Soeteman en Rosier
In een betoog wordt een standpunt verdedigd. Voor dat standpunt worden argumenten aangevoerd.
Het standpunt of de stellingname vormt de conclusie van het betoog. Bij ieder betoog dienen we
allereerst goed te kijken wat er staat: welk standpunt wordt verdedigd, hoe ziet de argumentatie
eruit. Daarna komt aan de orde hoe we het betoog moeten beoordelen: hoe overtuigend is het?
Dienen we het, als redelijke mensen, met het verdedigde standpunt eens te zijn?
Een betoog bestaat uit verschillende redeneringen. Onder een redenering verstaan we een
verzameling beweringen, waarvan er één een conclusie is en de andere gebruikt worden om die ene
conclusie te verdedigen. Een ander woord voor bewering is oordeel of propositie. De beweringen die
aangevoerd worden om een conclusie te verdedigen, noemen we premissen (of argumenten). Er is
steeds een aantal premissen (P1, P2, P3 etc.) en één conclusie (C). De premissen worden aangevoerd
om de conclusie te verdedigen.
Een redenering is niet hetzelfde als een betoog. Een redenering heeft slechts één conclusie; een
betoog kan vele conclusies hebben. Een redenering kent één verzameling premissen die gezamenlijk
de conclusie ondersteunen. Dezelfde conclusie kan ook door een andere verzameling premissen
ondersteund worden. De conclusie van een redenering kan vervolgens weer één van de premissen
zijn van een volgende redenering.
Het doel van redeneren is het verdedigen van een conclusie. In de redenering proberen we de
waarheid of aanvaardbaarheid van de conclusie aannemelijk te maken.
We moeten twee perspectieven onderscheiden: dat van de spreker (of schrijver) en dat van zijn
publiek (de luisteraar of lezer). De spreker wil zijn publiek overtuigen; het publiek wil weten of de
spreker gelijk heeft. De discipline die zich bezig houdt met het ‘gelijk krijgen’ (perspectief spreker), is
de retorica: de kunst van het goed en overtuigend spreken en argumenteren. Gericht op een bij het
publiek te bereiken effect. Vanuit het perspectief van het publiek bezien is juist het doel aan te tonen
dat een redelijk oordelend publiek de conclusie van de redenering als waar behoort te accepteren.
Hier zijn drie principes van belang:
maximaal argumentatieve interpretatie: wanneer redelijkerwijs verschil van mening mogelijk is
over de vraag of een bepaalde tekst als redenering of argumentatie bedoeld is, interpreteer die
tekst dan als redenering of argumentatie;
externaliseringsbeginsel: let op wat de ander zegt, en niet op wat je denkt dat hij zegt; en
principe van de redelijke spreker: interpreteer het gezegde zo redelijk mogelijk en geef, bij
verschillende mogelijkheden, de voorkeur aan die interpretatie die de redenering acceptabel
maakt.
De conclusie van een redenering moet worden aanvaard wanneer:
1. ware premissen worden aangevoerd (als in: feitelijk juist); en
2. de conclusie uit de premissen volgt (als in: geldige redenering).
Er zijn dus twee beoordelingsdimensies voor de evaluatie van redeneringen:
1. de waarheid (of aanvaardbaarheid) van de premissen; en
2. de geldigheid van de redenering.
Is aan beide voorwaarden voldaan, dan is sprake van een deugdelijke redenering.
Er zijn ook twee vormen van kritiek mogelijk:
1. externe kritiek: bestrijden dat de premissen waar zijn; en
2. interne kritiek: bestrijden dat de conclusie uit de premissen volgt.
1
In een betoog wordt een standpunt verdedigd. Voor dat standpunt worden argumenten aangevoerd.
Het standpunt of de stellingname vormt de conclusie van het betoog. Bij ieder betoog dienen we
allereerst goed te kijken wat er staat: welk standpunt wordt verdedigd, hoe ziet de argumentatie
eruit. Daarna komt aan de orde hoe we het betoog moeten beoordelen: hoe overtuigend is het?
Dienen we het, als redelijke mensen, met het verdedigde standpunt eens te zijn?
Een betoog bestaat uit verschillende redeneringen. Onder een redenering verstaan we een
verzameling beweringen, waarvan er één een conclusie is en de andere gebruikt worden om die ene
conclusie te verdedigen. Een ander woord voor bewering is oordeel of propositie. De beweringen die
aangevoerd worden om een conclusie te verdedigen, noemen we premissen (of argumenten). Er is
steeds een aantal premissen (P1, P2, P3 etc.) en één conclusie (C). De premissen worden aangevoerd
om de conclusie te verdedigen.
Een redenering is niet hetzelfde als een betoog. Een redenering heeft slechts één conclusie; een
betoog kan vele conclusies hebben. Een redenering kent één verzameling premissen die gezamenlijk
de conclusie ondersteunen. Dezelfde conclusie kan ook door een andere verzameling premissen
ondersteund worden. De conclusie van een redenering kan vervolgens weer één van de premissen
zijn van een volgende redenering.
Het doel van redeneren is het verdedigen van een conclusie. In de redenering proberen we de
waarheid of aanvaardbaarheid van de conclusie aannemelijk te maken.
We moeten twee perspectieven onderscheiden: dat van de spreker (of schrijver) en dat van zijn
publiek (de luisteraar of lezer). De spreker wil zijn publiek overtuigen; het publiek wil weten of de
spreker gelijk heeft. De discipline die zich bezig houdt met het ‘gelijk krijgen’ (perspectief spreker), is
de retorica: de kunst van het goed en overtuigend spreken en argumenteren. Gericht op een bij het
publiek te bereiken effect. Vanuit het perspectief van het publiek bezien is juist het doel aan te tonen
dat een redelijk oordelend publiek de conclusie van de redenering als waar behoort te accepteren.
Hier zijn drie principes van belang:
maximaal argumentatieve interpretatie: wanneer redelijkerwijs verschil van mening mogelijk is
over de vraag of een bepaalde tekst als redenering of argumentatie bedoeld is, interpreteer die
tekst dan als redenering of argumentatie;
externaliseringsbeginsel: let op wat de ander zegt, en niet op wat je denkt dat hij zegt; en
principe van de redelijke spreker: interpreteer het gezegde zo redelijk mogelijk en geef, bij
verschillende mogelijkheden, de voorkeur aan die interpretatie die de redenering acceptabel
maakt.
De conclusie van een redenering moet worden aanvaard wanneer:
1. ware premissen worden aangevoerd (als in: feitelijk juist); en
2. de conclusie uit de premissen volgt (als in: geldige redenering).
Er zijn dus twee beoordelingsdimensies voor de evaluatie van redeneringen:
1. de waarheid (of aanvaardbaarheid) van de premissen; en
2. de geldigheid van de redenering.
Is aan beide voorwaarden voldaan, dan is sprake van een deugdelijke redenering.
Er zijn ook twee vormen van kritiek mogelijk:
1. externe kritiek: bestrijden dat de premissen waar zijn; en
2. interne kritiek: bestrijden dat de conclusie uit de premissen volgt.
1
