Hormonen en homeostase deel 1
BMW 2020-2021
,Inhoudsopgave
HOORCOLLEGE 2 – 1. general principles ............................................................................................................................................. 3
Homeostase ............................................................................................................................................................................................. 3
Hormonen en regulatie ........................................................................................................................................................................... 4
Definitie van een hormoon ................................................................................................................................................................ 4
Geschiedenis ............................................................................................................................................................................................ 4
Discipline van endocrinologie ............................................................................................................................................................ 4
Klassificatie van hormonen ................................................................................................................................................................ 5
Signalering van hormonen - organisme level ......................................................................................................................................... 5
Feedback............................................................................................................................................................................................. 6
Hormonen op cellulair level .................................................................................................................................................................... 6
HOORCOLLEGE 3 + 4 HYPOTHALAMUS AND PITUITARY ...................................................................................................................... 8
Hormoon families in de adenohypofyse ................................................................................................................................................. 9
POMC .................................................................................................................................................................................................. 9
Glycoproteinen ................................................................................................................................................................................... 9
Somato-mammotropines .................................................................................................................................................................. 9
Hormoon families in de neurohypofyse (dus gemaakt in de hypothalamus) ..................................................................................... 10
Thyrotropin releasing hormone (TRH) .................................................................................................................................................. 10
Gonatropic releasing hormone (GnRh) ................................................................................................................................................ 10
Corticotropin releasing hormone (CRH) en adrenocorticotropic hormone (ACTH) ............................................................................ 10
Groeihormoon (GH) ............................................................................................................................................................................... 11
Pathophysiology ............................................................................................................................................................................... 11
Prolactin ................................................................................................................................................................................................. 11
Neurohypofyse hormonen .................................................................................................................................................................... 11
Oxytocine .......................................................................................................................................................................................... 12
ADH ................................................................................................................................................................................................... 12
MICROSCOPIE HYPOFYSE .................................................................................................................................................................. 12
HOORCOLLEGE 5 + 6 – GROWTH HORMONE AND DISTURBANCES................................................................................................... 14
Groeischijven ......................................................................................................................................................................................... 14
Lokale regulatie ..................................................................................................................................................................................... 15
GH-IGF as ............................................................................................................................................................................................... 15
HOORCOLLEGE 7 + 8 ENERGY HOMEOSTASIS ................................................................................................................................... 17
Energy homeostasis .............................................................................................................................................................................. 17
Spijsverteringsstelsel ............................................................................................................................................................................. 17
Bronnen van energie ............................................................................................................................................................................. 18
Opname van glucose ............................................................................................................................................................................. 18
Opname van eiwitten ............................................................................................................................................................................ 18
Opname van vetten ............................................................................................................................................................................... 19
Metabolisme na het eten ...................................................................................................................................................................... 19
Glucose transport............................................................................................................................................................................. 19
Insuline secretie ............................................................................................................................................................................... 19
Diabetes mellitus .............................................................................................................................................................................. 20
Metabolisme na vasten......................................................................................................................................................................... 20
Synergie ............................................................................................................................................................................................ 21
Hormonen in het spijsverteringsstelsel ................................................................................................................................................ 21
, Maag ................................................................................................................................................................................................. 21
Dunne darmen ................................................................................................................................................................................. 22
MICROSCOPIE PANCREAS .................................................................................................................................................................. 23
HOORCOLLEGE 9 + 10 – ADIPOSE TISSUE .......................................................................................................................................... 24
Algemene introductie ............................................................................................................................................................................ 24
Insuline.............................................................................................................................................................................................. 25
Ob/Ob muizen .................................................................................................................................................................................. 25
Leptine ................................................................................................................................................................................................... 25
Lipostat ............................................................................................................................................................................................. 25
Leptine deficiëntie ........................................................................................................................................................................... 25
Fout in de leptine receptor .............................................................................................................................................................. 26
Behandeling met leptine – leptine resistentie ............................................................................................................................... 26
Fouten in POMC ............................................................................................................................................................................... 26
Fouten in MC4R ................................................................................................................................................................................ 27
Agouti muis ....................................................................................................................................................................................... 27
Adiponectine .......................................................................................................................................................................................... 27
HOORCOLLEGE 2 – 1. general principles
Homeostase
Er zijn twee manieren hoe deze term uitgelegd wordt;
- Alle lichaamsfuncties in een evenwicht houden
- Chemisch en fysiologische balans
- Zelf-regulatie
- De vermogen om balans te houden in het lichaam
Bij homeostase gaat het om het constant houden in het lichaam. Alles van biochemische processen vindt plaats in
cellen. Er zijn veel mechanismen bezig om het milieu constant te houden. De intracellulaire setting is het target van
deze systemen. Aan de buitenkant van het lichaam veranderen dingen en deze veranderingen wordt
gebufferd/gedempt om te blijven functioneren. Er wordt met de buitenwereld gecommuniceerd door middel van
epitheel. Er zijn twee soorten epitheel
- Uitwisselen
- Beschermend
o De huid
o Met haar
De haren in de neus geven toegang tot het resipiratoir systeem en verder komt de exchange
epitheel; de longen met gasuitwisseling. Er zijn ook stukken epitheel met beide functies; eten of
drinken. Het voedsel moet opgenomen worden maar het lichaam moet ook beschermd
worden. Het exchange epitheel zorgt ervoor dat verstorende structuren niet in het lichaam
komen. Het komt dan in de extracellulaire vloeistof terecht en dat komt in aanraking met
bloed. Het wordt dan ook door de cellen opgenomen. De ECF is hierin dus een soort buffer
zone. Er zijn altijd verstoringen zolang een organisme leeft. Deze verstoringen kunnen van
buiten komen (temperatuur enz) maar ze kunnen ook van intern komen (verouderen). Er zijn verschillende
mogelijkheden hoe de balans verstoord kan worden. Het resulteert in een verandering in het interne evenwicht dus
het organisme gaat compenseren. Als de compensatie goed gaat, blijft iemand zich goed voelen en anders wordt
iemand ziek.
Er zijn bepaalde set-points die bepalen wat nou balans/goed is. Voorbeelden zijn bijvoorbeeld de hoeveelheid calcium
of glucose in het bloed. Een ander voorbeeld is de temperatuur in warmbloedige dieren. Er zijn ook set-points die
variabel zijn. Een voorbeeld is de groei; op sommige momenten groeit er veel en andere momenten is er een stop met
groeien. Er zijn ook temporele cycli zoals bijvoorbeeld het dag en nacht ritme. Er moet geadapteerd worden, in
vrouwen is er ook de maandelijkse cyclus. Bij dieren zijn er ook hormonen die de homeostase verzorgen voor
bijvoorbeeld winterslaap.
Er is een gereguleerde variabele en zolang de sensoren geen variatie zien buiten de limieten gebeurt er niks. Als er
een deviatie is (hoog of laag), ontvangt de sensor dat. Het produceert ofwel een signaal of geeft het door aan iets
BMW 2020-2021
,Inhoudsopgave
HOORCOLLEGE 2 – 1. general principles ............................................................................................................................................. 3
Homeostase ............................................................................................................................................................................................. 3
Hormonen en regulatie ........................................................................................................................................................................... 4
Definitie van een hormoon ................................................................................................................................................................ 4
Geschiedenis ............................................................................................................................................................................................ 4
Discipline van endocrinologie ............................................................................................................................................................ 4
Klassificatie van hormonen ................................................................................................................................................................ 5
Signalering van hormonen - organisme level ......................................................................................................................................... 5
Feedback............................................................................................................................................................................................. 6
Hormonen op cellulair level .................................................................................................................................................................... 6
HOORCOLLEGE 3 + 4 HYPOTHALAMUS AND PITUITARY ...................................................................................................................... 8
Hormoon families in de adenohypofyse ................................................................................................................................................. 9
POMC .................................................................................................................................................................................................. 9
Glycoproteinen ................................................................................................................................................................................... 9
Somato-mammotropines .................................................................................................................................................................. 9
Hormoon families in de neurohypofyse (dus gemaakt in de hypothalamus) ..................................................................................... 10
Thyrotropin releasing hormone (TRH) .................................................................................................................................................. 10
Gonatropic releasing hormone (GnRh) ................................................................................................................................................ 10
Corticotropin releasing hormone (CRH) en adrenocorticotropic hormone (ACTH) ............................................................................ 10
Groeihormoon (GH) ............................................................................................................................................................................... 11
Pathophysiology ............................................................................................................................................................................... 11
Prolactin ................................................................................................................................................................................................. 11
Neurohypofyse hormonen .................................................................................................................................................................... 11
Oxytocine .......................................................................................................................................................................................... 12
ADH ................................................................................................................................................................................................... 12
MICROSCOPIE HYPOFYSE .................................................................................................................................................................. 12
HOORCOLLEGE 5 + 6 – GROWTH HORMONE AND DISTURBANCES................................................................................................... 14
Groeischijven ......................................................................................................................................................................................... 14
Lokale regulatie ..................................................................................................................................................................................... 15
GH-IGF as ............................................................................................................................................................................................... 15
HOORCOLLEGE 7 + 8 ENERGY HOMEOSTASIS ................................................................................................................................... 17
Energy homeostasis .............................................................................................................................................................................. 17
Spijsverteringsstelsel ............................................................................................................................................................................. 17
Bronnen van energie ............................................................................................................................................................................. 18
Opname van glucose ............................................................................................................................................................................. 18
Opname van eiwitten ............................................................................................................................................................................ 18
Opname van vetten ............................................................................................................................................................................... 19
Metabolisme na het eten ...................................................................................................................................................................... 19
Glucose transport............................................................................................................................................................................. 19
Insuline secretie ............................................................................................................................................................................... 19
Diabetes mellitus .............................................................................................................................................................................. 20
Metabolisme na vasten......................................................................................................................................................................... 20
Synergie ............................................................................................................................................................................................ 21
Hormonen in het spijsverteringsstelsel ................................................................................................................................................ 21
, Maag ................................................................................................................................................................................................. 21
Dunne darmen ................................................................................................................................................................................. 22
MICROSCOPIE PANCREAS .................................................................................................................................................................. 23
HOORCOLLEGE 9 + 10 – ADIPOSE TISSUE .......................................................................................................................................... 24
Algemene introductie ............................................................................................................................................................................ 24
Insuline.............................................................................................................................................................................................. 25
Ob/Ob muizen .................................................................................................................................................................................. 25
Leptine ................................................................................................................................................................................................... 25
Lipostat ............................................................................................................................................................................................. 25
Leptine deficiëntie ........................................................................................................................................................................... 25
Fout in de leptine receptor .............................................................................................................................................................. 26
Behandeling met leptine – leptine resistentie ............................................................................................................................... 26
Fouten in POMC ............................................................................................................................................................................... 26
Fouten in MC4R ................................................................................................................................................................................ 27
Agouti muis ....................................................................................................................................................................................... 27
Adiponectine .......................................................................................................................................................................................... 27
HOORCOLLEGE 2 – 1. general principles
Homeostase
Er zijn twee manieren hoe deze term uitgelegd wordt;
- Alle lichaamsfuncties in een evenwicht houden
- Chemisch en fysiologische balans
- Zelf-regulatie
- De vermogen om balans te houden in het lichaam
Bij homeostase gaat het om het constant houden in het lichaam. Alles van biochemische processen vindt plaats in
cellen. Er zijn veel mechanismen bezig om het milieu constant te houden. De intracellulaire setting is het target van
deze systemen. Aan de buitenkant van het lichaam veranderen dingen en deze veranderingen wordt
gebufferd/gedempt om te blijven functioneren. Er wordt met de buitenwereld gecommuniceerd door middel van
epitheel. Er zijn twee soorten epitheel
- Uitwisselen
- Beschermend
o De huid
o Met haar
De haren in de neus geven toegang tot het resipiratoir systeem en verder komt de exchange
epitheel; de longen met gasuitwisseling. Er zijn ook stukken epitheel met beide functies; eten of
drinken. Het voedsel moet opgenomen worden maar het lichaam moet ook beschermd
worden. Het exchange epitheel zorgt ervoor dat verstorende structuren niet in het lichaam
komen. Het komt dan in de extracellulaire vloeistof terecht en dat komt in aanraking met
bloed. Het wordt dan ook door de cellen opgenomen. De ECF is hierin dus een soort buffer
zone. Er zijn altijd verstoringen zolang een organisme leeft. Deze verstoringen kunnen van
buiten komen (temperatuur enz) maar ze kunnen ook van intern komen (verouderen). Er zijn verschillende
mogelijkheden hoe de balans verstoord kan worden. Het resulteert in een verandering in het interne evenwicht dus
het organisme gaat compenseren. Als de compensatie goed gaat, blijft iemand zich goed voelen en anders wordt
iemand ziek.
Er zijn bepaalde set-points die bepalen wat nou balans/goed is. Voorbeelden zijn bijvoorbeeld de hoeveelheid calcium
of glucose in het bloed. Een ander voorbeeld is de temperatuur in warmbloedige dieren. Er zijn ook set-points die
variabel zijn. Een voorbeeld is de groei; op sommige momenten groeit er veel en andere momenten is er een stop met
groeien. Er zijn ook temporele cycli zoals bijvoorbeeld het dag en nacht ritme. Er moet geadapteerd worden, in
vrouwen is er ook de maandelijkse cyclus. Bij dieren zijn er ook hormonen die de homeostase verzorgen voor
bijvoorbeeld winterslaap.
Er is een gereguleerde variabele en zolang de sensoren geen variatie zien buiten de limieten gebeurt er niks. Als er
een deviatie is (hoog of laag), ontvangt de sensor dat. Het produceert ofwel een signaal of geeft het door aan iets
