Het vijfkrachtenmodel van Porter
Michael Porter introduceert in zijn artikel ‘How competitive forces shape strategy’ de mate en
aard van concurrentie binnen een industrie. Porter doet dit aan de hand van vijf fundamentele
concurrentiekrachten in de markt die hij het vijfkrachtenmodel noemt. Dit model is gebaseerd op vijf
verschillende factoren: de dreiging van nieuwe toetreders, de interne concurrentie op de markt, de macht
van de afnemers, de dreiging van substitutiegoederen of -diensten en de macht van de leveranciers. Het
vijfkrachtenmodel kan volgens Porter gebruikt worden om de concurrentiekrachten ten opzichte van de
onderneming te analyseren en daarmede inzicht te krijgen in de aantrekkelijkheid van de bedrijfstak. Dit
stelt het bedrijf uiteindelijk in staat om strategische beslissingen te nemen over de omgang met de
concurrentiefactoren (Porter, 1979). Deze theorie van Porter staat echter in contrast met de klassieke
teksten van Adam Smith en Friedrich von Hayek waarin concurrentie wordt beschreven als een drijfveer
voor arbeidsdeling, specialisatie, handel en welvaartsgroei. In deze essay wordt met behulp van het
vijfkrachtenmodel geanalyseerd of de theorieën van Porter over concurrentie verschillend zijn met de
theorieën uit de klassieke teksten van Smith en Hayek .
In ‘The Wealth of Nations’ beschrijft Adam Smith zijn visie over concurrentie op basis van het
verschijnsel de ‘Onzichtbare hand’. Smith stelt dat er een binnen een vrije markt een ‘Onzichtbare hand’
werkzaam is wanneer bedrijven en individuen hun eigenbelang nastreven. Volgens Smith kan het
nastreven van eigenbelang, oftewel de onderhandelingen om de voordeligste goederen en diensten,
samenvallen met het collectieve belang. Dit marktmechanisme gedreven door eigenbelang is volgens
Smith de efficiëntste manier om een economie te besturen (1776, Smith). Deze theorie van Smith dat
concurrentie leidt tot meer specialisatie, handel en welvaartgroei staat echter in contrast met de
vijfkrachtentheorie van Porter. Porter ziet concurrentie eerder als een beperking van de economische groei
en stelt in tegenstelling tot Smith dat ondernemingen binnen de markt een positie moeten vinden waar de
vijf concurrentiekrachten het meest vermeden kunnen worden (Porter, 1979). Smith stelt ook dat de
overheid zich zo min mogelijk dient te bemoeien met de vrije markt aangezien de markt zichzelf het
efficiëntst kan reguleren door middel van het marktmechanisme. Elke overheidsbemoeienis leidt volgens
Smith tot een verstoring van het marktmechanisme (1776, Smith). Deze visie van Smith over van het
vermijden van overheidsingrijpen komt echter overeen met een visie van Porter. In ‘How competitive
forces shape strategy’ stelt Porter dat hij een tegenstander is van het invoeren van maximumprijzen.
Volgens hem zal deze vorm van overheidsingrijpen leiden tot een beperking van de economische groei en
winsten binnen een bedrijfstak (Porter, 1979).
Friedrich von Hayek stelde in zijn artikel ‘The Use of Knowledge in Society’ dat een prijssysteem
als vorm van informatie, aggregatie en communicatiemechanisme het probleem van de verdeling van
Michael Porter introduceert in zijn artikel ‘How competitive forces shape strategy’ de mate en
aard van concurrentie binnen een industrie. Porter doet dit aan de hand van vijf fundamentele
concurrentiekrachten in de markt die hij het vijfkrachtenmodel noemt. Dit model is gebaseerd op vijf
verschillende factoren: de dreiging van nieuwe toetreders, de interne concurrentie op de markt, de macht
van de afnemers, de dreiging van substitutiegoederen of -diensten en de macht van de leveranciers. Het
vijfkrachtenmodel kan volgens Porter gebruikt worden om de concurrentiekrachten ten opzichte van de
onderneming te analyseren en daarmede inzicht te krijgen in de aantrekkelijkheid van de bedrijfstak. Dit
stelt het bedrijf uiteindelijk in staat om strategische beslissingen te nemen over de omgang met de
concurrentiefactoren (Porter, 1979). Deze theorie van Porter staat echter in contrast met de klassieke
teksten van Adam Smith en Friedrich von Hayek waarin concurrentie wordt beschreven als een drijfveer
voor arbeidsdeling, specialisatie, handel en welvaartsgroei. In deze essay wordt met behulp van het
vijfkrachtenmodel geanalyseerd of de theorieën van Porter over concurrentie verschillend zijn met de
theorieën uit de klassieke teksten van Smith en Hayek .
In ‘The Wealth of Nations’ beschrijft Adam Smith zijn visie over concurrentie op basis van het
verschijnsel de ‘Onzichtbare hand’. Smith stelt dat er een binnen een vrije markt een ‘Onzichtbare hand’
werkzaam is wanneer bedrijven en individuen hun eigenbelang nastreven. Volgens Smith kan het
nastreven van eigenbelang, oftewel de onderhandelingen om de voordeligste goederen en diensten,
samenvallen met het collectieve belang. Dit marktmechanisme gedreven door eigenbelang is volgens
Smith de efficiëntste manier om een economie te besturen (1776, Smith). Deze theorie van Smith dat
concurrentie leidt tot meer specialisatie, handel en welvaartgroei staat echter in contrast met de
vijfkrachtentheorie van Porter. Porter ziet concurrentie eerder als een beperking van de economische groei
en stelt in tegenstelling tot Smith dat ondernemingen binnen de markt een positie moeten vinden waar de
vijf concurrentiekrachten het meest vermeden kunnen worden (Porter, 1979). Smith stelt ook dat de
overheid zich zo min mogelijk dient te bemoeien met de vrije markt aangezien de markt zichzelf het
efficiëntst kan reguleren door middel van het marktmechanisme. Elke overheidsbemoeienis leidt volgens
Smith tot een verstoring van het marktmechanisme (1776, Smith). Deze visie van Smith over van het
vermijden van overheidsingrijpen komt echter overeen met een visie van Porter. In ‘How competitive
forces shape strategy’ stelt Porter dat hij een tegenstander is van het invoeren van maximumprijzen.
Volgens hem zal deze vorm van overheidsingrijpen leiden tot een beperking van de economische groei en
winsten binnen een bedrijfstak (Porter, 1979).
Friedrich von Hayek stelde in zijn artikel ‘The Use of Knowledge in Society’ dat een prijssysteem
als vorm van informatie, aggregatie en communicatiemechanisme het probleem van de verdeling van
