Samenvatting jurisprudentie Handhaving
Uitspraak CrvB: Fraudewet (Boetes en overgangsrecht hiervan)
CRvB 24 november 2014, 14/1949 (ECLI:NL:CRVB:2014:3754) Één van de eerste uitspraken over de
toepassing van de Fraudewet ( Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving)
In deze uitspraak komt naar voren dat vóór 1 januari 2013 een boeteregiem van 10% met een
maximumbedrag van 2.269 euro gold bij het te veel ontvangen van uitkering. Vanaf 1 januari 2013 is
een boeteregiem van 100% ingesteld, waardoor de hoogte van een boete dus flink kan verschillen
afhankelijk van de datum waarover deze onterecht ontvangen uitkering is uitbetaald (voor of na 1
jan. 2013). De uitspraak luidt dat wanneer het gaat over een boete voor een langere periode die dus
voor 1 januari 2013 is gestart en na 1 januari 2013 is geëindigd, het boeteregiem voor elke periode
haar eigen percentage moet beslaan. Dus als er in de maanden december 2012 en januari 2013
teveel is uitbetaald aan uitkering, zal iemand een boete van 10% (met een max. tot 2.269 euro)
moeten betalen over de onterecht ontvangen uitkering van december 2012 (dus vóór 1 jan. 2013).
Voor de maand januari 2013 moet iemand dan een boete van 100% van het uitkeringsbedrag
betalen, omdat deze regeling per januari 2013 is vastgesteld. Er moet dus duidelijk een grens liggen
bij 1 januari 2013 en dit is ook in overeenstemming met het legaliteitsbeginsel: want in 2012 stond
nog 10% en geen 100%, daarom mag (ook niet met terugwerkende kracht) niet een boete opgelegd
worden van 100% over een periode waar eigenlijk 10% mag worden opgelegd. Er wordt hierbij dus
gekeken naar de datum van de overtreding (= periode waarover de uitkering onterecht verkregen is).
Belangrijkste punten:
1. Het overgangsrecht is in strijd met het legaliteitsbeginsel: er moet een knip gemaakt worden
op 1/1/2013 tussen het oude en het nieuwe boeteregime (10% en 100% van
benadelingsbedrag als boete)
2. Geen gefixeerd boetestelsel, dus artikel 5:46 lid 2 Awb is van toepassing (geen max. hoogte
meer ingesteld, dus lid 2 en niet lid 3 van toepassing!) omdat er geen sprake is van een
maximum hoogte die wettelijk is vastgesteld, moet de hoogte van de boete worden
afgestemd op de ernst, de mate van verwijtbaarheid en omstandigheden.
3. Indringende toets aan het evenredigheidsbeginsel: sinds 1 januari 2013 de hoogte van de
boete flink is gestegen, oordeelt de raad dat er moet worden vergeleken met boetes in het
strafrecht/fiscale boeterecht. Punt 4 werkt de punten uit die hier ter ondersteuning aan
meewerken:
4. Afstemming boete aan de mate van verwijtbaarheid
a. Bewezen opzet = 100% boete: is er bij de overtreding sprake van een opzettelijk
handelen/nalaten dan is 100% passend. Alleen indien opzet kan worden aangetoond is er
sprake van zo een zware verwijtbaarheid, dat deze in het kader van de
evenredigheidstoets het opleggen van het maximumbedrag in beginsel zou kunnen
rechtvaardigen.
b. Bewezen grove schuld = 75% boete: is er geen sprake van opzet, maar wel van grove
schuld van de overtreder dan is de verwijtbaarheid minder groot en is 75% passend.
c. Geen opzet en geen grove schuld = 50% boete: dit betekent dat in veel gevallen 50% van
het benadelingsbedrag het startpunt wordt voor verdere berekening van de op te leggen
boete.
Uitspraak CrvB: Fraudewet (Boetes en overgangsrecht hiervan)
CRvB 24 november 2014, 14/1949 (ECLI:NL:CRVB:2014:3754) Één van de eerste uitspraken over de
toepassing van de Fraudewet ( Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving)
In deze uitspraak komt naar voren dat vóór 1 januari 2013 een boeteregiem van 10% met een
maximumbedrag van 2.269 euro gold bij het te veel ontvangen van uitkering. Vanaf 1 januari 2013 is
een boeteregiem van 100% ingesteld, waardoor de hoogte van een boete dus flink kan verschillen
afhankelijk van de datum waarover deze onterecht ontvangen uitkering is uitbetaald (voor of na 1
jan. 2013). De uitspraak luidt dat wanneer het gaat over een boete voor een langere periode die dus
voor 1 januari 2013 is gestart en na 1 januari 2013 is geëindigd, het boeteregiem voor elke periode
haar eigen percentage moet beslaan. Dus als er in de maanden december 2012 en januari 2013
teveel is uitbetaald aan uitkering, zal iemand een boete van 10% (met een max. tot 2.269 euro)
moeten betalen over de onterecht ontvangen uitkering van december 2012 (dus vóór 1 jan. 2013).
Voor de maand januari 2013 moet iemand dan een boete van 100% van het uitkeringsbedrag
betalen, omdat deze regeling per januari 2013 is vastgesteld. Er moet dus duidelijk een grens liggen
bij 1 januari 2013 en dit is ook in overeenstemming met het legaliteitsbeginsel: want in 2012 stond
nog 10% en geen 100%, daarom mag (ook niet met terugwerkende kracht) niet een boete opgelegd
worden van 100% over een periode waar eigenlijk 10% mag worden opgelegd. Er wordt hierbij dus
gekeken naar de datum van de overtreding (= periode waarover de uitkering onterecht verkregen is).
Belangrijkste punten:
1. Het overgangsrecht is in strijd met het legaliteitsbeginsel: er moet een knip gemaakt worden
op 1/1/2013 tussen het oude en het nieuwe boeteregime (10% en 100% van
benadelingsbedrag als boete)
2. Geen gefixeerd boetestelsel, dus artikel 5:46 lid 2 Awb is van toepassing (geen max. hoogte
meer ingesteld, dus lid 2 en niet lid 3 van toepassing!) omdat er geen sprake is van een
maximum hoogte die wettelijk is vastgesteld, moet de hoogte van de boete worden
afgestemd op de ernst, de mate van verwijtbaarheid en omstandigheden.
3. Indringende toets aan het evenredigheidsbeginsel: sinds 1 januari 2013 de hoogte van de
boete flink is gestegen, oordeelt de raad dat er moet worden vergeleken met boetes in het
strafrecht/fiscale boeterecht. Punt 4 werkt de punten uit die hier ter ondersteuning aan
meewerken:
4. Afstemming boete aan de mate van verwijtbaarheid
a. Bewezen opzet = 100% boete: is er bij de overtreding sprake van een opzettelijk
handelen/nalaten dan is 100% passend. Alleen indien opzet kan worden aangetoond is er
sprake van zo een zware verwijtbaarheid, dat deze in het kader van de
evenredigheidstoets het opleggen van het maximumbedrag in beginsel zou kunnen
rechtvaardigen.
b. Bewezen grove schuld = 75% boete: is er geen sprake van opzet, maar wel van grove
schuld van de overtreder dan is de verwijtbaarheid minder groot en is 75% passend.
c. Geen opzet en geen grove schuld = 50% boete: dit betekent dat in veel gevallen 50% van
het benadelingsbedrag het startpunt wordt voor verdere berekening van de op te leggen
boete.
