§1 patronen: verschillen in welvaart
Welvaart meten:
De welvaart van een land kun je op 3 verschillende manieren meten:
Met het bbp/bnp (bruto binnenlands/nationaal product per hoofd)
Dit is alles dat in een land in een jaar verdiend wordt, gedeeld door het aantal inwoners van dat
land (Tekening 1)
Met de verdeling van de beroepsbevolking
Er zijn 3 economische sectoren:
De primaire sector: hierin zitten de mensen die in de landbouw werken (boeren)
De secundaire sector: hierin zitten de mensen die in de industrie werken (fabrieksarbeiders)
De tertiaire sector: hierin zitten de mensen die een dienst leveren (bakker/dokter)
In ontwikkelde landen werken relatief veel mensen in de dienstensector
In ontwikkelingslanden werken relatief veel mensen in de landbouw
Met behulp van ontwikkelingskenmerken
Hierbij gaat het vooral om het welzijn van de mensen. Je kijkt dan bijv naar hoeveel je voor een
dollar kunt kopen (koopkracht), hoe oud mensen worden (levensverwachting) of hoeveel mensen
(niet) kunnen lezen en schrijven
Tekening 1: bnp / hoofd in jaar x
Bnp:
Land A Land B
1=VS
bnp €3.000.000.000 €8.000.000.000 2=China
inwoners 100.000 10.000.000 3=Japan
bnp/hoofd €30.000 €800 4=Duitsland
Problemen met het bbp/bnp per hoofd:
Er zijn een aantal problemen met het gebruik van het bbp/bnp per hoofd als maatstaaf voor de
welvaart in een land:
Het zegt niks over de koopkracht
In het ene land is een dollar meer waard dan in het andere (Tekening 2)
Alleen de inkomsten uit de officiële, formele sector worden geregistreerd
De inkomsten uit de niet-officiële, informele sector staan niet in de statistieken en worden dus niet
meegenomen. Juist in ontwikkelingslanden is de informele sector erg belangrijk, maar hier heb je
dus geen zicht op.
Er wordt geen rekening gehouden met sociale ongelijkheid
De verschillen tussen arm en rijk kunnen in een land erg groot zijn
Er wordt geen rekening gehouden met regionale ongelijkheid
De regionale welvaartsverschillen in een land kunnen erg groot zijn
Tekening 2: Koopkracht in jaar x
Land A Land B Land C
bnp/hoopd €30.000 €10.000 €5.000
koopkracht/ €30.000 €15.000 €10.000
hoofd
Verdeling van de welvaart:
Als je goed kijkt kun je de wereld in 3 groepen landen verdelen:
Centrumlanden
Dit zijn de rijke en meest ontwikkelde landen
, (Noord-Amerika/EU/Japan/Australie/Nieuw-Zeeland)
Landen uit de semi-periferie
Deze landen zijn armer dan centrumlanden maar zijn al aardig ver in hun ontwikkeling
(BRICS-landen(Brazilië/Rusland/India/China/Zui-Afrika)/NIC’s(Newly Industrialized
Countries)/Aziatische tijgers(Maleisië/Thailand))
Landen uit de periferie
Dit zijn de armste en minst ontwikkelde landen.
(vooral landen in afrika/Azie/Latijns-Amerika)
Landen uit de periferie en de semi-periferie zijn beide ontwikkelingslanden. Alleen zijn landen uit de
semi-periferie echter al veel verder in hun ontwikkeling.
§2 Patronen: bevolkingsspreiding en cultuurgebieden
Verklaring van de bevolkinsspreiding:
Bij de verklaring van de bevolkingsspreiding kun je gebruik maken van 3 soorten verklaringen:
Site
Dit zijn kenmerken van een gebied zelf. Het gaat hierbij vooral om natuurlijke omstandigheden
zoals de vruchtbaarheid van de bodem, het klimaat of de aanwezigheid van grondstoffen. Hoe
beter de natuurlijke omstandigheden in een gebied, des te hoger de bevolkingsdichtheid.
Situation
De ligging van een gebied ten opzichte van andere gebieden. Het gaat hierbij om de ligging ten
opzichte van economische kerngebieden. Hoe beter deze ligging van een gebied, des te hoger de
bevolgingsdichtheid
Het koloniale verleden
In landen die een kolonie zijn geweest van een europees land zijn de grote steden ontstaan langs
de kust. Deze steden dienden als doorvoerhaven voor het moederland
Cultuurelementen:
Een cultuur herken je aan cultuurelementen. Er zijn veel cultuurelementen, maar taal en religie zijn
de belangrijkste.
Culturen veranderen:
Doordat culturen met elkaar in aanraking komen, veranderen ze ook. Nieuwe cultuurelementen
worden ingepast in een bestaande cultuur. Dit noemen we cultuurvermenging of acculturatie. 2
belangrijke veranderingen vinden nu plaats die tegengesteld aan elkaar zijn:
Homogenisering
Culturen worden steeds meer gelijk. Door de steeds groter wordende invloed van westerse
culturen vindt er een verwestersing van culturen plaats. Bij deze verwestersing speelt vooral de
Amerikaanse cultuur een belangrijke rol. Daarom spreekt men vaak van amerikanisering.
Heterogenisering
Culturen worden steeds diverser. Door migratie ontstaan er juist mixen van allerlei
cultuurelementen.
§3 Patronen: de politieke en sociale wereldkaart
§4 Samenhang: ontwikkeling en werk
Soorten goederen:
De goederen die in een land gemaakt worden kun je in 3 soortel verdelen:
Grondstoffen en agrarische producten
Welvaart meten:
De welvaart van een land kun je op 3 verschillende manieren meten:
Met het bbp/bnp (bruto binnenlands/nationaal product per hoofd)
Dit is alles dat in een land in een jaar verdiend wordt, gedeeld door het aantal inwoners van dat
land (Tekening 1)
Met de verdeling van de beroepsbevolking
Er zijn 3 economische sectoren:
De primaire sector: hierin zitten de mensen die in de landbouw werken (boeren)
De secundaire sector: hierin zitten de mensen die in de industrie werken (fabrieksarbeiders)
De tertiaire sector: hierin zitten de mensen die een dienst leveren (bakker/dokter)
In ontwikkelde landen werken relatief veel mensen in de dienstensector
In ontwikkelingslanden werken relatief veel mensen in de landbouw
Met behulp van ontwikkelingskenmerken
Hierbij gaat het vooral om het welzijn van de mensen. Je kijkt dan bijv naar hoeveel je voor een
dollar kunt kopen (koopkracht), hoe oud mensen worden (levensverwachting) of hoeveel mensen
(niet) kunnen lezen en schrijven
Tekening 1: bnp / hoofd in jaar x
Bnp:
Land A Land B
1=VS
bnp €3.000.000.000 €8.000.000.000 2=China
inwoners 100.000 10.000.000 3=Japan
bnp/hoofd €30.000 €800 4=Duitsland
Problemen met het bbp/bnp per hoofd:
Er zijn een aantal problemen met het gebruik van het bbp/bnp per hoofd als maatstaaf voor de
welvaart in een land:
Het zegt niks over de koopkracht
In het ene land is een dollar meer waard dan in het andere (Tekening 2)
Alleen de inkomsten uit de officiële, formele sector worden geregistreerd
De inkomsten uit de niet-officiële, informele sector staan niet in de statistieken en worden dus niet
meegenomen. Juist in ontwikkelingslanden is de informele sector erg belangrijk, maar hier heb je
dus geen zicht op.
Er wordt geen rekening gehouden met sociale ongelijkheid
De verschillen tussen arm en rijk kunnen in een land erg groot zijn
Er wordt geen rekening gehouden met regionale ongelijkheid
De regionale welvaartsverschillen in een land kunnen erg groot zijn
Tekening 2: Koopkracht in jaar x
Land A Land B Land C
bnp/hoopd €30.000 €10.000 €5.000
koopkracht/ €30.000 €15.000 €10.000
hoofd
Verdeling van de welvaart:
Als je goed kijkt kun je de wereld in 3 groepen landen verdelen:
Centrumlanden
Dit zijn de rijke en meest ontwikkelde landen
, (Noord-Amerika/EU/Japan/Australie/Nieuw-Zeeland)
Landen uit de semi-periferie
Deze landen zijn armer dan centrumlanden maar zijn al aardig ver in hun ontwikkeling
(BRICS-landen(Brazilië/Rusland/India/China/Zui-Afrika)/NIC’s(Newly Industrialized
Countries)/Aziatische tijgers(Maleisië/Thailand))
Landen uit de periferie
Dit zijn de armste en minst ontwikkelde landen.
(vooral landen in afrika/Azie/Latijns-Amerika)
Landen uit de periferie en de semi-periferie zijn beide ontwikkelingslanden. Alleen zijn landen uit de
semi-periferie echter al veel verder in hun ontwikkeling.
§2 Patronen: bevolkingsspreiding en cultuurgebieden
Verklaring van de bevolkinsspreiding:
Bij de verklaring van de bevolkingsspreiding kun je gebruik maken van 3 soorten verklaringen:
Site
Dit zijn kenmerken van een gebied zelf. Het gaat hierbij vooral om natuurlijke omstandigheden
zoals de vruchtbaarheid van de bodem, het klimaat of de aanwezigheid van grondstoffen. Hoe
beter de natuurlijke omstandigheden in een gebied, des te hoger de bevolkingsdichtheid.
Situation
De ligging van een gebied ten opzichte van andere gebieden. Het gaat hierbij om de ligging ten
opzichte van economische kerngebieden. Hoe beter deze ligging van een gebied, des te hoger de
bevolgingsdichtheid
Het koloniale verleden
In landen die een kolonie zijn geweest van een europees land zijn de grote steden ontstaan langs
de kust. Deze steden dienden als doorvoerhaven voor het moederland
Cultuurelementen:
Een cultuur herken je aan cultuurelementen. Er zijn veel cultuurelementen, maar taal en religie zijn
de belangrijkste.
Culturen veranderen:
Doordat culturen met elkaar in aanraking komen, veranderen ze ook. Nieuwe cultuurelementen
worden ingepast in een bestaande cultuur. Dit noemen we cultuurvermenging of acculturatie. 2
belangrijke veranderingen vinden nu plaats die tegengesteld aan elkaar zijn:
Homogenisering
Culturen worden steeds meer gelijk. Door de steeds groter wordende invloed van westerse
culturen vindt er een verwestersing van culturen plaats. Bij deze verwestersing speelt vooral de
Amerikaanse cultuur een belangrijke rol. Daarom spreekt men vaak van amerikanisering.
Heterogenisering
Culturen worden steeds diverser. Door migratie ontstaan er juist mixen van allerlei
cultuurelementen.
§3 Patronen: de politieke en sociale wereldkaart
§4 Samenhang: ontwikkeling en werk
Soorten goederen:
De goederen die in een land gemaakt worden kun je in 3 soortel verdelen:
Grondstoffen en agrarische producten
