Samenvatting hoofdstuk Baxandall

Baxandall
De zienswijze van het Quattrocento (= 15de eeuw)
Relatieve waarneming
- Informatie dat van ons oog vertaald wordt naar hersenimpulsen die onze hersen
vertalen
→ Niet eenvormig in het menselijke visuele waarnemingen
→ Vertaling: vaardigheid die deels aangeboren is en ervaring berust
→ Vertaling van voorwerp naar hersen: vertekening
→ Ieders kennis en interpretatievermogen weer een beetje anders
→ iedereen verwerkt de informatie van ons op een andere mogelijkheid
- Manier van interpretatie hangt af van veel factoren
→ Interpretatie vermogen, categorieën, patronen en deductieve en analogische
gewoonte reacties = cognitieve stijl
→ Andere ogen zien met andere kennis
- Abstracte en analytische conventies zijn cultureel gebonden


Schilderijen en kennis
- Bovenvermelde stuk lijkt weinig te maken met het kijken naar een schilderij,
maar het is het tegengestelde
- Wil en vermogen nodig tekens op papier te interpreteren als afbeelding als aspect
van de werkelijkheid vereenvoudigd
→ Cognitieve stijl werkzaam bij het kijken naar een schilderij
- Begrijpen van een schilderij: erkenning van een afbeelding conventie waarvan de
kern door kleur aanbracht van 2D naar 3D gaat
→ Regels van het spel met werkelijkheid accepteren
→ Boccaccio: Schilder geeft alle moeite in de figuren die hij schildert (=
werkelijkheid vlakken van verf die vakkundig zijn aangebracht). De schildert
probeert de producten van de natuur te reproduceren.
- Toeschouwer beschikt over stereoscopisch gezichtsvermogen
→ Niet lang door een schilderij misleid worden
→ Leonardo: Onmogelijk dat een schilderij uiterst perfect is uitgevoerd. Tenzij
grote afstand en met slechts een oog bekeken.
Punten
1) Conventie: schilderen op een 2D vlak zodat het 3D wordt
→ Hierop berust de reputatie van de schilder
→ 15de eeuw in Italië gewoonte om naar zo afbeeldingen te kijken




1

, → Verwachtingen waren wisselend qua bestemming, maar toeschouwer
verwachtte ALTIJD vakmanschap
→ De toeschouwer moest dat vakmanschap uitdrukken in woorden
= Intellectueel zelfrespecterende man mocht niet geheel passief blijven.
Hij was verplicht om een oordeel te geven.
2) Schilderij is gevoelig voor verschillende interpretatievermogen waarmee
menselijke geest tot het schilderij richt.
→ Vermogen bepaalde vormen/ vorm verwantschappen te onderscheiden zal
gevolg hebben aandacht voor het schilderij
→ Ervaren de mensen zonder die kennis een veel scherper dan degenen wier
ervaringen heeft geleid tot een even grote mate van kennis die belangrijk is voor
het schilderij?
= Sommige vaardigheden belangrijker voor de waarneming van het
schilderij
= Hierin schuilt smaak: overeenstemming tussen de onderscheiding die
een schilderij vereist en het onderscheid vermogen van de toeschouwer.
→ Beleven plezier aan het in praktijk zetten van onze kennis (= vooral
ontspannend benutten van vaardigheden die we dagdagelijks serieus gebruiken)
→ Algemene waardering voor een schilderij: iets dat we graag en goed kunnen in
praktijk brengen en als de virtuositeit beloont wordt met een waardevol inzicht.
= Schilderij waarderen
3) Terwijl men naar een schilderij kijkt is er in het achterhoofd een grote
hoeveelheid informatie en veronderstelling die we door algemene ervaringen
hebben verkregen
→ Eigen cultuur staat dicht genoeg bij de geest van het Quattrocento
→ Ons begrip van het schilderij hangt af van wat in ons achterhoofd meespeelt
→ Als de toeschouwer niks van het verhaal afweet dan valt het moeilijker te
interpreteren
= Schilder vertrouwt erop dat de toeschouwer het verhaal herkend en de
juiste accenten kan leggen
→ Doel van Maria bij de Annunciatie
1) Contact leggen met de toeschouwer door frontale positie
2) Tegengewicht aan het feit dat de beschouwer de muurschildering
3) Bijzonder moment in het Maria verhaal




2