Aardrijkskunde havo examen
Domein B: Wereld
Globalisering
Globalisering
Globalisering wordt mogelijk gemaakt door transport- en informatie
technologie
- Transporttechnologie= technische voorzieningen die
samenhangen met vervoer en mensen
- Informatietechnologie= technieken ie informatie van het ene
punt naar het andere brengen
Afgelopen 25 jaar: deze technieken in stroomversnelling
3 ontwikkelingen verantwoordelijk
- Daling reis- en vervoertijden
- Transport en communicatie zijn goedkoper geworden
- Verbetering infrastructuur -> afname relatieve afstand (= afstand in
tijd en moeite)
Niet alle gebieden profiteren van globalisering
Multionationale ondernemeningen
Mno’s= groot bedrijf met vestigingen in meerdere landen
Mondiaal netwerk= verbinding tussen gebieden en landen op
economisch, politiek en sociaal-cultureel terrein
Kunnen snel uitbreiden door
1) Tijd-ruimtecompressie= proces waarbij de relatieve afstand
tussen plaatsen door de moderne transport- en
informatietechnologie daalt
o Internet
2) Minder handelsbelemmeringen en protectionisme
o Verdwijnen grenzen binnen EU
Mno’s laten zich door 4 kenmerken van een gebied leiden
1) Arbeidsmarkt (loon- en kennisniveau)
2) Ligging (toegankelijkheid gebied)
3) Opkomst nieuwe afzetmarkt (BRIC)
4) Politieke stabiliteit (investeren in politiek onrustige landen is riskant)
Culturele globalisering heeft 2 effecten
1) Homogenisering= de grenzen tussen cultuurgebieden vervagen.
Culturen in de wereld gaan steeds meer op elkaar lijken
- Lingua franca= de voertaal in een gebied waar meerdere talen
gesproken worden
-> Engelse taal
- Er kan sprake zijn van het ontstaan van één mondiale cultuur
2) Heterogenisering= door wereldwijde migratie ontstaat (met name
in grote steden) een mix van westerse en niet-westerse
cultuurelementen (bijv. multiculturele wijken)
, - Mengcultuur: transnationaal
- Bijv. Latino’s in de VS en Marokkanen in NL
- Nationaal/lokaal niveau: sprake van heterogenisering
Handel
Na instorten communisme: vrijemarkteconomie (=economisch systeem
waarbij bedrijven bepalen wat er wordt geproduceerd)
Mno’s gaan met de onderdelen van hun onderneming zitten waar de
meeste winst te halen valt
Hindering globalisering: staatsgrenzen met strenge controles en
invoerbeperkingen
WTO= wereldhandelsorganisatie
- Handel met zo min mogelijk handelsbelemmeringen
Kenmerken:
o Geen importquota
o Geen tariefmuren
Productieketen= route die een product aflegt van idee/grondstof tot
dienst/eindproduct
Voorbeelden
- Kennis in centrum
- Productie in semi-periferie
Economische gevolgen
3 kerngebieden die wereldeconomie domineren
- Noord-Amerika
- Japan/Zuidoost-Azië
- Europa
Mondiaal netwerk
Triade= het geheel van verbanden tussen de drie belangrijkste
economische machtsblokken
- Rol wordt kleiner: invloeden uit semi-periferie landen wordt groter
- Global shift= een verschuiving van het economische en politieke
zwaartepunt in de wereld
Migratie
4 manieren
1) Toename welvaartsverschillen
2) Demografisch verschil Noord en Zuid
3) Verbetering transport- en communicatietechnologie
4) Deregulering (= grenzen binnen landen verdwenen ->
gemakkelijker reizen)
Transnationale netwerken= verbinding tussen gebieden en landen op
economisch, politiek en sociaal-cultureel
Zichtbaar via
- Gezinsvorming – gezinshereniging
- Behouden taal/cultuur
- Ontstaan van segregatie door subculturen (transnationale
gemeenschappen)
, - Migranten reizen op en neer / overmaken geld naar geboorteland
Verenigd Koninkrijk en India
India= Britse kolonie -> leveren grondstoffen aan VK: industriële revolutie
Na de dekolonisatie -> VK
VK kon de maakindustrie niet vasthouden: de lonen waren veel te hoog
- Arbeidsintensieve bedrijven vertrokken vanuit VK naar lage
loonlanden (India) -> uitschuiven= proces van verplaatsing van
bedrijven en functies vanuit het centrum naar de (semi-) periferie
Leidde tot hoge werkloosheid in de Britse industriesteden
Dienstverlening moest de rol van de industrie in VK overnemen
Oorzaken snelle opmars London (wereldstad)
- Gunstige relatieve ligging ten opzichte van Europa
- Blauwe banaan= gebied dat door verschillende (West-)Europese
staten loopt waarin belangrijk economische activiteiten aanwezig
zijn
Welk verband is zichtbaar tussen het BRP en de uitslag van het brexit
referendum?
Gebieden met een laag regionaal inkomen stemmen voor een Brexit en
gebieden met een hoog inkomen tegen een Brexit
India meer verbonden met wereld
1) Mno’s vestigen zich in epz’s
Wat valt op aan de ligging van epz’s?
- Meeste epz’s aan de kust
Verklaring?
- Handel over zee
Wat valt op aan de ligging van epz van Bangalore?
- Niet aan de kust, maar ligging in het binnenland
Verklaring?
- ICT-industrie -> meer plaats, onafhankelijk, geen handel nodig over
zee
Wat zijn de voordelen voor het ontvangende land?
- Werkgelegenheid + kennis
- Lokale bedrijven -> leveren aan de epz -> meer omzet
Wat zijn de nadelen voor het ontvangende land?
- Afhankelijk / regionale ongelijkheid
- Winst gaat vaak naar het centrum land -> niet in India geïnvesteerd
2) Steeds meer handelsrelaties met andere regio’s
Domein B: Wereld
Globalisering
Globalisering
Globalisering wordt mogelijk gemaakt door transport- en informatie
technologie
- Transporttechnologie= technische voorzieningen die
samenhangen met vervoer en mensen
- Informatietechnologie= technieken ie informatie van het ene
punt naar het andere brengen
Afgelopen 25 jaar: deze technieken in stroomversnelling
3 ontwikkelingen verantwoordelijk
- Daling reis- en vervoertijden
- Transport en communicatie zijn goedkoper geworden
- Verbetering infrastructuur -> afname relatieve afstand (= afstand in
tijd en moeite)
Niet alle gebieden profiteren van globalisering
Multionationale ondernemeningen
Mno’s= groot bedrijf met vestigingen in meerdere landen
Mondiaal netwerk= verbinding tussen gebieden en landen op
economisch, politiek en sociaal-cultureel terrein
Kunnen snel uitbreiden door
1) Tijd-ruimtecompressie= proces waarbij de relatieve afstand
tussen plaatsen door de moderne transport- en
informatietechnologie daalt
o Internet
2) Minder handelsbelemmeringen en protectionisme
o Verdwijnen grenzen binnen EU
Mno’s laten zich door 4 kenmerken van een gebied leiden
1) Arbeidsmarkt (loon- en kennisniveau)
2) Ligging (toegankelijkheid gebied)
3) Opkomst nieuwe afzetmarkt (BRIC)
4) Politieke stabiliteit (investeren in politiek onrustige landen is riskant)
Culturele globalisering heeft 2 effecten
1) Homogenisering= de grenzen tussen cultuurgebieden vervagen.
Culturen in de wereld gaan steeds meer op elkaar lijken
- Lingua franca= de voertaal in een gebied waar meerdere talen
gesproken worden
-> Engelse taal
- Er kan sprake zijn van het ontstaan van één mondiale cultuur
2) Heterogenisering= door wereldwijde migratie ontstaat (met name
in grote steden) een mix van westerse en niet-westerse
cultuurelementen (bijv. multiculturele wijken)
, - Mengcultuur: transnationaal
- Bijv. Latino’s in de VS en Marokkanen in NL
- Nationaal/lokaal niveau: sprake van heterogenisering
Handel
Na instorten communisme: vrijemarkteconomie (=economisch systeem
waarbij bedrijven bepalen wat er wordt geproduceerd)
Mno’s gaan met de onderdelen van hun onderneming zitten waar de
meeste winst te halen valt
Hindering globalisering: staatsgrenzen met strenge controles en
invoerbeperkingen
WTO= wereldhandelsorganisatie
- Handel met zo min mogelijk handelsbelemmeringen
Kenmerken:
o Geen importquota
o Geen tariefmuren
Productieketen= route die een product aflegt van idee/grondstof tot
dienst/eindproduct
Voorbeelden
- Kennis in centrum
- Productie in semi-periferie
Economische gevolgen
3 kerngebieden die wereldeconomie domineren
- Noord-Amerika
- Japan/Zuidoost-Azië
- Europa
Mondiaal netwerk
Triade= het geheel van verbanden tussen de drie belangrijkste
economische machtsblokken
- Rol wordt kleiner: invloeden uit semi-periferie landen wordt groter
- Global shift= een verschuiving van het economische en politieke
zwaartepunt in de wereld
Migratie
4 manieren
1) Toename welvaartsverschillen
2) Demografisch verschil Noord en Zuid
3) Verbetering transport- en communicatietechnologie
4) Deregulering (= grenzen binnen landen verdwenen ->
gemakkelijker reizen)
Transnationale netwerken= verbinding tussen gebieden en landen op
economisch, politiek en sociaal-cultureel
Zichtbaar via
- Gezinsvorming – gezinshereniging
- Behouden taal/cultuur
- Ontstaan van segregatie door subculturen (transnationale
gemeenschappen)
, - Migranten reizen op en neer / overmaken geld naar geboorteland
Verenigd Koninkrijk en India
India= Britse kolonie -> leveren grondstoffen aan VK: industriële revolutie
Na de dekolonisatie -> VK
VK kon de maakindustrie niet vasthouden: de lonen waren veel te hoog
- Arbeidsintensieve bedrijven vertrokken vanuit VK naar lage
loonlanden (India) -> uitschuiven= proces van verplaatsing van
bedrijven en functies vanuit het centrum naar de (semi-) periferie
Leidde tot hoge werkloosheid in de Britse industriesteden
Dienstverlening moest de rol van de industrie in VK overnemen
Oorzaken snelle opmars London (wereldstad)
- Gunstige relatieve ligging ten opzichte van Europa
- Blauwe banaan= gebied dat door verschillende (West-)Europese
staten loopt waarin belangrijk economische activiteiten aanwezig
zijn
Welk verband is zichtbaar tussen het BRP en de uitslag van het brexit
referendum?
Gebieden met een laag regionaal inkomen stemmen voor een Brexit en
gebieden met een hoog inkomen tegen een Brexit
India meer verbonden met wereld
1) Mno’s vestigen zich in epz’s
Wat valt op aan de ligging van epz’s?
- Meeste epz’s aan de kust
Verklaring?
- Handel over zee
Wat valt op aan de ligging van epz van Bangalore?
- Niet aan de kust, maar ligging in het binnenland
Verklaring?
- ICT-industrie -> meer plaats, onafhankelijk, geen handel nodig over
zee
Wat zijn de voordelen voor het ontvangende land?
- Werkgelegenheid + kennis
- Lokale bedrijven -> leveren aan de epz -> meer omzet
Wat zijn de nadelen voor het ontvangende land?
- Afhankelijk / regionale ongelijkheid
- Winst gaat vaak naar het centrum land -> niet in India geïnvesteerd
2) Steeds meer handelsrelaties met andere regio’s
