Hoofdstuk 6
6.3.6 Semantiseringstechnieken
Een semantiseringstechniek is een manier om de betekenis van een woord uit te leggen. Het kan
gebruikt worden bij woordenschatlessen en soms bij begrijpend lezen. Er zijn twee soorten:
- Non-verbale semantiseringstechnieken
1) Een voorwerp laten zien; in de directe omgeving aanwijzen of een plaatje laten zien. Je bent sterk
gericht op uiterlijke kenmerken, zoals vorm, afmeting en kleur. Dat is nog niet altijd de volledige
betekenis.
2) Essentiële kenmerken laten ervaren; laten horen, ruiken, voelen en proeven; zintuigen inzetten.
Dit geeft een redelijk volledige betekenis.
3) Een begrip voordoen of uitbeelden; woorden die een handeling, actie of activiteit aanduiden
kunnen zo verduidelijkt worden.
- Verbale semantiseringstechnieken
1) Een omschrijving geven; is niet helemaal volledig, maar geeft de belangrijkste kenmerken weer.
Een voorbeeldzin geven helpt bij het onthouden.
2) Onderbrengen bij een klasse
3) Een voorbeeld geven
4) Verwoorden van essentiële kenmerken; als voorwerpen niet in de directe omgeving zijn.
5) Relateren aan al aanwezige begrippen; een soort synoniemen geven.
6) Ee woord analyseren in bekende woorden; woorden splitsen (ver-damp-en), woord dat er toe doet
helpt de betekenis te vinden (damp).
7) Een synoniem geven; kan gecombineerd worden met een voorbeeldzin.
8) Een tegenstelling (antoniem) geven
9) Vertalen in de eigen taal; voor allochtone kinderen het woord naar de moedertaal vertalen.
Een kind dat visueel-ruimtelijk sterk is, geeft de voorkeur aan laten zien. Een kind dat verbaal-
linguïstisch sterk is, geeft de voorkeur aan een omschrijving. Een kind dat logisch-mathematisch
intelligent is, kun je helpen met de techniek of verwoorden van essentiële kenmerken. Een kind dat
lichamelijk-kinesthetisch intelligent is, kun je essentiële kenmerken laten ervaren. Een kind dat
naturalistisch intelligent is, kun je het best onderbrengen in klasse.
6.4 Instructie aan anderstalige kinderen
Bij anderstalige kinderen kan een achterstand ten opzichte van de schooltaal optreden (kleinere
woordenschat of gebrekkige zinsbouw). In de schooltaal geef je duidelijk aan wat je bedoelt en
hanteer je correcte grammaticale zinnen. Binnen de schooltaal is er instructietaal of vakjargon dat de
leerlingen begrijpen of waarmee je ze iets uit kunt leggen. Bij het geven van instructie aan
anderstalige kinderen, moet je een aantal dingen doen:
1) Pas je taalgebruik aan; praat langzamer, niet harder praten leg de nadruk op kernwoorden,
hanteer eenvoudige zinnen, laat herhalen wat er gezegd wordt, geef het onderwerp van de instructie
aan en vereenvoudig je woordkeus.
2) Controleer steeds op NT2-kinderen je instructie kunnen volgen; de volgende woorden zijn
problematisch voor hen: minder frequente (polsslag), schrijftaal (enigszins), abstracte (oorzaak),
homoniemen (stand), figuurlijk taalgebruik (in slaap vallen), idioom (iets van de grond krijgen). Maak
gebruik van voorbeelden.
3) Pas de leertijd aan; De stille periode. In het begin groeit de passieve woordenschat (kennen steeds
meer woorden, maar gebruiken deze nog niet).
4) Vereenvoudig de leerinhoud; allochtone kinderen hebben vaak moeite met het begrijpen van
6.3.6 Semantiseringstechnieken
Een semantiseringstechniek is een manier om de betekenis van een woord uit te leggen. Het kan
gebruikt worden bij woordenschatlessen en soms bij begrijpend lezen. Er zijn twee soorten:
- Non-verbale semantiseringstechnieken
1) Een voorwerp laten zien; in de directe omgeving aanwijzen of een plaatje laten zien. Je bent sterk
gericht op uiterlijke kenmerken, zoals vorm, afmeting en kleur. Dat is nog niet altijd de volledige
betekenis.
2) Essentiële kenmerken laten ervaren; laten horen, ruiken, voelen en proeven; zintuigen inzetten.
Dit geeft een redelijk volledige betekenis.
3) Een begrip voordoen of uitbeelden; woorden die een handeling, actie of activiteit aanduiden
kunnen zo verduidelijkt worden.
- Verbale semantiseringstechnieken
1) Een omschrijving geven; is niet helemaal volledig, maar geeft de belangrijkste kenmerken weer.
Een voorbeeldzin geven helpt bij het onthouden.
2) Onderbrengen bij een klasse
3) Een voorbeeld geven
4) Verwoorden van essentiële kenmerken; als voorwerpen niet in de directe omgeving zijn.
5) Relateren aan al aanwezige begrippen; een soort synoniemen geven.
6) Ee woord analyseren in bekende woorden; woorden splitsen (ver-damp-en), woord dat er toe doet
helpt de betekenis te vinden (damp).
7) Een synoniem geven; kan gecombineerd worden met een voorbeeldzin.
8) Een tegenstelling (antoniem) geven
9) Vertalen in de eigen taal; voor allochtone kinderen het woord naar de moedertaal vertalen.
Een kind dat visueel-ruimtelijk sterk is, geeft de voorkeur aan laten zien. Een kind dat verbaal-
linguïstisch sterk is, geeft de voorkeur aan een omschrijving. Een kind dat logisch-mathematisch
intelligent is, kun je helpen met de techniek of verwoorden van essentiële kenmerken. Een kind dat
lichamelijk-kinesthetisch intelligent is, kun je essentiële kenmerken laten ervaren. Een kind dat
naturalistisch intelligent is, kun je het best onderbrengen in klasse.
6.4 Instructie aan anderstalige kinderen
Bij anderstalige kinderen kan een achterstand ten opzichte van de schooltaal optreden (kleinere
woordenschat of gebrekkige zinsbouw). In de schooltaal geef je duidelijk aan wat je bedoelt en
hanteer je correcte grammaticale zinnen. Binnen de schooltaal is er instructietaal of vakjargon dat de
leerlingen begrijpen of waarmee je ze iets uit kunt leggen. Bij het geven van instructie aan
anderstalige kinderen, moet je een aantal dingen doen:
1) Pas je taalgebruik aan; praat langzamer, niet harder praten leg de nadruk op kernwoorden,
hanteer eenvoudige zinnen, laat herhalen wat er gezegd wordt, geef het onderwerp van de instructie
aan en vereenvoudig je woordkeus.
2) Controleer steeds op NT2-kinderen je instructie kunnen volgen; de volgende woorden zijn
problematisch voor hen: minder frequente (polsslag), schrijftaal (enigszins), abstracte (oorzaak),
homoniemen (stand), figuurlijk taalgebruik (in slaap vallen), idioom (iets van de grond krijgen). Maak
gebruik van voorbeelden.
3) Pas de leertijd aan; De stille periode. In het begin groeit de passieve woordenschat (kennen steeds
meer woorden, maar gebruiken deze nog niet).
4) Vereenvoudig de leerinhoud; allochtone kinderen hebben vaak moeite met het begrijpen van
