Logica en wetenschapsfilosofie
VOLLEDIGE SAMENVATTING - 2e bach psychologie UGENT
Praktische informatie
Cursus deel logica :
Slides + tekst die bij cursus hoort komt op Minerva
Individuele begeleiding :
Minerva : pagina van logica en wetenschapsfilosofie : bovenaan link voor begeleiding
2 personen ( Wouters-logica en Gervais-wetenschapsfilosofie) contacteren per mail
heel concrete vragen (niet stof herhalen)
Examenstof :
Bij wetenschapsfilosofie : vooral de slides ( hoofdstukken in boek eens lezen)
Bij logica : slides zijn leidraad maar tekst op minerva = basis om te studeren
Belangrijk:
Theorie en inzicht + vaardigheden (oefeningen)
bij dit vak : computerprogramma vaardigheden oefenen
examen :
- wetenschapsfilosofie : open boek
- logica : open boek ( oefeningen) + MK bewijzen kunnen geven in open vragen
- geen giscorrectie of negatieve punten
1. Algemene omschrijving :
De discipline die zich bezighoudt met de studie van het correct denken.
later zullen we zien dat we dat denken wat zullen moeten inperken
want er zijn verschillende soorten denken bv. associatief denken (hierover gaat logica niet)
logica gaat over 1 bepaalde vorm van denken
2. Positieve motivering: waarvoor is het vak goed ?
1) Betekenis van zinnen bewust vatten
2) Implicaties van zinnen vatten : vatten wat uit zinnen volgt ( is nodig om betekenis te vatten, zie 1)
3) Correcte redeneringen onderscheiden van niet correcte
= structuur waarbij je stelling(conclusie) krijgt en daarvoor geef je bepaalde argumenten
= iets wat je constant doet bv. bij debatten om elkaar te proberen overtuigen van standpunten
= niet alle argumenten zijn even goed voor een stelling
4) Vertrouwdheid met strikte vormen van redeneren
5) Zekere graad van abstractie beheersen
6) formele technieken die gebruikt worden in de menswetenschappen
7) de verantwoording van opvattingen nagaan
, 3. Redeneringen en argumenten
3.1 Kenmerken van redenering (en argumenten)
Redenering:
Je krijgt een bepaald besluit/conclusie en dan krijg je daarvoor een argument en voor dat argument kan je nog een
argument voor krijgen enz.. Uiteraard kan dat niet tot in het oneindige. Op een bepaald moment heb je argumenten
waarvoor je zelf geen argumenten meer geeft. Die argumenten in een redenering zijn premissen.
Besluit/conclusie
- argument voor besluit
- argument voor argument
- …
- premissen
Premissen:
Argumenten (dingen) die je op een bepaald moment aanvaard maar waar je zelf geen argument meer voor geeft.
Maar : je vertrekt van premissen en je leidt daaruit een besluit af, dan kan de ander soms die premisse betwijfelen
en vragen wat de reden is voor het aanvaarden van de premisse?
premisse wordt nu zelf het besluit waarvoor je toch argumenten moet geven = je krijgt nieuwe redenering
Merk op:
Niet alle redeneringen/argumenten zijn even sterk.
Redeneringen onderscheiden zich van elkaar in de mate waarin de conclusie/besluit ondersteund
wordt door de argumenten die ervoor gegeven worden
wij gaan leren hoe we dat onderscheid kunnen maken : sterke ondersteuning/ geen sterke ondersteuning
wij gaan ons bezig houden met 1 soort redenering : hierbij heel sterke ondersteuning gegeven.
3.2 Ondersteuning en aanvaardbaarheid
Ondersteuning ≠ aanvaardbaarheid
Mate waarin redenering ondersteund is met argumenten is niet altijd gelijk
aan de mate waarin de redenering en zijn argumenten aanvaardbaar zijn.
Als je merkt dat iemand een redenering presenteert waarbij het zo is dat de conclusie eigenlijk niet
ondersteund wordt door de argumenten die gegeven worden dan hoef je niet meer de vraag te stellen of de
argumenten aanvaardbaar zijn of niet , want je hebt gewoon een slechte redenering , ongeacht de vraag of
die argumenten op zich nu aanvaardbaar zijn of niet.
Bij goede ondersteuning moet je wel nog nagaan of de argumenten aanvaardbaar zijn
en/of onderuit gehaald kunnen worden.
, 3.3 Niet alle tekstfragmenten zijn redeneringen
A. Voorbeeld van redenering
Voorbeeld 1 (tekstfragment) : logica
veel mensen zijn niet in staat op een correcte wijze besluiten te trekken
nochtans is het belangrijk dat te kunnen
men moet deze vaardigheid niet alleen te beheersen om correct te redeneren
men heeft ze ook nodig om tekst te begrijpen
wie tekst leest, en niet weet wat er uit deze tekst volgt , begrijpt hem immers niet
in het vak logica leert men correcte besluiten te trekken
daarom zou iedereen het vak logica moeten krijgen. dit is het besluit/conclusie
Schema zie slides : typisch voorbeeld van opbouw redenering
Rood = besluit
Groen = premisse
Blauw = argumenten
waarvoor argumenten
gegeven worden
Stellingen op 3e lijn vormen argumenten voor stelling op 4e lijn (conclusie)
stelling op 2e lijn vormen argument voor stelling op 3e lijn …
Maar niet alle tekstfragmenten zijn redeneringen
B. Een verklaring (en onderscheid met redenering)
Voorbeeld 2 ( tekstfragment ) = redenering
Jan is een racist:
Hij gaat erg joviaal om met al zijn blanke buren, maar buren van vreemde afkomst groet hij niet.
Als er wat gestolen of vernield is, gaat hij er steeds van uit dat het weer een van die vreemdelingen is geweest.
,Voorbeeld 3 (tekstfragment) = verklaring
De boom op het pleintje is omgewaaid.
Een aantal wortels van de boom werden doorgehakt toen de riolering werd vernieuwd;
Onderscheid
Niet alle tekstfragmenten zijn redeneringen
Tussen redeneringen en verklaringen is een verschil
redenering : diegene die het schrijft probeert je te overtuigen van een opvatting
verklaring : een feit wordt gegeven en iemand geeft gewoon een verklaring zonder te willen overtuigen
C. Een voorwaardelijke zin (en onderscheid met redenering )
Voorbeeld 4 : extreem rechts racist = verklaring
Jan heeft voor extreem rechts gestemd.
Hij heeft racisitische opvattingen.
voorbeeld 5: als dan racist = voorwaardelijke zin
Als Jan voor extreem rechts stemt, dan is hij een racist.
Onderscheid
Als jan voor extreem rechts stemt, dan is hij een racist.
hier wordt niet beweerd dat hij ook echt voor extreem rechts stemt en ook niet dat hij racist is
enkel ALS iets het geval is, DAN is iets anders het gevolg.
bij verklaring geef je gewoon het feit , en bij redenering wil je wel iets beweren
3.4 Intermezzo : wat zijn zeer slechte (geen) slechte redeneringen
Illustratie 1 : Balade reclame
“Daarom” wijst meestal op een besluit maar er zijn niet echt goede argumenten aan vooraf gegaan.
Men doet het uitschijnen alsof een conclusie wordt gegeven die wordt ondersteund door veel argumenten
maar als je het kritisch bekijkt : je krijgt helemaal geen argumenten.
het is geen / een zeer slechte redenering
Illustratie 2 : Borstvergroting We vragen ons nu af : “waaruit bestaat de behandeling/het middel?” kunnen we
dat uit de tekst vinden?
Je krijgt enkel heel vage antwoorden : wetenschappelijk , het steunt op principes uit biologie ,…
Maar je krijgt niet echt een duidelijk antwoord wat de behandeling nu echt is
Ze geeft alleen eens aan wat het niet is
3.5 Argumenten vervagen
Illustratie 3 : Politieke campagne
Je bent politieker en programma is : landbouwgrond omzetten in industrieterrein
Niet zo goed in krant : “wij zullen landbouwgrond omzetten in industrieterreinen”
Aantrekkelijker : “wij zullen de werkgelegenheid in ons dorp bevorderen”
Meest aantrekkelijk : “wij zullen ons inzetten voor toekomst van onze gemeente”
zo worden argumenten vaag en weinig informatief ( kunnen dus op verschillende manieren ingevuld worden )
, 3.6 Woorden die op argumenten wijzen
Daarom : maar wijst niet altijd op een redenering , komt ook in gewone andere zinnen voor
Dus : wijst op constructie van argument en besluit
Hieruit volgt
Bijgevolg
Uit het feit .. kunnen we besluiten
Als we deze zien dan moeten we denken of we nu te maken hebben met een redenering of niet
A. Moeilijkheid : Zelfde woord, andere functie
Omdat
Redenering:
Zalm bevat veel PCB’s.
Omdat PCB’s gevaarlijk zijn voor de gezondheid, kan men beter niet teveel zalm eten
Verklaring
Omdat het deze zomer veel geregend heeft, zijn de aardappelen van slechte kwaliteit
Aangezien
In redenering :
Aangezien elk mens recht heeft op onderwijs moet de staat onderwijs verschaffen aan kinderen van asielzoekers
- besluit : staat moet onderwijs verschaffen aan kinderen van asielzoekers
- argument : elk mens heeft recht heeft op onderwijs
- Waarom : intentie van diegene die de zin uitspreekt = overtuigen dat de staat dat moet doen.
In verklaring :
Aangezien het vanmiddag wellicht zal regenen, heb ik mijn paraplu mee
- Waarom : spreker heeft niet intentie om ons te overtuigen van het feit dat ze paraplu bij heeft
- ze geeft louter een feit en verklaart het feit
Verschil tussen argument en verklaring is dus ook belangrijk !
Want
In redenering :
Jan is niet op zijn kamer want er brandt geen licht
- het besluit waartoe hij komt is dat jan er niet is
- de reden waardoor hij dat besluit zou trekken is omdat hij ziet dat er geen licht brandt
In verklaring :
Hij kan niet komen want hij is ziek
- hij deelt gewoon mee dat Jan niet kan komen
- hij geeft daar dan een verklaring voor : omdat hij ziek is
Daarom
In redenering :
De doodstraf is inhumaan, daarom moet ze worden afgeschaft
, In verklaring :
Metalen voorwerpen zetten uit bij verwarming. Daarom is deze staaf nu langer dan tien minuten geleden.
Immers
Redenering:
Sigaretten roken is ongezond. Het inhaleren van rook veroorzaakt immers longkanker en hartziekten.
Verklaring:
Jan is gisteren niet naar de vergadering gekomen. Hij dacht immers dat ze pas volgende week plaatsvond.
B. Constructies met ‘aangezien’ vs. complicaties
“Aangezien jan een 4 behaalde voor Historische kritiek, zal hij niet slagen.” => redenering (want :overtuiging)
“Als jan een 4 behaalde voor Historische Kritiek , zal hij niet slagen” => voorwaardelijke zin (want : als, dan)
1e : er wordt beweerd dat hij 4 behaalde en dat dat de reden is waarom hij niet zal slagen
2e : niet beweerd dat hij dat al dan niet behaalde, men legt gewoon verband tussen twee beweringen .
Hierbij horen computeroefeningen :
Athena.Ugent.be
pagina’s van universiteit waar je programma’s en software vindt waar universiteit licenties voor heeft
VPN verbinding nodig
dan inloggen met Ugent account
je ziet enkele mapjes : ga naar Academic -> Logica
scores worden bijgehouden op server van universiteit
AthenaX.Ugent.be
hiermee kan je de programma’s gebruiken zonder VPN verbinding
hiermee kan je op elke computer aan de software
Oefeningen bij deze les
Ga naar module 2 - klik oefeningen - klik aan :
- argumenten en voorwaardelijke zinnen
- argumenten en verklaringen
- herkennen van argumenten
4. Redeneren – inferentie - deductieve inferentie
Er zijn veel soorten denken (veelheid aan denksoorten)
Een vorm ervan is redeneren => binnen het denken hebben redeneringen een apart statuut
Omdat we in staat zijn hier heel specifieke theorieën voor te formuleren
Reden voor succes dus !
Hierbij computeroefeningen :
Module 2 : inferenties : correct/niet correct
Model 2 : syllogismen : correct/niet correct
maken om te zien hoe moeilijk het onderscheid is zonder dat je theoretische achtergrond/techniek hebt
VOLLEDIGE SAMENVATTING - 2e bach psychologie UGENT
Praktische informatie
Cursus deel logica :
Slides + tekst die bij cursus hoort komt op Minerva
Individuele begeleiding :
Minerva : pagina van logica en wetenschapsfilosofie : bovenaan link voor begeleiding
2 personen ( Wouters-logica en Gervais-wetenschapsfilosofie) contacteren per mail
heel concrete vragen (niet stof herhalen)
Examenstof :
Bij wetenschapsfilosofie : vooral de slides ( hoofdstukken in boek eens lezen)
Bij logica : slides zijn leidraad maar tekst op minerva = basis om te studeren
Belangrijk:
Theorie en inzicht + vaardigheden (oefeningen)
bij dit vak : computerprogramma vaardigheden oefenen
examen :
- wetenschapsfilosofie : open boek
- logica : open boek ( oefeningen) + MK bewijzen kunnen geven in open vragen
- geen giscorrectie of negatieve punten
1. Algemene omschrijving :
De discipline die zich bezighoudt met de studie van het correct denken.
later zullen we zien dat we dat denken wat zullen moeten inperken
want er zijn verschillende soorten denken bv. associatief denken (hierover gaat logica niet)
logica gaat over 1 bepaalde vorm van denken
2. Positieve motivering: waarvoor is het vak goed ?
1) Betekenis van zinnen bewust vatten
2) Implicaties van zinnen vatten : vatten wat uit zinnen volgt ( is nodig om betekenis te vatten, zie 1)
3) Correcte redeneringen onderscheiden van niet correcte
= structuur waarbij je stelling(conclusie) krijgt en daarvoor geef je bepaalde argumenten
= iets wat je constant doet bv. bij debatten om elkaar te proberen overtuigen van standpunten
= niet alle argumenten zijn even goed voor een stelling
4) Vertrouwdheid met strikte vormen van redeneren
5) Zekere graad van abstractie beheersen
6) formele technieken die gebruikt worden in de menswetenschappen
7) de verantwoording van opvattingen nagaan
, 3. Redeneringen en argumenten
3.1 Kenmerken van redenering (en argumenten)
Redenering:
Je krijgt een bepaald besluit/conclusie en dan krijg je daarvoor een argument en voor dat argument kan je nog een
argument voor krijgen enz.. Uiteraard kan dat niet tot in het oneindige. Op een bepaald moment heb je argumenten
waarvoor je zelf geen argumenten meer geeft. Die argumenten in een redenering zijn premissen.
Besluit/conclusie
- argument voor besluit
- argument voor argument
- …
- premissen
Premissen:
Argumenten (dingen) die je op een bepaald moment aanvaard maar waar je zelf geen argument meer voor geeft.
Maar : je vertrekt van premissen en je leidt daaruit een besluit af, dan kan de ander soms die premisse betwijfelen
en vragen wat de reden is voor het aanvaarden van de premisse?
premisse wordt nu zelf het besluit waarvoor je toch argumenten moet geven = je krijgt nieuwe redenering
Merk op:
Niet alle redeneringen/argumenten zijn even sterk.
Redeneringen onderscheiden zich van elkaar in de mate waarin de conclusie/besluit ondersteund
wordt door de argumenten die ervoor gegeven worden
wij gaan leren hoe we dat onderscheid kunnen maken : sterke ondersteuning/ geen sterke ondersteuning
wij gaan ons bezig houden met 1 soort redenering : hierbij heel sterke ondersteuning gegeven.
3.2 Ondersteuning en aanvaardbaarheid
Ondersteuning ≠ aanvaardbaarheid
Mate waarin redenering ondersteund is met argumenten is niet altijd gelijk
aan de mate waarin de redenering en zijn argumenten aanvaardbaar zijn.
Als je merkt dat iemand een redenering presenteert waarbij het zo is dat de conclusie eigenlijk niet
ondersteund wordt door de argumenten die gegeven worden dan hoef je niet meer de vraag te stellen of de
argumenten aanvaardbaar zijn of niet , want je hebt gewoon een slechte redenering , ongeacht de vraag of
die argumenten op zich nu aanvaardbaar zijn of niet.
Bij goede ondersteuning moet je wel nog nagaan of de argumenten aanvaardbaar zijn
en/of onderuit gehaald kunnen worden.
, 3.3 Niet alle tekstfragmenten zijn redeneringen
A. Voorbeeld van redenering
Voorbeeld 1 (tekstfragment) : logica
veel mensen zijn niet in staat op een correcte wijze besluiten te trekken
nochtans is het belangrijk dat te kunnen
men moet deze vaardigheid niet alleen te beheersen om correct te redeneren
men heeft ze ook nodig om tekst te begrijpen
wie tekst leest, en niet weet wat er uit deze tekst volgt , begrijpt hem immers niet
in het vak logica leert men correcte besluiten te trekken
daarom zou iedereen het vak logica moeten krijgen. dit is het besluit/conclusie
Schema zie slides : typisch voorbeeld van opbouw redenering
Rood = besluit
Groen = premisse
Blauw = argumenten
waarvoor argumenten
gegeven worden
Stellingen op 3e lijn vormen argumenten voor stelling op 4e lijn (conclusie)
stelling op 2e lijn vormen argument voor stelling op 3e lijn …
Maar niet alle tekstfragmenten zijn redeneringen
B. Een verklaring (en onderscheid met redenering)
Voorbeeld 2 ( tekstfragment ) = redenering
Jan is een racist:
Hij gaat erg joviaal om met al zijn blanke buren, maar buren van vreemde afkomst groet hij niet.
Als er wat gestolen of vernield is, gaat hij er steeds van uit dat het weer een van die vreemdelingen is geweest.
,Voorbeeld 3 (tekstfragment) = verklaring
De boom op het pleintje is omgewaaid.
Een aantal wortels van de boom werden doorgehakt toen de riolering werd vernieuwd;
Onderscheid
Niet alle tekstfragmenten zijn redeneringen
Tussen redeneringen en verklaringen is een verschil
redenering : diegene die het schrijft probeert je te overtuigen van een opvatting
verklaring : een feit wordt gegeven en iemand geeft gewoon een verklaring zonder te willen overtuigen
C. Een voorwaardelijke zin (en onderscheid met redenering )
Voorbeeld 4 : extreem rechts racist = verklaring
Jan heeft voor extreem rechts gestemd.
Hij heeft racisitische opvattingen.
voorbeeld 5: als dan racist = voorwaardelijke zin
Als Jan voor extreem rechts stemt, dan is hij een racist.
Onderscheid
Als jan voor extreem rechts stemt, dan is hij een racist.
hier wordt niet beweerd dat hij ook echt voor extreem rechts stemt en ook niet dat hij racist is
enkel ALS iets het geval is, DAN is iets anders het gevolg.
bij verklaring geef je gewoon het feit , en bij redenering wil je wel iets beweren
3.4 Intermezzo : wat zijn zeer slechte (geen) slechte redeneringen
Illustratie 1 : Balade reclame
“Daarom” wijst meestal op een besluit maar er zijn niet echt goede argumenten aan vooraf gegaan.
Men doet het uitschijnen alsof een conclusie wordt gegeven die wordt ondersteund door veel argumenten
maar als je het kritisch bekijkt : je krijgt helemaal geen argumenten.
het is geen / een zeer slechte redenering
Illustratie 2 : Borstvergroting We vragen ons nu af : “waaruit bestaat de behandeling/het middel?” kunnen we
dat uit de tekst vinden?
Je krijgt enkel heel vage antwoorden : wetenschappelijk , het steunt op principes uit biologie ,…
Maar je krijgt niet echt een duidelijk antwoord wat de behandeling nu echt is
Ze geeft alleen eens aan wat het niet is
3.5 Argumenten vervagen
Illustratie 3 : Politieke campagne
Je bent politieker en programma is : landbouwgrond omzetten in industrieterrein
Niet zo goed in krant : “wij zullen landbouwgrond omzetten in industrieterreinen”
Aantrekkelijker : “wij zullen de werkgelegenheid in ons dorp bevorderen”
Meest aantrekkelijk : “wij zullen ons inzetten voor toekomst van onze gemeente”
zo worden argumenten vaag en weinig informatief ( kunnen dus op verschillende manieren ingevuld worden )
, 3.6 Woorden die op argumenten wijzen
Daarom : maar wijst niet altijd op een redenering , komt ook in gewone andere zinnen voor
Dus : wijst op constructie van argument en besluit
Hieruit volgt
Bijgevolg
Uit het feit .. kunnen we besluiten
Als we deze zien dan moeten we denken of we nu te maken hebben met een redenering of niet
A. Moeilijkheid : Zelfde woord, andere functie
Omdat
Redenering:
Zalm bevat veel PCB’s.
Omdat PCB’s gevaarlijk zijn voor de gezondheid, kan men beter niet teveel zalm eten
Verklaring
Omdat het deze zomer veel geregend heeft, zijn de aardappelen van slechte kwaliteit
Aangezien
In redenering :
Aangezien elk mens recht heeft op onderwijs moet de staat onderwijs verschaffen aan kinderen van asielzoekers
- besluit : staat moet onderwijs verschaffen aan kinderen van asielzoekers
- argument : elk mens heeft recht heeft op onderwijs
- Waarom : intentie van diegene die de zin uitspreekt = overtuigen dat de staat dat moet doen.
In verklaring :
Aangezien het vanmiddag wellicht zal regenen, heb ik mijn paraplu mee
- Waarom : spreker heeft niet intentie om ons te overtuigen van het feit dat ze paraplu bij heeft
- ze geeft louter een feit en verklaart het feit
Verschil tussen argument en verklaring is dus ook belangrijk !
Want
In redenering :
Jan is niet op zijn kamer want er brandt geen licht
- het besluit waartoe hij komt is dat jan er niet is
- de reden waardoor hij dat besluit zou trekken is omdat hij ziet dat er geen licht brandt
In verklaring :
Hij kan niet komen want hij is ziek
- hij deelt gewoon mee dat Jan niet kan komen
- hij geeft daar dan een verklaring voor : omdat hij ziek is
Daarom
In redenering :
De doodstraf is inhumaan, daarom moet ze worden afgeschaft
, In verklaring :
Metalen voorwerpen zetten uit bij verwarming. Daarom is deze staaf nu langer dan tien minuten geleden.
Immers
Redenering:
Sigaretten roken is ongezond. Het inhaleren van rook veroorzaakt immers longkanker en hartziekten.
Verklaring:
Jan is gisteren niet naar de vergadering gekomen. Hij dacht immers dat ze pas volgende week plaatsvond.
B. Constructies met ‘aangezien’ vs. complicaties
“Aangezien jan een 4 behaalde voor Historische kritiek, zal hij niet slagen.” => redenering (want :overtuiging)
“Als jan een 4 behaalde voor Historische Kritiek , zal hij niet slagen” => voorwaardelijke zin (want : als, dan)
1e : er wordt beweerd dat hij 4 behaalde en dat dat de reden is waarom hij niet zal slagen
2e : niet beweerd dat hij dat al dan niet behaalde, men legt gewoon verband tussen twee beweringen .
Hierbij horen computeroefeningen :
Athena.Ugent.be
pagina’s van universiteit waar je programma’s en software vindt waar universiteit licenties voor heeft
VPN verbinding nodig
dan inloggen met Ugent account
je ziet enkele mapjes : ga naar Academic -> Logica
scores worden bijgehouden op server van universiteit
AthenaX.Ugent.be
hiermee kan je de programma’s gebruiken zonder VPN verbinding
hiermee kan je op elke computer aan de software
Oefeningen bij deze les
Ga naar module 2 - klik oefeningen - klik aan :
- argumenten en voorwaardelijke zinnen
- argumenten en verklaringen
- herkennen van argumenten
4. Redeneren – inferentie - deductieve inferentie
Er zijn veel soorten denken (veelheid aan denksoorten)
Een vorm ervan is redeneren => binnen het denken hebben redeneringen een apart statuut
Omdat we in staat zijn hier heel specifieke theorieën voor te formuleren
Reden voor succes dus !
Hierbij computeroefeningen :
Module 2 : inferenties : correct/niet correct
Model 2 : syllogismen : correct/niet correct
maken om te zien hoe moeilijk het onderscheid is zonder dat je theoretische achtergrond/techniek hebt
