Gezondheidszorg
Hoorcollege 1
- Gezondheid: lastig te definiëren.
Definitie WHO (1946): toestand van volledig fysiek, mentaal en maatschappelijk welbevinden
en niet louter de afwezigheid van ziekte of gebrek.
Tegenwoordig +/-: afwezigheid van beperkingen in het dagelijks functioneren
Positieve gezondheid: (Machteld Huber)
Gezondheid is het vermogen van mensen zich aan te passen en eigen regie te voeren in het
licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven (Huber, 2014).
Ziekte: in Nederland 1 woord, in Engels meerdere mogelijkheden
Ervaren ziekte (illness);
Zieke in strikte zin van het woord (disease);
Ziektegedrag (sickness).
Gevolgen van ziekten:
- Specifieke lichamelijke en/of psychische verschijnselen
- Effect op lichamelijk en/of geestelijk functioneren
In kaart te brengen door:
Stoornis
Beperkingen
Participatierestrictie (handicap)
kaart Nederland: ziekteverzuim, verschilt per locatie > Waarom zo’n verschil: is dat genen?
Is dat leefstijl? Is dat omgeving?
Logo’s van enkele organisaties die zich met volksgezondheid bezig houden
- Ministerie van Volksgezondheid
- RIVM: Rijksinstituut voor volksgezondheid en milieu
- Statistiek is van CBS (Centraal Bureau Statistiek)
Volksgezondheid
Te omschrijven als:
Omvang en spreiding van gezondheid en ziekte in de bevolking
Te beschrijven als frequentie (prevalentie, incidentie)
Of:
Mate waarin hele bevolking in haar collectief welbevinden wordt belemmerd door het
vóórkomen van ziekte, letsel of gebrek
Publieke Gezondheidszorg = volksgezondheid en collectieve maatregelen
,Toename levensverwachting
- Stijgende lijn: met enkele dipjes, waardoor?
- toename levensverwachting mede als gevolg van sterke daling sterftecijfers
- met vertraging na enkele decennia sterke daling geboortecijfers
In 150 jaar tijd (5 generaties) is onze levensverwachting meer dan verdubbeld
WAT HEEFT DE GROOTSTE BIJDRAGE GELEVERD AAN DIT RESULTAAT?
EPIDEMIOLOGISCHE TRANSITIE: daling sterftecijfers door radicale verschuiving in
doodsoorzakenpatroon, 3 fasen te onderscheiden:
- Tijdperk epidemieën en hongersnood
- Tijdperk afnemende pandemieën (o.a. als gevolg van SANITAIRE BEWEGING)
- Tijdperk van degeneratieve en door mens veroorzaakte aandoeningen
> Welvaartsgroei en hygiënische maatregelen
Mc Keown:
75% van sterftedaling door daling infectieziekte
Voor midden 20e eeuw geen effectieve medische interventie tegen infectie (dus daling kan
niet toegeschreven worden aan toename effectiviteit gezondheidszorg)
Oorzaak daling sterftecijfer vooral door verbetering omgeving:
- Hygiënische maatre>gelen;
- Toegenomen welvaart;
- Effectieve interventies.
Van heel groot belang voor onze huidige gezondheidszorg
Begint in Engeland: industrialisatie > verstedelijking > slechte arbeids- en
woonomstandigheden (ook armoede en uitbuiting, slechte drinkwatervoorziening en
,vuilafvoer). Als reactie hierop ‘sanitary movement’.
> Riolering en schoon drinkwater
Nederland (iets later): Verbetering drinkwatervoorziening, riolering, betere woningen, Wet
op de besmettelijke ziekten (1872, gaf overheid i.n. bevoegdheid).
Andere landen:
Vergelijkbare ontwikkeling.
Gemeenschappelijke interesse: relatie tussen sociale ongelijkheid en gezondheid: dus
verbetering van volksgezondheid kan vooral verbetering sociaaleconomische
omstandigheden.
Dus tegenwoordig nauwelijks nog infectieziekten (dit was vóór Corona).
Hoe krijg je diarree?
- Meestal het gevolg van gebrek aan schoon drinkwater
- Gebrek aan sanitaire voorzieningen
- Weinig kennis over hygiëne
Nog altijd sterven miljoenen kinderen onder de vijf jaar aan oorzaken die voorkomen kunnen
worden. Hun levens kunnen worden gered met vaccins, voldoende voeding en basale
medische zorg. Bijna 30 procent van alle sterfgevallen van kinderen onder de vijf jaar wordt
veroorzaakt door longontsteking en diarree. Meer dan de helft hiervan vindt plaats in vier
landen: de Democratische Republiek Congo, India, Nigeria en Pakistan. Infectieziektes treffen
vooral de meest arme en kwetsbare bevolkingsgroepen, die geen toegang hebben tot goede
gezondheidszorg.
Gevolgen diarree:
Oppassen met kinderen en bejaarden, gevoelig voor vochttekort
Vooral jonge kinderen kunnen érg snel uitdrogen. Voldoende vocht drinken of naar arts.
We hebben al heel veel volksziektes genezen, maar er zijn nog steeds uitdaging op dat
gebied
Uitdagingen in de 21e eeuw:
- Gezondheidsproblemen
- Gezondheidsbedreigingen
- Gezondheidsverschillen
- Gezondheidszorg
Factoren kunnen elkaar beïnvloeden
Jij kunt ook invloed op factoren uitoefenen
, Vroeger heel medisch: bacterie > ziek!
Tegenwoordig ook aandacht voor andere factoren
Determinanten kunnen bestaan uit
Biologische component (bijv. erfelijkheid, genen)
Psychologische component (bijv. karaktereigenschappen)
Sociale component (bijv. omgeving, vrienden, gezin)
Gezondheid is een woord dat de meeste mensen gebruiken zonder te beseffen dat dit begrip
voor verschillende mensen en in verschillende perioden in de geschiedenis, in verschillende
culturen, in verschillende sociale klassen of zelfs binnen dezelfde familie een andere
betekenis kan hebben. Ook hangt de betekenis af van onze leeftijd.
Twee modellen:
Het biomedisch model schenkt nauwelijks of geen aandacht aan onmiskenbare persoonlijke
en culturele verschillen. Deze subjectieve en belevingskant van gezondheid en ziekte, de
sociale en culturele factoren worden in het biopsychosociale model toegevoegd.
Tegenwoordig krijgt het biopsychosociale model meer aandacht, vooral omdat men dankzij
de neurologische wetenschappen en het gebruik van steeds geavanceerdere
scanningsapparatuur en metingen, meer inzicht heeft in de ‘geest’ en zijn werking.
Biologisch: persoonsgebonden factoren, bijv.
Sociaal: omgeving
Psychologisch
Deze ‘driehoek’ wordt beïnvloedt door:
> Externe ontwikkelingen (economische groei of tegenspoed)
> Beleid (bijv. milieuhygiëne).
> Preventie (bijv. voorlichting gezonde voeding)
> Zorg (o.a. toegankelijk zorgsysteem).
Positieve gezondheid (Machteld Huber):
Gezondheid is het vermogen van mensen zich aan te passen en eigen regie te voeren in het
licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven (Huber, 2014).
Tegenwoordig steeds meer in gebruik > past ook beter bij onze hedendaagse leefstijl: steeds
betere zorg voor chronische ziekten, meer aandacht voor kwaliteit van leven.
Hoorcollege 1
- Gezondheid: lastig te definiëren.
Definitie WHO (1946): toestand van volledig fysiek, mentaal en maatschappelijk welbevinden
en niet louter de afwezigheid van ziekte of gebrek.
Tegenwoordig +/-: afwezigheid van beperkingen in het dagelijks functioneren
Positieve gezondheid: (Machteld Huber)
Gezondheid is het vermogen van mensen zich aan te passen en eigen regie te voeren in het
licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven (Huber, 2014).
Ziekte: in Nederland 1 woord, in Engels meerdere mogelijkheden
Ervaren ziekte (illness);
Zieke in strikte zin van het woord (disease);
Ziektegedrag (sickness).
Gevolgen van ziekten:
- Specifieke lichamelijke en/of psychische verschijnselen
- Effect op lichamelijk en/of geestelijk functioneren
In kaart te brengen door:
Stoornis
Beperkingen
Participatierestrictie (handicap)
kaart Nederland: ziekteverzuim, verschilt per locatie > Waarom zo’n verschil: is dat genen?
Is dat leefstijl? Is dat omgeving?
Logo’s van enkele organisaties die zich met volksgezondheid bezig houden
- Ministerie van Volksgezondheid
- RIVM: Rijksinstituut voor volksgezondheid en milieu
- Statistiek is van CBS (Centraal Bureau Statistiek)
Volksgezondheid
Te omschrijven als:
Omvang en spreiding van gezondheid en ziekte in de bevolking
Te beschrijven als frequentie (prevalentie, incidentie)
Of:
Mate waarin hele bevolking in haar collectief welbevinden wordt belemmerd door het
vóórkomen van ziekte, letsel of gebrek
Publieke Gezondheidszorg = volksgezondheid en collectieve maatregelen
,Toename levensverwachting
- Stijgende lijn: met enkele dipjes, waardoor?
- toename levensverwachting mede als gevolg van sterke daling sterftecijfers
- met vertraging na enkele decennia sterke daling geboortecijfers
In 150 jaar tijd (5 generaties) is onze levensverwachting meer dan verdubbeld
WAT HEEFT DE GROOTSTE BIJDRAGE GELEVERD AAN DIT RESULTAAT?
EPIDEMIOLOGISCHE TRANSITIE: daling sterftecijfers door radicale verschuiving in
doodsoorzakenpatroon, 3 fasen te onderscheiden:
- Tijdperk epidemieën en hongersnood
- Tijdperk afnemende pandemieën (o.a. als gevolg van SANITAIRE BEWEGING)
- Tijdperk van degeneratieve en door mens veroorzaakte aandoeningen
> Welvaartsgroei en hygiënische maatregelen
Mc Keown:
75% van sterftedaling door daling infectieziekte
Voor midden 20e eeuw geen effectieve medische interventie tegen infectie (dus daling kan
niet toegeschreven worden aan toename effectiviteit gezondheidszorg)
Oorzaak daling sterftecijfer vooral door verbetering omgeving:
- Hygiënische maatre>gelen;
- Toegenomen welvaart;
- Effectieve interventies.
Van heel groot belang voor onze huidige gezondheidszorg
Begint in Engeland: industrialisatie > verstedelijking > slechte arbeids- en
woonomstandigheden (ook armoede en uitbuiting, slechte drinkwatervoorziening en
,vuilafvoer). Als reactie hierop ‘sanitary movement’.
> Riolering en schoon drinkwater
Nederland (iets later): Verbetering drinkwatervoorziening, riolering, betere woningen, Wet
op de besmettelijke ziekten (1872, gaf overheid i.n. bevoegdheid).
Andere landen:
Vergelijkbare ontwikkeling.
Gemeenschappelijke interesse: relatie tussen sociale ongelijkheid en gezondheid: dus
verbetering van volksgezondheid kan vooral verbetering sociaaleconomische
omstandigheden.
Dus tegenwoordig nauwelijks nog infectieziekten (dit was vóór Corona).
Hoe krijg je diarree?
- Meestal het gevolg van gebrek aan schoon drinkwater
- Gebrek aan sanitaire voorzieningen
- Weinig kennis over hygiëne
Nog altijd sterven miljoenen kinderen onder de vijf jaar aan oorzaken die voorkomen kunnen
worden. Hun levens kunnen worden gered met vaccins, voldoende voeding en basale
medische zorg. Bijna 30 procent van alle sterfgevallen van kinderen onder de vijf jaar wordt
veroorzaakt door longontsteking en diarree. Meer dan de helft hiervan vindt plaats in vier
landen: de Democratische Republiek Congo, India, Nigeria en Pakistan. Infectieziektes treffen
vooral de meest arme en kwetsbare bevolkingsgroepen, die geen toegang hebben tot goede
gezondheidszorg.
Gevolgen diarree:
Oppassen met kinderen en bejaarden, gevoelig voor vochttekort
Vooral jonge kinderen kunnen érg snel uitdrogen. Voldoende vocht drinken of naar arts.
We hebben al heel veel volksziektes genezen, maar er zijn nog steeds uitdaging op dat
gebied
Uitdagingen in de 21e eeuw:
- Gezondheidsproblemen
- Gezondheidsbedreigingen
- Gezondheidsverschillen
- Gezondheidszorg
Factoren kunnen elkaar beïnvloeden
Jij kunt ook invloed op factoren uitoefenen
, Vroeger heel medisch: bacterie > ziek!
Tegenwoordig ook aandacht voor andere factoren
Determinanten kunnen bestaan uit
Biologische component (bijv. erfelijkheid, genen)
Psychologische component (bijv. karaktereigenschappen)
Sociale component (bijv. omgeving, vrienden, gezin)
Gezondheid is een woord dat de meeste mensen gebruiken zonder te beseffen dat dit begrip
voor verschillende mensen en in verschillende perioden in de geschiedenis, in verschillende
culturen, in verschillende sociale klassen of zelfs binnen dezelfde familie een andere
betekenis kan hebben. Ook hangt de betekenis af van onze leeftijd.
Twee modellen:
Het biomedisch model schenkt nauwelijks of geen aandacht aan onmiskenbare persoonlijke
en culturele verschillen. Deze subjectieve en belevingskant van gezondheid en ziekte, de
sociale en culturele factoren worden in het biopsychosociale model toegevoegd.
Tegenwoordig krijgt het biopsychosociale model meer aandacht, vooral omdat men dankzij
de neurologische wetenschappen en het gebruik van steeds geavanceerdere
scanningsapparatuur en metingen, meer inzicht heeft in de ‘geest’ en zijn werking.
Biologisch: persoonsgebonden factoren, bijv.
Sociaal: omgeving
Psychologisch
Deze ‘driehoek’ wordt beïnvloedt door:
> Externe ontwikkelingen (economische groei of tegenspoed)
> Beleid (bijv. milieuhygiëne).
> Preventie (bijv. voorlichting gezonde voeding)
> Zorg (o.a. toegankelijk zorgsysteem).
Positieve gezondheid (Machteld Huber):
Gezondheid is het vermogen van mensen zich aan te passen en eigen regie te voeren in het
licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven (Huber, 2014).
Tegenwoordig steeds meer in gebruik > past ook beter bij onze hedendaagse leefstijl: steeds
betere zorg voor chronische ziekten, meer aandacht voor kwaliteit van leven.
