Samenvatting Nectar Biologie Hoofdstuk 5: Onderzoek

Biologie hoofdstuk 5 – Onderzoek
5.1Wetenschappelijk en betrouwbaar

Het belang van wetenschappelijk onderzoek

 Ontwikkeling van antibiotica heeft geleid tot enorme vermindering van sterfte aan
bacterieziektes. Maar door veelvoudig gebruik van antibiotica ontwikkelen bacteriën
resistentie ertegen. Er zijn nog maar enkele antibiotica die de meest agressieve bacteriën
kunnen uitschakelen. Ontwikkeling van vaccins tegen ziekten was ook een grote stap vooruit.
 Met stamcelonderzoek wordt gehoopt de ernstige gevolgen van een hartinfarct of bv.
Alzheimer te kunnen bestrijden. Veel discussies over betrouwbaarheid van resultaten.

Schrijven over wetenschappelijk onderzoek

 Belangrijk bij publiceren van wetenschappelijk onderzoek is de controleerbaarheid:
onderzoekers moeten hun werk in publicaties zo beschrijven, dat anderen de experimenten
kunnen herhalen.
 Oriënteren op onderwerp: starten met info in populairwetenschappelijke tijdschriften en
Wikipedia, daarna de vermelde bronnen gaan raadplegen. Iedereen kan dingen op Wikipedia
zetten -> begonnen met controlesysteem door deskundigen.

Controle van wetenschappelijk onderzoek

 Wikipedia’s ‘controle door deskundigen’ afkomstig van gezaghebbende wetenschappelijke
tijdschriften. Dit heet collegiale toetsing: Onderzoeker doet onderzoek en schrijft een artikel.
Hij stuurt dit naar de uitgever van een wetenschappelijk tijdschrift -> Uitgever stuurt artikel
naar een deskundige collega-wetenschapper ter controle -> Collega-wetenschapper
controleert of de gevolgde methode en de weergave van de resultaten correct zijn (kritisch
kijken naar conclusies) -> Artikel wordt goedgekeurd en gepubliceerd. Info in het artikel wordt
gebruikt voor verder onderzoek.
 Experimenten duren lang -> fraude komt pas veel later aan het licht.

Kwaliteit van wetenschappelijk onderzoek

 Goed wetenschappelijk onderzoek heeft kwaliteit: herhaalbaar + volgt een vaste systematische
aanpak, waarbij je een antwoord krijgt op een duidelijke onderzoeksvraag -> controle mogelijk.
 Goed wetenschappelijk onderzoek kent 6 onderdelen:
1. Onderzoeksvraag: heldere eenduidige vraag over een waargenomen verschijnsel.
2. Hypothese: voorlopig antwoord op onderzoeksvraag (niet altijd zinvol). Soms is het een
goed idee om een argument voor de hypothese toe te voegen.
3. Materiaal en methode: nauwkeurige beschrijving van het experiment waarmee de
onderzoeksvraag beantwoord kan worden.
4. Resultaten en verwerking: de overzichtelijk vastgelegde waarnemingen en meetgegevens
van het experiment. Vaak in vorm van tabellen en diagrammen (/tekeningen, foto’s, films).
5. Conclusie: antwoord op de onderzoeksvraag.
6. Discussie: bevestiging of verwerping van hypothese, gevolgd door uitleg en verklaring van
resultaten, verbeterpunten en vragen voor vervolgonderzoek.
 Soms worden ethische grenzen overschreden bij een onderzoek (kopen van eicellen).

, 5.2 Natuurwetenschappelijk experimenteren

Controle-experiment

 Met een controle-experiment controleer je of de variabele die je onderzoekt de oorzaak is
voor het resultaat of dat er een andere factor in het spel is. Je kan erachter komen of je
hypothese wel of niet klopt. 1e (& belangrijke) regel bij het doen van experimenteel onderzoek.

Variabelen

 2e regel: bij experimenteel onderzoek mag er steeds maar één factor tegelijk verschillen:
onderzoek waarbij in reageerbuizen steeds evenveel zetmeel, water en enzymen bevatten.
(Enzymen verteren zetmeel.) Enige verschil is temperatuur. Hoe minder zetmeel er over is na
een tijdje, hoe sneller de enzymen hebben gewerkt.
 Snelheid waarmee de enzymen werken blijkt af te hangen van temperatuur. Snelheid =
afhankelijke variabele: wat de onderzoeker meet of waarneemt als gevolg van wat hij varieert.
 Temperatuur = onafhankelijke variabele: hangt niet af van wat er in het experiment gebeurt;
datgene wat de onderzoeker zelf varieert.
 Bij experimenteel onderzoek is de 3e regel het duidelijk benoemen van de onafhankelijke en
afhankelijke variabele.

Experimenteren volgens de regels

 Bij experimenteel onderzoek varieert de onderzoeker zelf de variabele. Effect daarvan meet
hij. Alle andere manieren van onderzoek noem je niet-experimenteel / beschrijvend. Bv:
kippen vertonen vluchtverdrag wanneer er een roofvogel overvliegt. Bij experimenteel
onderzoek kijk je hoe dat komt: 1) kies variabele. Je verwacht (hypothese) dat vorm van vogel
prikkel is voor vluchtgedrag. Maar je moet andere variabelen uitsluiten -> 2) controle-
experiment om vast te stellen dat vleugelbeweging geen rol speelt. Dan is het tijd voor het
experiment. Aantal even grote modellen, waarbij lengte van hals/staart (onafhankelijke
variabele) varieert. Je test de modellen op gelijke manier (snelheid), onder vergelijkbare
omstandigheden (tijdstip) en meet het aantal vluchtreacties bij kippen (afhankelijke variabele).
Conclusie: korte hals + lange staart roept vluchtgedrag op, omdat alle roofvogels zo’n silhouet
hebben, andere vogels niet.

Onderzoeksverslag

 Door onderzoek vast te leggen in een degelijk verslag is een experiment herhaalbaar en
controleerbaar. En resultaten kunnen gebruikt worden voor verder onderzoek. Handig
wanneer reeksen onderzoeken nodig zijn (ontwikkelen nieuwe plantenrassen).
 Onderzoeksvraag is eenduidig; de afhankelijke en onafhankelijke variabele worden genoemd.
Hypothese alleen zinvol wanneer je goede argumenten hebt waarmee je zo’n voorlopig
antwoord op de onderzoeksvraag kunt onderbouwen (geen gok!). De methode (proefopzet en
werkplan) en benodigde materialen uitgebreid beschrijven. Resultaten overzichtelijk
weergeven en berekeningen juist uitvoeren. In discussie staan verbeterpunten en een idee
voor verder onderzoek. Op school doe je onderzoeken/experimenten die al eerder zijn gedaan,
voor de rest geen verschil tussen schoolverslag en onderzoeksvraag in wetenschappelijk
tijdsschrift.