Mini-colleges per week – Bestuursrecht: rechtsbescherming
Week 1
Filmpje: Procedures om bestuursrechtelijke geschillen te beslechten
- Voorprocedures
- 1e aanleg
- Hoger beroep
- Voorlopige voorzieningenprocedure
- Herziening
- Klachtenprocedures, met name National ombudsman
Artikel 1:5 Awb
- Definitie bezwaar (lid 1)
- Definitie beroep (lid 2 en 3)
- Definitie beroep bij de rechter (lid 3)
Voorprocedures:
Bezwaar = bij hetzelfde bestuursorgaan.
Beroep = bij een hoger bestuursorgaan.
Uniforme openbare voorbereidingsprocedure (UOV) = zienswijze tegen een ontwerpbesluit,
beslissing wordt dan heroverwogen. Wanneer UOV, dan geen bezwaar (7:1d Awb).
Beroep bij de rechter
- 1e aanleg = rechtbank
- Hoger beroep = CBB, CRvB, ABRvS
Uitzonderingen, bijvoorbeeld:
- 1e en enige aanleg bij ABRvS
- Hoger beroep bij hof
- Cassatieberoep
Verzoek aan voorzieningenrechter
Vovo-procedure = beetje te vergelijken met civiele kort geding.
Driehoekje = wat een burger kan doen.
,Filmpje: Constitutionele grondslagen van de bestuursrechtspraak
NL is een democratie + rechtsstaat. De fundamentele grondslagen en regels over de
inrichting van de staat en de verhouding tussen staat en zijn burgers vormen de constitutie.
Hoe zit het systeem constitutioneel in elkaar?
Je hebt gerechten die behoren tot de rechterlijk macht (RM) = RB – Hof – HR
Je hebt ook gerechten die niet behoren tot de rechterlijke macht = CBB – CRvB – ABRvS
8:1 jo. 8:6 Awb = In beginsel beroep bij de rechtbank, tenzij...... (dus HR = bij RM-gerecht).
Hoger beroep meestal niet bij RM-gerecht.
112 GW: niet burgerlijke zaken mag RM of gerechten die niet tot de RM behoren.
Rechterlijke macht is ALTIJD bevoegd.
Als burger bijvoorbeeld bij civiele rechter aanhangig maakt, maar had bij de bestuursrechter
gemoeten, dan is de civiele rechter WEL BEVOEGD, maar is EISER NIET-ONTVANKELIJK
omdat er een met voldoende waarborgen omgeven bestuursrechtelijke procedure
openstaat.
RECHTER VERKLAART ZICH NIET-ONTVANKELIJK
In laatste instantie oordeelt de HR of een rechtsgang, incl. niet RM-gerecht, met voldoende
waarborgen is omkleed. In allerlaatste instantie beoordeelt het EHRM dit (Benthem-arrest).
,Filmpje: Standaardjurisprudentie Changoe/Staat & Benthem
Changoe-arrest: (112 GW) bevoegdheid van de gewone rechter
De twee stappen:
- Als er een bestuursrechtelijke rechtsbeschermingsweg openstaat (Rb – CBB / CRvB /
ABRvS) maar je gaat toch naar de civiele (gewone) rechter:
- De civiele rechter verklaart zich bevoegd om van het geschil kennis te nemen
- Maar verklaart eiser niet-ontvankelijk in zijn vordering
- Omdat er een bestuursrechtelijke rechtsgang met voldoende waarborgen openstaat
Deze twee stappen (civiele rechter bevoegd, eiser niet-ontvankelijk) zijn al geruime tijd vaste
uitleg 112 GW jo 2 RO. Waarom anno 1992, in de Changoe-zaak, nog weer ten principale aan
de orde? Deze zaak is een ambtenaarrechtelijke zaak.
Casus:
- Changoe, belastingambtenaar, wordt ontslagen
- Ontslag wordt ingetrokken
- Changoe wil schadevergoeding
- Gaat naar civiele rechter, actie ogv 6:162 BW
- Waarom naar de civiele rechter? Gesteld wordt
Bestuursrechter terughoudend bij schadevergoeding
Geen wettelijke rente
Geen vergoeding van proceskosten
Maw: minder waarborgen dan in civiele procedure
- Rb (civiel): Ik ben onbevoegd. Weigering schadevergoeding is besluit. Daartegen staat
beroep open bij de bestuursrechter.
Ambtenarenrecht (= arbeidsrecht voor bepaalde mensen in dienst van de overheid).
8:2(1) Met een besluit wordt gelijkgesteld:
a. een andere handeling van een bestuursorgaan waarbij een persoon met betrekking tot
diens in artikel 3 van de Ambtenarenwet 2017 bedoelde hoedanigheid, zijn nagelaten
betrekkingen of zijn rechtverkrijgenden belanghebbende zijn,
, Dus alle handelingen tav ambtenaar appellabel bij rb (afd bestuursrecht) resp CRvB
o Besluiten
o Feitelijke handelingen
o ‘Privaatrechtelijke’ rechtshandelingen (die tav ambtenaar eigenlijk onbestaanbaar zijn).
De bestuursrechter (Rb, afd bestuursrecht) en CRvB zijn dus altijd bevoegd, in wat voor zaak
van ambtenaar als zodanig dan ook. Nooit tav een ambtenaar een aanvullende taak voor de
civiele rechter. Daarom het oordeel van de Rb als civiele rechter dat zij in ambtenaren
onbevoegd is.
Kernoverweging HR 3.2 […] Wanneer een administratieve rechter bevoegd is van een geschil
kennis te nemen, doet zulks in het algemeen niet af aan de bevoegdheid van de burgerlijke
rechter op grond van art. 2 Wet RO, met name niet aan zijn bevoegdheid met betrekking tot
vorderingen uit onrechtmatige daad. Wel dient de eiser door de burgerlijke rechter niet
ontvankelijk te worden verklaard, wanneer, kort gezegd, de administratieve rechter
voldoende rechtsbescherming biedt (zie bijv. HR 25 nov. 1977, NJ 1978, 255). […]
Conclusie: zelfs wanneer de bestuursrechter (en in hb een niet-RM-gerecht) bevoegd is om
over elk soort handelingen oordelen. Ook dan is de civiele rechter altijd bevoegd, maar eiser
in zijn vordering niet-ontvankelijk wanneer een met voldoende waarborgen omgeven
bestuursrechtelijke weg openstaat. Dat de bestuursrechtelijke weg met voldoende
waarborgen is omgeven, wordt al geruime tijd algemeen aangenomen.
Benthem-arrest: (6 EVRM): administratief beroep vs rechtspraak
Casus:
- In jaren ‘70 wordt lpg populaire brandstof
- Oliemaatschappijen kunnen er flink aan verdienen
- Maar LPG-pomp is niet ongevaarlijk
- Daarom rijksbeleid met oa afstandsregels (LPG-richtlijn)
- B&W bevoegd tot vergunningverlening
- Mogen zelf beleidsregels vaststellen (cf 48:1(1))
- Maar rijksoverheid wil dat rijksbeleid (richtlijn) wordt toegepast
- Milieu-inspecteur (rijksambtenaar) heeft wettelijk recht om tegen milieubesluiten van de
lagere overheid beroep in te stellen bij de Kroon (feitelijk: bij zijn baas, de milieuminister)
- Instructie milieuminister aan milieu-inspecteur om Kroonberoep in te stellen wanneer
B&W besluit over LPG-pomp nemen waarbij wordt afgeweken van LPG-richtlijn
- Oliemaatschappijen zijn het oneens met de LPG-richtlijn; hebben financieel nadeel van
deze richtlijn
- Willen ander LPG-rijksbeleid
- Willen dat doen door het Kroonberoep onderuit te halen
- Zoeken een sterke casus
- En komen uit bij de heer Benthem, garagehouder te Noordwolde (Weststellingwerf), met
wens LPG-pomp
- Benthem = Sterke zaak, want
B&W bevoegd
Week 1
Filmpje: Procedures om bestuursrechtelijke geschillen te beslechten
- Voorprocedures
- 1e aanleg
- Hoger beroep
- Voorlopige voorzieningenprocedure
- Herziening
- Klachtenprocedures, met name National ombudsman
Artikel 1:5 Awb
- Definitie bezwaar (lid 1)
- Definitie beroep (lid 2 en 3)
- Definitie beroep bij de rechter (lid 3)
Voorprocedures:
Bezwaar = bij hetzelfde bestuursorgaan.
Beroep = bij een hoger bestuursorgaan.
Uniforme openbare voorbereidingsprocedure (UOV) = zienswijze tegen een ontwerpbesluit,
beslissing wordt dan heroverwogen. Wanneer UOV, dan geen bezwaar (7:1d Awb).
Beroep bij de rechter
- 1e aanleg = rechtbank
- Hoger beroep = CBB, CRvB, ABRvS
Uitzonderingen, bijvoorbeeld:
- 1e en enige aanleg bij ABRvS
- Hoger beroep bij hof
- Cassatieberoep
Verzoek aan voorzieningenrechter
Vovo-procedure = beetje te vergelijken met civiele kort geding.
Driehoekje = wat een burger kan doen.
,Filmpje: Constitutionele grondslagen van de bestuursrechtspraak
NL is een democratie + rechtsstaat. De fundamentele grondslagen en regels over de
inrichting van de staat en de verhouding tussen staat en zijn burgers vormen de constitutie.
Hoe zit het systeem constitutioneel in elkaar?
Je hebt gerechten die behoren tot de rechterlijk macht (RM) = RB – Hof – HR
Je hebt ook gerechten die niet behoren tot de rechterlijke macht = CBB – CRvB – ABRvS
8:1 jo. 8:6 Awb = In beginsel beroep bij de rechtbank, tenzij...... (dus HR = bij RM-gerecht).
Hoger beroep meestal niet bij RM-gerecht.
112 GW: niet burgerlijke zaken mag RM of gerechten die niet tot de RM behoren.
Rechterlijke macht is ALTIJD bevoegd.
Als burger bijvoorbeeld bij civiele rechter aanhangig maakt, maar had bij de bestuursrechter
gemoeten, dan is de civiele rechter WEL BEVOEGD, maar is EISER NIET-ONTVANKELIJK
omdat er een met voldoende waarborgen omgeven bestuursrechtelijke procedure
openstaat.
RECHTER VERKLAART ZICH NIET-ONTVANKELIJK
In laatste instantie oordeelt de HR of een rechtsgang, incl. niet RM-gerecht, met voldoende
waarborgen is omkleed. In allerlaatste instantie beoordeelt het EHRM dit (Benthem-arrest).
,Filmpje: Standaardjurisprudentie Changoe/Staat & Benthem
Changoe-arrest: (112 GW) bevoegdheid van de gewone rechter
De twee stappen:
- Als er een bestuursrechtelijke rechtsbeschermingsweg openstaat (Rb – CBB / CRvB /
ABRvS) maar je gaat toch naar de civiele (gewone) rechter:
- De civiele rechter verklaart zich bevoegd om van het geschil kennis te nemen
- Maar verklaart eiser niet-ontvankelijk in zijn vordering
- Omdat er een bestuursrechtelijke rechtsgang met voldoende waarborgen openstaat
Deze twee stappen (civiele rechter bevoegd, eiser niet-ontvankelijk) zijn al geruime tijd vaste
uitleg 112 GW jo 2 RO. Waarom anno 1992, in de Changoe-zaak, nog weer ten principale aan
de orde? Deze zaak is een ambtenaarrechtelijke zaak.
Casus:
- Changoe, belastingambtenaar, wordt ontslagen
- Ontslag wordt ingetrokken
- Changoe wil schadevergoeding
- Gaat naar civiele rechter, actie ogv 6:162 BW
- Waarom naar de civiele rechter? Gesteld wordt
Bestuursrechter terughoudend bij schadevergoeding
Geen wettelijke rente
Geen vergoeding van proceskosten
Maw: minder waarborgen dan in civiele procedure
- Rb (civiel): Ik ben onbevoegd. Weigering schadevergoeding is besluit. Daartegen staat
beroep open bij de bestuursrechter.
Ambtenarenrecht (= arbeidsrecht voor bepaalde mensen in dienst van de overheid).
8:2(1) Met een besluit wordt gelijkgesteld:
a. een andere handeling van een bestuursorgaan waarbij een persoon met betrekking tot
diens in artikel 3 van de Ambtenarenwet 2017 bedoelde hoedanigheid, zijn nagelaten
betrekkingen of zijn rechtverkrijgenden belanghebbende zijn,
, Dus alle handelingen tav ambtenaar appellabel bij rb (afd bestuursrecht) resp CRvB
o Besluiten
o Feitelijke handelingen
o ‘Privaatrechtelijke’ rechtshandelingen (die tav ambtenaar eigenlijk onbestaanbaar zijn).
De bestuursrechter (Rb, afd bestuursrecht) en CRvB zijn dus altijd bevoegd, in wat voor zaak
van ambtenaar als zodanig dan ook. Nooit tav een ambtenaar een aanvullende taak voor de
civiele rechter. Daarom het oordeel van de Rb als civiele rechter dat zij in ambtenaren
onbevoegd is.
Kernoverweging HR 3.2 […] Wanneer een administratieve rechter bevoegd is van een geschil
kennis te nemen, doet zulks in het algemeen niet af aan de bevoegdheid van de burgerlijke
rechter op grond van art. 2 Wet RO, met name niet aan zijn bevoegdheid met betrekking tot
vorderingen uit onrechtmatige daad. Wel dient de eiser door de burgerlijke rechter niet
ontvankelijk te worden verklaard, wanneer, kort gezegd, de administratieve rechter
voldoende rechtsbescherming biedt (zie bijv. HR 25 nov. 1977, NJ 1978, 255). […]
Conclusie: zelfs wanneer de bestuursrechter (en in hb een niet-RM-gerecht) bevoegd is om
over elk soort handelingen oordelen. Ook dan is de civiele rechter altijd bevoegd, maar eiser
in zijn vordering niet-ontvankelijk wanneer een met voldoende waarborgen omgeven
bestuursrechtelijke weg openstaat. Dat de bestuursrechtelijke weg met voldoende
waarborgen is omgeven, wordt al geruime tijd algemeen aangenomen.
Benthem-arrest: (6 EVRM): administratief beroep vs rechtspraak
Casus:
- In jaren ‘70 wordt lpg populaire brandstof
- Oliemaatschappijen kunnen er flink aan verdienen
- Maar LPG-pomp is niet ongevaarlijk
- Daarom rijksbeleid met oa afstandsregels (LPG-richtlijn)
- B&W bevoegd tot vergunningverlening
- Mogen zelf beleidsregels vaststellen (cf 48:1(1))
- Maar rijksoverheid wil dat rijksbeleid (richtlijn) wordt toegepast
- Milieu-inspecteur (rijksambtenaar) heeft wettelijk recht om tegen milieubesluiten van de
lagere overheid beroep in te stellen bij de Kroon (feitelijk: bij zijn baas, de milieuminister)
- Instructie milieuminister aan milieu-inspecteur om Kroonberoep in te stellen wanneer
B&W besluit over LPG-pomp nemen waarbij wordt afgeweken van LPG-richtlijn
- Oliemaatschappijen zijn het oneens met de LPG-richtlijn; hebben financieel nadeel van
deze richtlijn
- Willen ander LPG-rijksbeleid
- Willen dat doen door het Kroonberoep onderuit te halen
- Zoeken een sterke casus
- En komen uit bij de heer Benthem, garagehouder te Noordwolde (Weststellingwerf), met
wens LPG-pomp
- Benthem = Sterke zaak, want
B&W bevoegd
