WEEK 7: H1. GEEST, GEDRAG EN PSYCHOLOGISCHE WETENSCHAP
Psychologie: de wetenschap van gedrag en mentale processen
Psychiatrie: een medisch specialisme dat zich richt op de diagnose en behandeling van
mentale stoornissen
Pseudopsychologie: niet-onderbouwde psychologische aannamen die als wetenschappelijke
waarheden worden gepresenteerd
Psychologen worden opgedeeld in 3 groepen
Experimenteel psychologen: psycholoog die onderzoek doet naar elementaire
psychologische processen
Docenten psychologen: psycholoog met als primaire taak het geven van onderwijs
Toegepaste psychologen: psycholoog die de door experimenteel psychologen vergaarde
kennis gebruikt om problemen van mensen op te lossen.
Specialisaties in de toegepaste psychologie
Arbeids-en organisatiepsychologen (A&O psychologen): zijn gespecialiseerd in
aanpassingen aan de werkplek die de productiviteit en de arbeidsmoraal van werknemers
moet maximaliseren
Sportpsychologen: helpen atleten hun prestaties en motivatie te verbeteren door
trainingssessies te plannen en door hen te leren hun emoties onder druk te beheersen
Schoolpsychologen: zijn deskundig op het gebied van lesgeven en leren. Houden zich bezig
met onderwerpen op het gebied van leren, het gezin of persoonlijke omstandigheden die
schoolprestaties kunnen beïnvloeden
Klinisch psychologen/counselors: helpen mensen zich aan te passen op sociaal en
emotioneel gebied, of om moeilijke keuzes in relaties, hun carrière of opleiding te maken
Forensisch psychologen: leveren hun psychologische expertise aan het wets-en
rechtssysteem.
Omgevingspsychologen: proberen de interactie met onze omgeving en het milieu te
verbeteren. Ze bestuderen bijvoorbeeld de invloed van groene ruimten in de binnenstad op
de schoolprestaties van kinderen of verzinnen manieren om milieuvriendelijk gedrag zoals
recycling te stimuleren.
Gerontopsychologen: vormen een van de nieuwste vakgroepen in de psychologie. Helpt
ouderen hun gezondheid en welzijn te behouden en effectief te leren omgaan met leeftijd
gerelateerde problemen.
Welke 6 vragen horen bij de vaardigheden die nodig zijn voor kritisch denken?
1. Wat is de bron?
2. Is de bewering redelijk of extreem?
3. Wat is het bewijsmateriaal?
4. Kan de conclusie zijn beïnvloed door bias? (= Vooroordeel of vertekening van een situatie)
- Emotionele bias: de neiging om oordelen te vellen gebaseerd op attitudes en
gevoelens
- Confirmation bias: de neiging om informatie die niet bij je opvattingen aansluit te
negeren of te bekritiseren en om in plaats daarvan informatie te zoeken waar je
het wel mee eens bent
5. Worden veelvoorkomende denkfouten vermeden?
6. Zijn het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
,De 6 belangrijkste perspectieven binnen de psychologie
1. Biologisch perspectief (alles is lichamelijk bepaald)
2. Cognitieve perspectief (alles is geestelijk bepaald)
3. Behavioristisch perspectief (gedrag)
4. Perspectief vanuit de gehele persoon (als mens)
5. Ontwikkelingsperspectief (ontwikkeling van de mens)
6. Socioculturele perspectief (je omgeving)
1. Biologisch perspectief
Het biologisch perspectief richt zich op:
- Zenuwstelsel
- Hormoonstelsel
- Genetica
- Fysieke kenmerken
Neurowetenschap: richt zich op het begrip van hoe de hersenen gevoelens, motieven,
bewustzijn, herinneringen en andere mentale processen creëren. Hoe worden die
boodschappen in je lijf doorgegeven?
Evolutionaire psychologie: relatief nieuw specialisme dat gedrag en mentale processen
beschouwt op basis van hun genetische aanpassingen aan overleving en voortplanting.
1. Cognitieve perspectief
Opkomst cognitieve perspectief:
Houdt zich bezig met alle psychische processen zoals begrip, kennis, waarnemingen,
interpretaties, verwachtingen, overtuigingen en herinneringen.
Introspectie: beschrijving van je eigen innerlijke ervaringen. (Wilhelm Wundt, 19 e eeuw)
Structuralisme: op zoek naar basisstructuren van de geest en de gedachten. Elementen van
de bewuste ervaring.
Gestaltpsychologie: de som is meer dan het geheel der delen.
Functionalisme: psychische processen begrijpen in de licht van hun adaptieve functie en nut.
Elementen van bewuste ervaring: aandacht, perceptie, geheugen, emotie, sensatie en
denken.
Cognitieve perspectief:
Het cognitieve perspectief richt zich op:
- Mentale processen zoals gedachten, leren, geheugen en perceptie
- De geest als een computerachtige ‘machine’
, - Hoe emotie en motivatie gedachten en perceptie beïnvloeden ‘hot cognition’
2. Behavioristische perspectief
Het behaviorisme focust zich op waarneembaar gedrag. Het behaviorisme wordt daarom
ook gezien als de wetenschap van gedrag en de omstandigheden in de omgeving die dit
gedrag kunnen beïnvloeden.
Het behavioristische perspectief richt zich op:
- Leren (je kan iemand alles aanleren)
- Beheersing van gedrag door de omgeving
- Stimuli en responsen – maar geen mentale processen
De omgeving kan het gedrag heel erg sturen.
Consequenties zijn van belang, straffen of goeie dingen.
3. Perspectief van de gehele persoon
Het onbewuste gedrag en onbewuste behoeften, persoonlijkheidstheorieën
Het mens-als-geheelperspectief omvat:
- Het psychodynamische perspectief dat zich richt op onbewuste motivatie en
geestelijke stoornissen.
- Het humanistische perspectief dat zich toelegt op geestelijke gezondheid en menselijk
potentieel (wat je juist wel kan)
- Het karaktertrekken en temparament perspectief dat persoonskenmerken en
individuele verschillen benadrukt
4. Ontwikkelingsperspectief
Psychologische verandering is het gevolg van een interactie tussen de erfelijke
eigenschappen die in onze genen zijn vastgelegd en de invloed van onze omgeving.
Erfelijkheid en omgeving = nature en nurture
Het ontwikkelingsperspectief richt zich op:
- Veranderingen in psychologisch functioneren tijdens het leven
- Erfelijkheid en omgeving
Bepaalde standaard gedragsvormen bij bepaalde leeftijden.
5. Socioculturele perspectief
Mensen hebben eens sterke invloed op elkaar
Het socioculturele perspectief richt zich op:
- Sociale invloeden op gedrag en mentale processen
- Hoe individuen functioneren in groepen
, - Culturele verschillen
Cultuur: complexe mix van taal, opvattingen, gewoonten, waarden en tradities ontwikkeld
door een groep mensen en gedeeld met anderen in dezelfde omgeving.
Crosscultureel psycholoog: geïnteresseerd in de manieren waarop psychologische processen
verschillen tussen mensen van verschillende culturen.
Hoe vergaren psychologen nieuwe kennis?
1. Wetenschappelijke methode: een uit vier stappen bestaande procedure voor
empirisch onderzoek van een hypothese, waarbij de omstandigheden zo zijn
uitgekozen dat vooroordelen en subjectieve oordelen worden uitgesloten
2. Empirisch onderzoek: onderzoeksbenadering waarbij gegevens worden verzameld
door middel van objectieve informatie uit de eerste hand, gebaseerd op sensorische
ervaring en observatie
3. Theorie: toetsbare verklaring voor een aantal feiten en observaties
4. Hypothese: voorspelling van de toekomst van een wetenschappelijk onderzoek; een
bewering over de relatie tussen variabelen in een onderzoek
5. Variabele: element dat van invloed is op hetgeen onderzocht wordt (zoals
geformuleerd in de onderzoeksvraag of hypothese)
6. Operationele definitie: objectieve beschrijving van een concept dat bij een
wetenschappelijk onderzoek hoort.
Vijf soorten psychologisch onderzoek:
- Experimenten (een onderzoek met vergelijkbare groepen)
- Correlatieonderzoek (een verband zoeken tussen variabelen zonder een
onafhankelijke variabele in een experiment te manipuleren)
- Surveys (vragenlijsten, enquete)
- Natuurlijke observaties (zelf in de situatie kijken hoe het gaat qua gedrag)
Psychologie: de wetenschap van gedrag en mentale processen
Psychiatrie: een medisch specialisme dat zich richt op de diagnose en behandeling van
mentale stoornissen
Pseudopsychologie: niet-onderbouwde psychologische aannamen die als wetenschappelijke
waarheden worden gepresenteerd
Psychologen worden opgedeeld in 3 groepen
Experimenteel psychologen: psycholoog die onderzoek doet naar elementaire
psychologische processen
Docenten psychologen: psycholoog met als primaire taak het geven van onderwijs
Toegepaste psychologen: psycholoog die de door experimenteel psychologen vergaarde
kennis gebruikt om problemen van mensen op te lossen.
Specialisaties in de toegepaste psychologie
Arbeids-en organisatiepsychologen (A&O psychologen): zijn gespecialiseerd in
aanpassingen aan de werkplek die de productiviteit en de arbeidsmoraal van werknemers
moet maximaliseren
Sportpsychologen: helpen atleten hun prestaties en motivatie te verbeteren door
trainingssessies te plannen en door hen te leren hun emoties onder druk te beheersen
Schoolpsychologen: zijn deskundig op het gebied van lesgeven en leren. Houden zich bezig
met onderwerpen op het gebied van leren, het gezin of persoonlijke omstandigheden die
schoolprestaties kunnen beïnvloeden
Klinisch psychologen/counselors: helpen mensen zich aan te passen op sociaal en
emotioneel gebied, of om moeilijke keuzes in relaties, hun carrière of opleiding te maken
Forensisch psychologen: leveren hun psychologische expertise aan het wets-en
rechtssysteem.
Omgevingspsychologen: proberen de interactie met onze omgeving en het milieu te
verbeteren. Ze bestuderen bijvoorbeeld de invloed van groene ruimten in de binnenstad op
de schoolprestaties van kinderen of verzinnen manieren om milieuvriendelijk gedrag zoals
recycling te stimuleren.
Gerontopsychologen: vormen een van de nieuwste vakgroepen in de psychologie. Helpt
ouderen hun gezondheid en welzijn te behouden en effectief te leren omgaan met leeftijd
gerelateerde problemen.
Welke 6 vragen horen bij de vaardigheden die nodig zijn voor kritisch denken?
1. Wat is de bron?
2. Is de bewering redelijk of extreem?
3. Wat is het bewijsmateriaal?
4. Kan de conclusie zijn beïnvloed door bias? (= Vooroordeel of vertekening van een situatie)
- Emotionele bias: de neiging om oordelen te vellen gebaseerd op attitudes en
gevoelens
- Confirmation bias: de neiging om informatie die niet bij je opvattingen aansluit te
negeren of te bekritiseren en om in plaats daarvan informatie te zoeken waar je
het wel mee eens bent
5. Worden veelvoorkomende denkfouten vermeden?
6. Zijn het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
,De 6 belangrijkste perspectieven binnen de psychologie
1. Biologisch perspectief (alles is lichamelijk bepaald)
2. Cognitieve perspectief (alles is geestelijk bepaald)
3. Behavioristisch perspectief (gedrag)
4. Perspectief vanuit de gehele persoon (als mens)
5. Ontwikkelingsperspectief (ontwikkeling van de mens)
6. Socioculturele perspectief (je omgeving)
1. Biologisch perspectief
Het biologisch perspectief richt zich op:
- Zenuwstelsel
- Hormoonstelsel
- Genetica
- Fysieke kenmerken
Neurowetenschap: richt zich op het begrip van hoe de hersenen gevoelens, motieven,
bewustzijn, herinneringen en andere mentale processen creëren. Hoe worden die
boodschappen in je lijf doorgegeven?
Evolutionaire psychologie: relatief nieuw specialisme dat gedrag en mentale processen
beschouwt op basis van hun genetische aanpassingen aan overleving en voortplanting.
1. Cognitieve perspectief
Opkomst cognitieve perspectief:
Houdt zich bezig met alle psychische processen zoals begrip, kennis, waarnemingen,
interpretaties, verwachtingen, overtuigingen en herinneringen.
Introspectie: beschrijving van je eigen innerlijke ervaringen. (Wilhelm Wundt, 19 e eeuw)
Structuralisme: op zoek naar basisstructuren van de geest en de gedachten. Elementen van
de bewuste ervaring.
Gestaltpsychologie: de som is meer dan het geheel der delen.
Functionalisme: psychische processen begrijpen in de licht van hun adaptieve functie en nut.
Elementen van bewuste ervaring: aandacht, perceptie, geheugen, emotie, sensatie en
denken.
Cognitieve perspectief:
Het cognitieve perspectief richt zich op:
- Mentale processen zoals gedachten, leren, geheugen en perceptie
- De geest als een computerachtige ‘machine’
, - Hoe emotie en motivatie gedachten en perceptie beïnvloeden ‘hot cognition’
2. Behavioristische perspectief
Het behaviorisme focust zich op waarneembaar gedrag. Het behaviorisme wordt daarom
ook gezien als de wetenschap van gedrag en de omstandigheden in de omgeving die dit
gedrag kunnen beïnvloeden.
Het behavioristische perspectief richt zich op:
- Leren (je kan iemand alles aanleren)
- Beheersing van gedrag door de omgeving
- Stimuli en responsen – maar geen mentale processen
De omgeving kan het gedrag heel erg sturen.
Consequenties zijn van belang, straffen of goeie dingen.
3. Perspectief van de gehele persoon
Het onbewuste gedrag en onbewuste behoeften, persoonlijkheidstheorieën
Het mens-als-geheelperspectief omvat:
- Het psychodynamische perspectief dat zich richt op onbewuste motivatie en
geestelijke stoornissen.
- Het humanistische perspectief dat zich toelegt op geestelijke gezondheid en menselijk
potentieel (wat je juist wel kan)
- Het karaktertrekken en temparament perspectief dat persoonskenmerken en
individuele verschillen benadrukt
4. Ontwikkelingsperspectief
Psychologische verandering is het gevolg van een interactie tussen de erfelijke
eigenschappen die in onze genen zijn vastgelegd en de invloed van onze omgeving.
Erfelijkheid en omgeving = nature en nurture
Het ontwikkelingsperspectief richt zich op:
- Veranderingen in psychologisch functioneren tijdens het leven
- Erfelijkheid en omgeving
Bepaalde standaard gedragsvormen bij bepaalde leeftijden.
5. Socioculturele perspectief
Mensen hebben eens sterke invloed op elkaar
Het socioculturele perspectief richt zich op:
- Sociale invloeden op gedrag en mentale processen
- Hoe individuen functioneren in groepen
, - Culturele verschillen
Cultuur: complexe mix van taal, opvattingen, gewoonten, waarden en tradities ontwikkeld
door een groep mensen en gedeeld met anderen in dezelfde omgeving.
Crosscultureel psycholoog: geïnteresseerd in de manieren waarop psychologische processen
verschillen tussen mensen van verschillende culturen.
Hoe vergaren psychologen nieuwe kennis?
1. Wetenschappelijke methode: een uit vier stappen bestaande procedure voor
empirisch onderzoek van een hypothese, waarbij de omstandigheden zo zijn
uitgekozen dat vooroordelen en subjectieve oordelen worden uitgesloten
2. Empirisch onderzoek: onderzoeksbenadering waarbij gegevens worden verzameld
door middel van objectieve informatie uit de eerste hand, gebaseerd op sensorische
ervaring en observatie
3. Theorie: toetsbare verklaring voor een aantal feiten en observaties
4. Hypothese: voorspelling van de toekomst van een wetenschappelijk onderzoek; een
bewering over de relatie tussen variabelen in een onderzoek
5. Variabele: element dat van invloed is op hetgeen onderzocht wordt (zoals
geformuleerd in de onderzoeksvraag of hypothese)
6. Operationele definitie: objectieve beschrijving van een concept dat bij een
wetenschappelijk onderzoek hoort.
Vijf soorten psychologisch onderzoek:
- Experimenten (een onderzoek met vergelijkbare groepen)
- Correlatieonderzoek (een verband zoeken tussen variabelen zonder een
onafhankelijke variabele in een experiment te manipuleren)
- Surveys (vragenlijsten, enquete)
- Natuurlijke observaties (zelf in de situatie kijken hoe het gaat qua gedrag)
