T1 Tijd van jagers en boeren
KA’s – Kenmerkende Aspecten
1. De levenswijze van jager-verzamelaars
2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen
1.1 Van jager-verzamelaars naar boeren
1. Je kunt kenmerken noemen van de levenswijze van jager-verzamelaars.
De jager-verzamelaars leefden als nomaden. Nomaden leven in kleine groepen, voortdurend opzoek
naar voedsel: noten, bessen, vruchten en planten. Ook jaagden de nomaden. Nomaden hebben geen
vaste woonplaats.
2. Je kunt uitleggen waar en waardoor de landbouwrevolutie ontstond.
Rond 20.000 v.Chr. werd het klimaat in het Midden-Oosten natter en warmer. Hierdoor konden de
jager-verzamelaars eten in overvloed vinden, en werd rondtrekken minder noodzakelijk. Groepen
mensen gingen op één plek bij elkaar wonen. Rond 12.000 v.Chr. werd het klimaat weet droger en
kouder. In de vruchtbare halve maan zijn mensen waarschijnlijk gaan proberen granen te
verbouwen. Hierdoor ontstond geleidelijk de landbouw. Doordat de gevolgen hiervan heel
groot waren wordt het de landbouwrevolutie genoemd.
3. Je kunt uitleggen hoe en waardoor de landbouwrevolutie zich verspreidde naar Europa.
Dit gebeurde rond 5.000 v.Chr.. Doordat de landbouw in het Midden-Oosten veel voedsel opbracht,
nam het aantal mensen toe. Door de. Bevolkingsdruk die ontstond trokken sommige boeren naar
Europa. Zij namen hun kennis over de landbouw met zich mee.
4. Je kunt de gevolgen van de landbouwrevolutie beschrijven en verklaren.
Overal waar de landbouw werd geïntroduceerd, veranderden mensen hun levenswijze. Ze gingen
sedentair leven: stevige boerderijen ipv tijdelijke hutten. Er ontstonden kleine dorpjes. Ook gingen ze
andere gebruiksvoorwerpen en werktuigen gebruiken dan de jager-verzamelaars.
Mensen die sedentair leven kunnen meer bezittingen hebben, en meer bezittingen betekende
aanzien en macht. Hierdoor namen de sociale verschillen toe.
Samenleving van jagers-verzamelaars:
Politiek – Kleine nomadische groepen, dus geen georganiseerd bestuur.
Economisch – Jagen en verzamelen.
Sociaal – Weinig sociale verschillen. Strikte rolverdeling tussen man en vrouw.
Cultuur – Magische jacht- en vruchtbaarheidsrituelen en grafgiften.
Kenmerken jager-verzamelaars:
Nomaden
Eenvoudige tenten
Verzamelen voedsel
Gereedschap van vuursteen
Afhankelijk van klimaat
De verzamelaars waren nomadisch.
Keerpunt: van Nomaden naar landbouw en domesticeren (temmen) van vee > sedentatie.
, Prehistorie van mens met name gericht op voedselwerving (overleven).
1.2 Dorpen en steden
1. Je kunt uitleggen waardoor in Mesopotamië stedelijke gemeenschappen ontstonden.
Veel boeren hadden zich gevestigd in Mesopotamië, aan de oevers van de Eufraat en de Tigris. Door
het graven van kanalen konden ze rivierwater naar hun akkers brengen, wat leidde tot bijzonder
vruchtbare landbouwgrond. Dankzij die irrigatielandbouw groeide de bevolking langs de Eufraat en
de Tigris. Sommige dorpen groeiden uit tot steden met soms wel 10.000 inwoners.
2. Je kunt enkele stedelijke gemeenschappen uit de tijd van jagers en boeren noemen en daarvan
de kenmerken geven, verklaren en herkennen.
Fase 1 = landbouw
Fase 2 = sociaal samenwerken
Fase 3 = bestuurders
Fase 4 = een dorp wordt een stad, en een stad wordt een staat
Uitvinding van landbouw en veeteelt (neolithische revolutie).
Ca. 11.000 v.C. in Midden-Oosten
Ca. 5.000 v.C. in West-Europa
Overgang van een nomadisch bestaan naar een vaste woonplaats (sedentaire revolutie).
Pol: Ontwikkeling stadstaten:
Hiërarchische opbouw:
- bureaucratische centrum
Godsdienstig centrum: polytheïsme
Nederzetting op hoogten: tell of ziggurat
Gebruik van schrift
Spijkerschrift
Picto-grammen
Schrift ontwikkeling is einde periode prehistorie (start T2)
Concl. proces/fases tot vorming stadstaten:
Fase 1 = landbouw
Fase 2 = sociaal samenwerken
Fase 3 = bestuurders
Fase 4 = een dorp wordt een stad, en een stad wordt een staat
1.3 Egypte, een van de eerste staten
1. Je kunt uitleggen waarom Egypte een staat kan worden genoemd.
Egypte bestaat uit verschillende steden die samen gingen werken, vanaf dan een staat genoemd.
Deze staten stonden onder leiding van een koning, zo ook Egypte.
2. Je kunt beschrijven op welke pijlers de farao’s hun macht baseerden.
Leger en ambtenaren
Belasting inkomsten
Goddelijkheid
Propaganda
KA’s – Kenmerkende Aspecten
1. De levenswijze van jager-verzamelaars
2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen
1.1 Van jager-verzamelaars naar boeren
1. Je kunt kenmerken noemen van de levenswijze van jager-verzamelaars.
De jager-verzamelaars leefden als nomaden. Nomaden leven in kleine groepen, voortdurend opzoek
naar voedsel: noten, bessen, vruchten en planten. Ook jaagden de nomaden. Nomaden hebben geen
vaste woonplaats.
2. Je kunt uitleggen waar en waardoor de landbouwrevolutie ontstond.
Rond 20.000 v.Chr. werd het klimaat in het Midden-Oosten natter en warmer. Hierdoor konden de
jager-verzamelaars eten in overvloed vinden, en werd rondtrekken minder noodzakelijk. Groepen
mensen gingen op één plek bij elkaar wonen. Rond 12.000 v.Chr. werd het klimaat weet droger en
kouder. In de vruchtbare halve maan zijn mensen waarschijnlijk gaan proberen granen te
verbouwen. Hierdoor ontstond geleidelijk de landbouw. Doordat de gevolgen hiervan heel
groot waren wordt het de landbouwrevolutie genoemd.
3. Je kunt uitleggen hoe en waardoor de landbouwrevolutie zich verspreidde naar Europa.
Dit gebeurde rond 5.000 v.Chr.. Doordat de landbouw in het Midden-Oosten veel voedsel opbracht,
nam het aantal mensen toe. Door de. Bevolkingsdruk die ontstond trokken sommige boeren naar
Europa. Zij namen hun kennis over de landbouw met zich mee.
4. Je kunt de gevolgen van de landbouwrevolutie beschrijven en verklaren.
Overal waar de landbouw werd geïntroduceerd, veranderden mensen hun levenswijze. Ze gingen
sedentair leven: stevige boerderijen ipv tijdelijke hutten. Er ontstonden kleine dorpjes. Ook gingen ze
andere gebruiksvoorwerpen en werktuigen gebruiken dan de jager-verzamelaars.
Mensen die sedentair leven kunnen meer bezittingen hebben, en meer bezittingen betekende
aanzien en macht. Hierdoor namen de sociale verschillen toe.
Samenleving van jagers-verzamelaars:
Politiek – Kleine nomadische groepen, dus geen georganiseerd bestuur.
Economisch – Jagen en verzamelen.
Sociaal – Weinig sociale verschillen. Strikte rolverdeling tussen man en vrouw.
Cultuur – Magische jacht- en vruchtbaarheidsrituelen en grafgiften.
Kenmerken jager-verzamelaars:
Nomaden
Eenvoudige tenten
Verzamelen voedsel
Gereedschap van vuursteen
Afhankelijk van klimaat
De verzamelaars waren nomadisch.
Keerpunt: van Nomaden naar landbouw en domesticeren (temmen) van vee > sedentatie.
, Prehistorie van mens met name gericht op voedselwerving (overleven).
1.2 Dorpen en steden
1. Je kunt uitleggen waardoor in Mesopotamië stedelijke gemeenschappen ontstonden.
Veel boeren hadden zich gevestigd in Mesopotamië, aan de oevers van de Eufraat en de Tigris. Door
het graven van kanalen konden ze rivierwater naar hun akkers brengen, wat leidde tot bijzonder
vruchtbare landbouwgrond. Dankzij die irrigatielandbouw groeide de bevolking langs de Eufraat en
de Tigris. Sommige dorpen groeiden uit tot steden met soms wel 10.000 inwoners.
2. Je kunt enkele stedelijke gemeenschappen uit de tijd van jagers en boeren noemen en daarvan
de kenmerken geven, verklaren en herkennen.
Fase 1 = landbouw
Fase 2 = sociaal samenwerken
Fase 3 = bestuurders
Fase 4 = een dorp wordt een stad, en een stad wordt een staat
Uitvinding van landbouw en veeteelt (neolithische revolutie).
Ca. 11.000 v.C. in Midden-Oosten
Ca. 5.000 v.C. in West-Europa
Overgang van een nomadisch bestaan naar een vaste woonplaats (sedentaire revolutie).
Pol: Ontwikkeling stadstaten:
Hiërarchische opbouw:
- bureaucratische centrum
Godsdienstig centrum: polytheïsme
Nederzetting op hoogten: tell of ziggurat
Gebruik van schrift
Spijkerschrift
Picto-grammen
Schrift ontwikkeling is einde periode prehistorie (start T2)
Concl. proces/fases tot vorming stadstaten:
Fase 1 = landbouw
Fase 2 = sociaal samenwerken
Fase 3 = bestuurders
Fase 4 = een dorp wordt een stad, en een stad wordt een staat
1.3 Egypte, een van de eerste staten
1. Je kunt uitleggen waarom Egypte een staat kan worden genoemd.
Egypte bestaat uit verschillende steden die samen gingen werken, vanaf dan een staat genoemd.
Deze staten stonden onder leiding van een koning, zo ook Egypte.
2. Je kunt beschrijven op welke pijlers de farao’s hun macht baseerden.
Leger en ambtenaren
Belasting inkomsten
Goddelijkheid
Propaganda
