de gebruikers gewenst en daardoor verkoopbaar zijn. Hiervoor is prijswerking
belangrijk: alleen wanneer het product wordt aangeboden tegen de prijs die de afnemer ervoor wil
betalen, kan het product worden verkocht.
Ook ten aanzien van investeringsbeslissingen heeft de marktwerking een coördinerende rol. Het
inkomen dat door een gezin verdiend wordt, kan zij gebruiken voor huidige consumptie, maar kan
het ook sparen > toekomstige consumptie.
Het streven naar winst of het vergroten van aandeelhouderswaarde, is in eerste instantie eigen
belang, maar het heeft ook een maatschappelijke functie. Het draagt bij aan het economische
proces: het inzetten van de beschikbare productiefactoren op een wijze die zo goed mogelijk
voorziet in de bevrediging van de behoeften van de deelnemers.
§2.1.2 Gebreken van de markteconomie
Er zijn een aantal gebieden waarop het marktmechanisme niet of onvoldoende functioneert. Dit is
zo bij de collectieve goederen, deze worden tot de overheidstaken gerekend, omdat zij niet
particulier aangeboden kunnen worden. Maar ook externe effecten behoort tot het gebied waar het
marktmechanisme niet goed voor werkt. Dit is dat maatschappelijke kosten niet worden berekend
in de kostprijs van een product.
Op basis van macro-economische redenen kan de overheid ook ingrijpen in de markteconomie. Er
zijn namelijk in de markteconomie schommelbewegingen, ook wel conjunctuurbewegingen te
vinden. Deze gaan gepaard met ongewenste effecten, hier zal de overheid op in moeten springen.
In een situatie van onderbezetting zal de overheid de bestedingen op peil moeten houden.
Daarnaast wordt er ook monetair beleid gevoerd. De centrale bank beïnvloed de rentevorming op
vermogensmarkten via haar monetair beleid. Door renteverhoging worden de bestedingen
3
