Samenvatting Europees recht – dinsdag AJ 2020/21
DEEL I: GRONDBEGINSELEN EN
FUNCTIONEREN VAN DE UNIE,
RECHTSBESCHERMING EN
DOORWERKING VAN HET
UNIERECHT
STRUCTUURKENMERKEN EN FUNCTIONEREN
VAN DE EUROPESE UNIE
De oprichting van de EU wordt beheerst door twee aparte verdragen (het constitutionele
handvest van de Unie)
• Het Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU) = oprichtingsverdrag
• Het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) = werkingsverdrag
Er is geen hiërarchie tussen beiden (art. 1, lid 2 VWEU)
E ERSTE E UROPESE SAMENWERKING
De eerste initiatieven zijn ontstaan na WOII waarbij er mensenrechten werden geschonden en
men wou dit voor de toekomst vermijden door te gaan samenwerken
Niet-communautair / intergouvernementeel Communautair/ supranationaal
OEES – OESO EGKS
Benelux EDG & EPG
Raad van Europa EEG – EURATOM
EVA (EFTA)
1
,Samenvatting Europees recht – dinsdag AJ 2020/21
= de term ‘communautair’ wordt nog steeds gehanteerd maar sinds het Verdrag van Lissabon
mag de term niet meer gebruikt worden
=> EU-rechterlijk gebruiken
Intergouvernementeel
→ de organisatie kan zelf geen juridische bindende besluiten aan haar leden opleggen
→ er worden wel afspraken gemaakt tussen de vertegenwoordigers van de lidstaten
→ de afspraken worden gemaakt bij consensus want er wordt niet gestemd als het duidelijk is
dat er niemand iets op tegen heeft of bij unanimiteit wanneer er uitdrukkelijk wordt gestemd
en iedereen moet dan pro stemmen = ieder lid heeft dus een vetorecht
→ besluiten krijgen pas rechtskracht nadat ze in de nationale rechtsorde zijn opgenomen
MARSHALL-PLAN (OESO)
=> OEES
Na de WOII kwam de Amerikaanse minister van Buitenlandse zaken Marshall met een plan,
het Marshall-plan, waarin hij bereid was financiële steun te geven aan de Europese landen
zodanig dat de Europese economie weer kon heropgebouwd worden met als voorwaarde
dat ze moesten samenwerken onderling
Amerikaans initiatief opdat Europa in stand kon bleven tegenover de Sovjet-Unie waarmee de
VS geen goede relatie had
• 1948 = organisatie voor Europese economische samenwerking werd opgericht (OEES)
• 1961 = omgevormd tot organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling
(OESO)
= de Europese samenwerking verdween snel omdat ook verscheidene landen die niet in
Europa lagen deelnamen aan deze samenwerking zoals VS, Australië en Japan en het zal zich
niet enkel meer bezig houden met economische materies (ruimer actiegebied)
→ zetelt in Parijs en is vooral bekend voor haar jaarlijkse verslagen (de productiviteit in België
neemt trager toe dan in andere Westerse landen en ze doen dan al een aantal
aanbevelingen om België te adviseren)
Vb.: kilometertaks, bijkomende besparingen, iets doen aan de lage werkgelegenheidsgraad
en aan het pensioenstelsel
BENELUX
= de Benelux-Unie opgericht in 1944 tussen België, Nederland en Luxemburg
Doel = een douane-unie oprichten tussen landen door middel van vrij verkeer van goederen,
personen en diensten
2
,Samenvatting Europees recht – dinsdag AJ 2020/21
• 1958 = Verdrag tot de oprichting van de Benelux Economische Unie werd ondertekend
en hierin staat het idee van deze landen = een verbreding en verdieping van de
economische samenwerking
• 2008 = nieuw Benelux-Verdrag → Benelux Unie = samenwerking met betrekking tot de
interne markt en de economische unie, duurzame ontwikkeling, justitie en binnenlandse
zaken >< niet enkel nog maar een economische samenwerking
Art. 350 VWEU = de samenwerking tussen deze landen is nog steeds mogelijk voor zover de
doelstellingen ervan al niet zijn bereikt door de EU-verdragen
→ de EU heeft een douane-unie gecreëerd dus op dit niveau kan men zich niet meer
samen verenigen want men werkt men één tarief binnen de EU
→ digitale vrachtbrieven is niet behandeld door EU, dus hiervoor kan men zich wel
verenigen
→ het Benelux patiëntendossier
= dit jaar is België de voorzitter van de Benelux-Unie
RAAD VAN EUROPA
Opgericht in 1949 en is een internationale organisatie >< niet verwarren met de Europese Raad
dat een Europese instelling is
→ op dit ogenblik zijn er 47 landen (bijna alle Europese landen behalve Wit-Rusland en Kosovo,
is nog niet erkend door alle landen als een onafhankelijke staat)
Actief in uiteenlopende domeinen, maar belangrijkste activiteiten: bescherming van de
rechten van de mens => Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (1950), dit verdrag
wordt gekoppeld aan het EHRM dat toezicht houdt op de naleving van het verdrag met zetel
in Straatsburg
EU is van plan lid van het EVRM te worden sinds het Verdrag van Lissabon (art. 6, lid 2 VEU) =
alle EU-lidstaten hebben dit verdrag al ondertekend en ook EU, als organisatie, is van plan dit
te doen
→ in 2010 is men met de onderhandelingen gestart die gevoerd wordt door de
Europese commissie met de Raad van Europa
→ na 3 jaar is er een akkoord bereikt en dit werd voorgelegd aan het HVJ, waaraan
een advies werd gevraagd = negatief advies omdat het met 11 punten in strijd was
met het EU-recht (de autonomie en eigenheid werd in gedrang gebracht en ook de
positie van het HVJ werd in gedrang gebracht)
=> de toetreding was niet evident: zogezegd niet compatibel maar het HvJ is geen fan
van het EVRM Want dan moet het HvJ onderdoen aan het EHRM dat het laatste woord
heeft wat betreft mensenrechten
3
, Samenvatting Europees recht – dinsdag AJ 2020/21
EHRM (Europees Hof ter bescherming van de Rechten van de Mens) komt soms informeel
samen met het HvJ om rechtspraak te bespreken
Waarom wil de EU lid worden van het EVRM ?
1 = als de EU een fout maakt tegen de mensenrechten, moet het EHRM de Unie kunnen
bestraffen, als een richtlijn in strijd zou zijn met een mensenrecht uit het EVRM, dan zou
je als burger naar Straatsburg kunnen stappen om de EU te laten veroordelen
→ nu moet je een procedure starten tegen de lidstaat zelf als de schending zich situeert
binnen de werkingssfeer van de EU (zie de Bosporus-zaak)
2 = als een lidstaat handelt binnen de werkingssfeer van het Europees recht, dan kan
de lidstaat zelf niet veroordeeld worden tenzij het een manifest ontoereikende
bescherming is van de mensenrechten naar Europees recht door HvJ, in dat geval kan
de lidstaat enkel nog veroordeeld worden door het EHRM
EVA
= Europese Vrijhandelsassociatie (1960) : EFTA (European Free Trade Association)
→ samenwerkingsvorm ontstaan als tegenreactie op de EU die een douane-unie had
Doel = creatie van een vrijhandelszone (minder verregaand dan douane-unie)
• Goederen van oorsprong uit deze landen moeten geen douanerechten betalen
wanneer zij worden uitgevoerd naar en ingevoerd in de landen uit de vrijehandelszone
zelf maar t.a.v. goederen uit derde landen passen deze landen hun eigen douanetarief
toe
• >< Europese Unie, als goederen uit derde landen in de EU worden ingevoerd, dan geldt
er een gelijk douane-tarief
= Noorwegen, Ijsland, Zwitserland en Liechtenstein maar er bestaat wel een EER tussen
bepaalde EVA landen en de EU
Supranationaal
→ de instellingen die binnen de organisatie zijn opgericht, krijgen macht toegekend van de
lidstaten die een deel van hun soevereine macht afstaan, waardoor de instellingen
onafhankelijk van de lidstaten kunnen optreden
→ afspraken worden gemaakt bij (gekwalificeerde) meerderheid
→ besluiten zijn bindend voor alle lidstaten en moeten dus niet worden omgezet in de nationale
rechtsorde
→ besluiten kunnen directe gevolgen hebben voor particulieren
>< bij een intergouvernementele organisatie ligt de macht nog bij de lidstaten
4
DEEL I: GRONDBEGINSELEN EN
FUNCTIONEREN VAN DE UNIE,
RECHTSBESCHERMING EN
DOORWERKING VAN HET
UNIERECHT
STRUCTUURKENMERKEN EN FUNCTIONEREN
VAN DE EUROPESE UNIE
De oprichting van de EU wordt beheerst door twee aparte verdragen (het constitutionele
handvest van de Unie)
• Het Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU) = oprichtingsverdrag
• Het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) = werkingsverdrag
Er is geen hiërarchie tussen beiden (art. 1, lid 2 VWEU)
E ERSTE E UROPESE SAMENWERKING
De eerste initiatieven zijn ontstaan na WOII waarbij er mensenrechten werden geschonden en
men wou dit voor de toekomst vermijden door te gaan samenwerken
Niet-communautair / intergouvernementeel Communautair/ supranationaal
OEES – OESO EGKS
Benelux EDG & EPG
Raad van Europa EEG – EURATOM
EVA (EFTA)
1
,Samenvatting Europees recht – dinsdag AJ 2020/21
= de term ‘communautair’ wordt nog steeds gehanteerd maar sinds het Verdrag van Lissabon
mag de term niet meer gebruikt worden
=> EU-rechterlijk gebruiken
Intergouvernementeel
→ de organisatie kan zelf geen juridische bindende besluiten aan haar leden opleggen
→ er worden wel afspraken gemaakt tussen de vertegenwoordigers van de lidstaten
→ de afspraken worden gemaakt bij consensus want er wordt niet gestemd als het duidelijk is
dat er niemand iets op tegen heeft of bij unanimiteit wanneer er uitdrukkelijk wordt gestemd
en iedereen moet dan pro stemmen = ieder lid heeft dus een vetorecht
→ besluiten krijgen pas rechtskracht nadat ze in de nationale rechtsorde zijn opgenomen
MARSHALL-PLAN (OESO)
=> OEES
Na de WOII kwam de Amerikaanse minister van Buitenlandse zaken Marshall met een plan,
het Marshall-plan, waarin hij bereid was financiële steun te geven aan de Europese landen
zodanig dat de Europese economie weer kon heropgebouwd worden met als voorwaarde
dat ze moesten samenwerken onderling
Amerikaans initiatief opdat Europa in stand kon bleven tegenover de Sovjet-Unie waarmee de
VS geen goede relatie had
• 1948 = organisatie voor Europese economische samenwerking werd opgericht (OEES)
• 1961 = omgevormd tot organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling
(OESO)
= de Europese samenwerking verdween snel omdat ook verscheidene landen die niet in
Europa lagen deelnamen aan deze samenwerking zoals VS, Australië en Japan en het zal zich
niet enkel meer bezig houden met economische materies (ruimer actiegebied)
→ zetelt in Parijs en is vooral bekend voor haar jaarlijkse verslagen (de productiviteit in België
neemt trager toe dan in andere Westerse landen en ze doen dan al een aantal
aanbevelingen om België te adviseren)
Vb.: kilometertaks, bijkomende besparingen, iets doen aan de lage werkgelegenheidsgraad
en aan het pensioenstelsel
BENELUX
= de Benelux-Unie opgericht in 1944 tussen België, Nederland en Luxemburg
Doel = een douane-unie oprichten tussen landen door middel van vrij verkeer van goederen,
personen en diensten
2
,Samenvatting Europees recht – dinsdag AJ 2020/21
• 1958 = Verdrag tot de oprichting van de Benelux Economische Unie werd ondertekend
en hierin staat het idee van deze landen = een verbreding en verdieping van de
economische samenwerking
• 2008 = nieuw Benelux-Verdrag → Benelux Unie = samenwerking met betrekking tot de
interne markt en de economische unie, duurzame ontwikkeling, justitie en binnenlandse
zaken >< niet enkel nog maar een economische samenwerking
Art. 350 VWEU = de samenwerking tussen deze landen is nog steeds mogelijk voor zover de
doelstellingen ervan al niet zijn bereikt door de EU-verdragen
→ de EU heeft een douane-unie gecreëerd dus op dit niveau kan men zich niet meer
samen verenigen want men werkt men één tarief binnen de EU
→ digitale vrachtbrieven is niet behandeld door EU, dus hiervoor kan men zich wel
verenigen
→ het Benelux patiëntendossier
= dit jaar is België de voorzitter van de Benelux-Unie
RAAD VAN EUROPA
Opgericht in 1949 en is een internationale organisatie >< niet verwarren met de Europese Raad
dat een Europese instelling is
→ op dit ogenblik zijn er 47 landen (bijna alle Europese landen behalve Wit-Rusland en Kosovo,
is nog niet erkend door alle landen als een onafhankelijke staat)
Actief in uiteenlopende domeinen, maar belangrijkste activiteiten: bescherming van de
rechten van de mens => Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (1950), dit verdrag
wordt gekoppeld aan het EHRM dat toezicht houdt op de naleving van het verdrag met zetel
in Straatsburg
EU is van plan lid van het EVRM te worden sinds het Verdrag van Lissabon (art. 6, lid 2 VEU) =
alle EU-lidstaten hebben dit verdrag al ondertekend en ook EU, als organisatie, is van plan dit
te doen
→ in 2010 is men met de onderhandelingen gestart die gevoerd wordt door de
Europese commissie met de Raad van Europa
→ na 3 jaar is er een akkoord bereikt en dit werd voorgelegd aan het HVJ, waaraan
een advies werd gevraagd = negatief advies omdat het met 11 punten in strijd was
met het EU-recht (de autonomie en eigenheid werd in gedrang gebracht en ook de
positie van het HVJ werd in gedrang gebracht)
=> de toetreding was niet evident: zogezegd niet compatibel maar het HvJ is geen fan
van het EVRM Want dan moet het HvJ onderdoen aan het EHRM dat het laatste woord
heeft wat betreft mensenrechten
3
, Samenvatting Europees recht – dinsdag AJ 2020/21
EHRM (Europees Hof ter bescherming van de Rechten van de Mens) komt soms informeel
samen met het HvJ om rechtspraak te bespreken
Waarom wil de EU lid worden van het EVRM ?
1 = als de EU een fout maakt tegen de mensenrechten, moet het EHRM de Unie kunnen
bestraffen, als een richtlijn in strijd zou zijn met een mensenrecht uit het EVRM, dan zou
je als burger naar Straatsburg kunnen stappen om de EU te laten veroordelen
→ nu moet je een procedure starten tegen de lidstaat zelf als de schending zich situeert
binnen de werkingssfeer van de EU (zie de Bosporus-zaak)
2 = als een lidstaat handelt binnen de werkingssfeer van het Europees recht, dan kan
de lidstaat zelf niet veroordeeld worden tenzij het een manifest ontoereikende
bescherming is van de mensenrechten naar Europees recht door HvJ, in dat geval kan
de lidstaat enkel nog veroordeeld worden door het EHRM
EVA
= Europese Vrijhandelsassociatie (1960) : EFTA (European Free Trade Association)
→ samenwerkingsvorm ontstaan als tegenreactie op de EU die een douane-unie had
Doel = creatie van een vrijhandelszone (minder verregaand dan douane-unie)
• Goederen van oorsprong uit deze landen moeten geen douanerechten betalen
wanneer zij worden uitgevoerd naar en ingevoerd in de landen uit de vrijehandelszone
zelf maar t.a.v. goederen uit derde landen passen deze landen hun eigen douanetarief
toe
• >< Europese Unie, als goederen uit derde landen in de EU worden ingevoerd, dan geldt
er een gelijk douane-tarief
= Noorwegen, Ijsland, Zwitserland en Liechtenstein maar er bestaat wel een EER tussen
bepaalde EVA landen en de EU
Supranationaal
→ de instellingen die binnen de organisatie zijn opgericht, krijgen macht toegekend van de
lidstaten die een deel van hun soevereine macht afstaan, waardoor de instellingen
onafhankelijk van de lidstaten kunnen optreden
→ afspraken worden gemaakt bij (gekwalificeerde) meerderheid
→ besluiten zijn bindend voor alle lidstaten en moeten dus niet worden omgezet in de nationale
rechtsorde
→ besluiten kunnen directe gevolgen hebben voor particulieren
>< bij een intergouvernementele organisatie ligt de macht nog bij de lidstaten
4
