Hoofdstuk 6; veranderingen in het welvaartsvraagstuk
Paragraaf 6.2; analyse: samenwerking en conflict
➔ Bij samenwerking is er sprake van een gezamenlijk doel. Mensen maken dan
afspraken om zo’n doel te bereiken.
➔ Samenwerking kan positieve gevolgen hebben voor de sociale cohesie tussen de
betrokken actoren.
➔ Samenwerking vindt plaats op micro-, meso- en macroniveau.
➔ Er zijn verschillende redenen waarom actoren kiezen voor samenwerking
◆ ‘samen staan we sterker’ → staking
◆ profiteren van sterke punten van de ander
➔ Samenwerken is een kwestie van geven en nemen, maar niet alle actoren leveren
evenveel in.
◆ meer macht → meer eisen en minder inleveren
➔ Naast compromisbereidheid zijn onderling vertrouwen en wederzijdse acceptatie
nodig voor het slagen van een samenwerking.
➔ conflict: als actoren hun eigen doel willen behalen ten koste van anderen.
➔ Tegenwerken kan zichtbaar zijn (manifest), maar ook wat subtieler of meer
verborgen (latent).
➔ Macht en verschillen in macht tussen actoren spelen vaak een rol bij conflicten.
➔ Conflict komt ook voor op micro-, meso- en macroniveau.
➔ Mensen werken ook samen om een ideaal te realiseren waar iedereen baat bij heeft
en niet alleen de mensen die samenwerken. Dat is het geval als over het algemeen
belang gaat of over een collectief goed.
➔ Collectieve goederen zijn non-exclusief: van een collectief goed kan niemand
worden uitgesloten.
➔ Private goederen: goederen waar mensen voor moeten betalen.
➔ Als mensen samenwerken om een collectief goed te realiseren, heet dat collectieve
actie.
➔ De keus waar mensen voor staan om wel of niet mee te werken, heet het dilemma
van de collectieve actie.
➔ De actoren die wel profiteren van het collectieve goed maar er niet aan bijdragen
noemen we free riders.
Paragraaf 6.3; theorie: paradigma’s over conflict
➔ De vier paradigma’s die we onderscheiden verschillen op twee dimensies:
◆ actor versus structuur: maatschappelijk gebeuren meer op niveau van
interacties en relaties tussen actoren of meer op macroniveau?
◆ consensus versus conflict: sociale gebeuren meer gericht op evenwicht,
stabiliteit en continuïteit of meer strijden om beschikbare middelen?
➔ Functionalisme-paradigma
◆ structuren en consensus
, ◆ mensen en taken hebben hun eigen functie en dragen op hun eigen
manier bij aan het gehele maatschappelijke systeem → bevorderen
de orde, de harmonie en de groei
◆ conflicten kunnen de maatschappelijke orde aantasten, dat is niet wenselijk
vanuit het functionalisme-paradigma
◆ Talcott Parsons
➔ Conflict-paradigma
◆ structuren en conflict
◆ een samenleving is een soort arena waarin actoren met elkaar strijden om
schaarse goederen zoals geld, macht, status en invloed
◆ een samenleving zonder conflict is pathologisch (afwijkend)
◆ er is een voortdurende strijd tussen mensen en groepen om hun eigen
belangen in de samenleving te maximaliseren en de eigen opvattingen en
wensen te realiseren ten koste van anderen
➔ Sociaalconstructivisme-paradigma (interactionisme-paradigma)
◆ actoren en consensus
◆ er wordt onderzoek gedaan naar de betekenis die actoren geven aan
handelingen van henzelf en van anderen, bijv bij conflict en samenwerking
◆ er kan een rolconflict ontstaan wanneer mensen niet voldoen aan de
verwachting die bij hun rol past
➔ Rationele-actor paradigma
◆ actoren en conflict
◆ hoe gaan actoren om met tegengestelde doelen of belangen?
◆ afweging mogelijke voordelen van conflict ten opzichte van samenwerken
◆ als het gaat om samenwerking moet de sociale cohesie in stand worden
gehouden
◆ niet alléén het eigenbelang hoeft centraal te staan, ook kan er een
gezamenlijk doel zijn
◆ samenwerking moet niet eenmalig zijn, maar herhaaldelijk voorkomen
◆ tit-for-tat: als actoren samenwerken waarbij ze geven en nemen zullen ze op
den duur meer voordelen hebben van samenwerken dan van conflict
◆ Jeremy Bentham
Paragraaf 6.4; oplossing en ontwikkeling: landbouwsamenleving en rationalisering
➔ Door technologie en innovaties ontstond de landbouwsamenleving: jager-
verzamelaars gingen zich vestigen en werden boer of landbouwer
➔ De mensen gingen de natuur rationeel beheren in plaats van zich aan te passen aan
de natuur
➔ Specialisatie zorgde voor een grotere arbeidsproductiviteit
➔ Rationalisering: mensen gebruiken efficiënte methoden om meer grip op het leven
te krijgen en zo goed mogelijke resultaten te behalen.
◆ technische rationaliteit: doelgericht inzetten van middelen om zo efficiënt en
effectief mogelijk resultaten te bereiken
◆ wetenschappelijke rationaliteit: het ordenen en systematiseren van de
werkelijkheid met de bedoeling haar voorspelbaar en beheersbaar te maken
➔ De technische en wetenschappelijke rationaliteit hebben gevolgen voor het menselijk
samenleven. Mensen ontwikkelen allerlei organisaties, instellingen en wetten die
Paragraaf 6.2; analyse: samenwerking en conflict
➔ Bij samenwerking is er sprake van een gezamenlijk doel. Mensen maken dan
afspraken om zo’n doel te bereiken.
➔ Samenwerking kan positieve gevolgen hebben voor de sociale cohesie tussen de
betrokken actoren.
➔ Samenwerking vindt plaats op micro-, meso- en macroniveau.
➔ Er zijn verschillende redenen waarom actoren kiezen voor samenwerking
◆ ‘samen staan we sterker’ → staking
◆ profiteren van sterke punten van de ander
➔ Samenwerken is een kwestie van geven en nemen, maar niet alle actoren leveren
evenveel in.
◆ meer macht → meer eisen en minder inleveren
➔ Naast compromisbereidheid zijn onderling vertrouwen en wederzijdse acceptatie
nodig voor het slagen van een samenwerking.
➔ conflict: als actoren hun eigen doel willen behalen ten koste van anderen.
➔ Tegenwerken kan zichtbaar zijn (manifest), maar ook wat subtieler of meer
verborgen (latent).
➔ Macht en verschillen in macht tussen actoren spelen vaak een rol bij conflicten.
➔ Conflict komt ook voor op micro-, meso- en macroniveau.
➔ Mensen werken ook samen om een ideaal te realiseren waar iedereen baat bij heeft
en niet alleen de mensen die samenwerken. Dat is het geval als over het algemeen
belang gaat of over een collectief goed.
➔ Collectieve goederen zijn non-exclusief: van een collectief goed kan niemand
worden uitgesloten.
➔ Private goederen: goederen waar mensen voor moeten betalen.
➔ Als mensen samenwerken om een collectief goed te realiseren, heet dat collectieve
actie.
➔ De keus waar mensen voor staan om wel of niet mee te werken, heet het dilemma
van de collectieve actie.
➔ De actoren die wel profiteren van het collectieve goed maar er niet aan bijdragen
noemen we free riders.
Paragraaf 6.3; theorie: paradigma’s over conflict
➔ De vier paradigma’s die we onderscheiden verschillen op twee dimensies:
◆ actor versus structuur: maatschappelijk gebeuren meer op niveau van
interacties en relaties tussen actoren of meer op macroniveau?
◆ consensus versus conflict: sociale gebeuren meer gericht op evenwicht,
stabiliteit en continuïteit of meer strijden om beschikbare middelen?
➔ Functionalisme-paradigma
◆ structuren en consensus
, ◆ mensen en taken hebben hun eigen functie en dragen op hun eigen
manier bij aan het gehele maatschappelijke systeem → bevorderen
de orde, de harmonie en de groei
◆ conflicten kunnen de maatschappelijke orde aantasten, dat is niet wenselijk
vanuit het functionalisme-paradigma
◆ Talcott Parsons
➔ Conflict-paradigma
◆ structuren en conflict
◆ een samenleving is een soort arena waarin actoren met elkaar strijden om
schaarse goederen zoals geld, macht, status en invloed
◆ een samenleving zonder conflict is pathologisch (afwijkend)
◆ er is een voortdurende strijd tussen mensen en groepen om hun eigen
belangen in de samenleving te maximaliseren en de eigen opvattingen en
wensen te realiseren ten koste van anderen
➔ Sociaalconstructivisme-paradigma (interactionisme-paradigma)
◆ actoren en consensus
◆ er wordt onderzoek gedaan naar de betekenis die actoren geven aan
handelingen van henzelf en van anderen, bijv bij conflict en samenwerking
◆ er kan een rolconflict ontstaan wanneer mensen niet voldoen aan de
verwachting die bij hun rol past
➔ Rationele-actor paradigma
◆ actoren en conflict
◆ hoe gaan actoren om met tegengestelde doelen of belangen?
◆ afweging mogelijke voordelen van conflict ten opzichte van samenwerken
◆ als het gaat om samenwerking moet de sociale cohesie in stand worden
gehouden
◆ niet alléén het eigenbelang hoeft centraal te staan, ook kan er een
gezamenlijk doel zijn
◆ samenwerking moet niet eenmalig zijn, maar herhaaldelijk voorkomen
◆ tit-for-tat: als actoren samenwerken waarbij ze geven en nemen zullen ze op
den duur meer voordelen hebben van samenwerken dan van conflict
◆ Jeremy Bentham
Paragraaf 6.4; oplossing en ontwikkeling: landbouwsamenleving en rationalisering
➔ Door technologie en innovaties ontstond de landbouwsamenleving: jager-
verzamelaars gingen zich vestigen en werden boer of landbouwer
➔ De mensen gingen de natuur rationeel beheren in plaats van zich aan te passen aan
de natuur
➔ Specialisatie zorgde voor een grotere arbeidsproductiviteit
➔ Rationalisering: mensen gebruiken efficiënte methoden om meer grip op het leven
te krijgen en zo goed mogelijke resultaten te behalen.
◆ technische rationaliteit: doelgericht inzetten van middelen om zo efficiënt en
effectief mogelijk resultaten te bereiken
◆ wetenschappelijke rationaliteit: het ordenen en systematiseren van de
werkelijkheid met de bedoeling haar voorspelbaar en beheersbaar te maken
➔ De technische en wetenschappelijke rationaliteit hebben gevolgen voor het menselijk
samenleven. Mensen ontwikkelen allerlei organisaties, instellingen en wetten die
